Het maken van een samenvatting is een goede manier om je voor te kunnen bereiden op een toets, een tentamen of een examen. Niet alleen zorg je ervoor dat je alle belangrijke feitjes hebt gebundeld in een korte tekst (zodat je niet telkens alle leerstof hoeft door te spitten), het maken van de samenvatting zelf is al een goede manier om de leerstof in je hoofd te krijgen.
Het opschrijven van de leerstof zorgt namelijk dat je intensief bezig bent met de stof en zodoende al veel informatie tot je neemt. Nadat je dit gedaan hebt, heb je een mooi, compact werk dat je nog een aantal keren kunt doornemen om de leerstof beter in je hoofd te krijgen. Bij het maken van een dergelijke samenvatting zijn een aantal zaken van belang. Hier lees je waar je op moet letten wanneer je een samenvatting gaat maken.
Bij het maken van een samenvatting van een grote hoeveelheid leerstof is het met name belangrijk dat je bij het teruglezen zelf weet waar het over gaat. Zorg er dus voor dat je taal gebruikt die je zelf herkent, je moet zelf direct weten wat er wordt bedoeld met de tekst in de samenvatting. Het is zeer belangrijk dat je hierbij een structuur creëert die voor jou makkelijk is. Het grote gevaar bij het studeren is dat je verstrikt raakt in een web van informatie. Structureer deze informatie dus goed. Gebruik indien gewenst titels en ondertitels zodat je makkelijk de informatie kunt vinden waar je naar op zoek bent. Probeer niet te lange, ingewikkelde zinnen te maken.
Gebruik zo mogelijk sleutelwoorden/steekwoorden. Niet iedereen vindt dit prettig om terug te lezen, dus de keuze om deze techniek te gebruiken is aan jou. Om alles gestructureerd te houden is het aan te raden om bulletpoints te gebruiken. Zo herken je opsommingen direct en kun je in één oogopslag zien wat over wat voor kennis je precies moet beschikken over een bepaald onderwerp.
Er zijn een aantal manieren om je samenvatting te structureren. Je kunt ervoor kiezen om alles in chronologische volgorde te plaatsen, maar je kunt ook ieder hoofdstuk van een boek apart samenvatten en deze in je samenvatting nummeren. Ook kun je hoofdstukken onderverdelen in bepaalde onderwerpen en je samenvatting schikken per onderwerp. Tot slot kun je een aparte samenvatting maken van leerstof waar je moeite mee hebt. Deze lastige onderwerpen kun je dan extra goed bestuderen.
Samenvattingen worden al gauw te lang, dus zorg ervoor dat je alleen relevante informatie selecteert. Vaak wordt er in lessen of colleges aangegeven waar de accenten moeten liggen, veelbesproken onderwerpen in deze lessen/colleges zullen zeer waarschijnlijk terugkomen in een toets of tentamen, en dienen dus besproken te worden in je samenvatting. Ook is het de moeite waard om de belangrijkste begrippen en de betekenis van deze begrippen te noteren.
Zoals vermeld is het belangrijk om irrelevante informatie te kunnen schrappen. Denk bij alles wat je opschrijft goed na of de informatie die je opschrijft relevant is voor de samenvatting. Stel jezelf hierbij de vragen of de informatie bij een relevant onderwerp hoort, of de informatie daadwerkelijk wat toevoegt aan wat je al had genoteerd over dit onderwerp en of het informatie is die terug kan komen bij de toetsing. Indien je dit goed doet, zit je niet alsnog met een onnodig lange lap tekst opgescheept die je telkens weer moet doorspitten bij het studeren.
Het maken van een samenvatting kan meerder doeleinden dienen. Zo kan het voorkomen dat er getoetst gaat worden hoe goed je in staat bent om een artikel samen te vatten. Ook wordt dikwijls een samenvatting verwacht bij een verslag of scriptie. Bovendien is het handig als je graag informatie wil delen met mensen die minder verstand hebben van een onderwerp en geen tijd en/of zin hebben om grote hoeveelheden tekst door te spitten. Je kunt het bijvoorbeeld gebruiken om een grote groep mensen te overtuigen door het samenvatten van een betoog. Vaak gaat het om zeer veel en specifieke informatie.
Je kunt mensen echter alleen overtuigen wanneer de enorme hoeveelheid informatie is gekanaliseerd in een korte, duidelijke samenvatting waarin de argumenten op een heldere manier worden overgebracht. In al deze gevallen is het belangrijk om de originele tekst goed te begrijpen en de belangrijkste punten uit deze tekst te filteren en te verwerken in je samenvatting.
Voordat je gaat beginnen met het maken van je samenvatting, is het belangrijk dat je alle ins en outs van de originele tekst kent. Je moet precies weten wat er in de tekst staat, dus lees de tekst aandachtig en indien de tijd het toe laat meer dan één keer. Alleen dan kun je de belangrijkste punten uit de tekst halen.
Bij het lezen van de originele tekst is het raadzaam om jezelf een aantal vragen te stellen. Het helpt wanneer je erachter komt wie de tekst heeft geschreven, waarom hij/zij de tekst heeft geschreven en voor wie de tekst geschreven is. Let hierbij op de manier waarop de auteur zijn tekst onderbouwt en wat voor argumenten hij of zijn gebruikt om zijn of haar punt te ondersteunen. Een goed begrip van deze facetten helpt je om de tekst goed te doorgronden en de belangrijkste punten eruit te kunnen halen.
Vaak mag een samenvatting slechts een zeer klein deel van de totale tekst bevatten. Daarom is het van grote importantie dat je alleen de allerbelangrijkste informatie uit de originele tekst verwerkt in je samenvatting. Er zijn een aantal technieken die ervoor kunnen zorgen dat je alleen relevante informatie selecteert bij het maken van je samenvatting.
In grote lappen tekst zijn vaak het begin en het eind belangrijk. In de eerste en de laatste alinea staat doorgaans de meest cruciale informatie. Dit geldt ook voor afzonderlijke alinea’s of stukken tekst die onder een subkop vallen. De eerste en laatste zin van een alinea en de eerste en laatste zin van een stuk tekst onder een subkop zijn vaak het meest relevant. Bij het selecteren van de meest relevante stukken tekst is het aan te raden om alle koppen en subkoppen bij langs te gaan, deze geven de belangrijkste onderwerpen aan. Vervolgens scan je de eerste en laatste zinnen van de onderwerpen.
Het helpt om relevante stukken tekst te markeren. Hiermee kun je al beginnen bij het lezen van de tekst, markeer de antwoorden op de vragen die je jezelf stelt over de originele tekst. Wanneer je twijfelt over de importantie van bepaalde stukken tekst, kun je jezelf deze vragen opnieuw stellen. Wanneer de tekst antwoord geeft op een van deze vragen, dan is het zeer waarschijnlijk relevant.
Wanneer je de tekst goed hebt doorgrond en je hebt alle relevante informatie verzameld, kun je beginnen met het maken van je samenvatting. Het is zeer belangrijk dat de samenvatting een heldere opbouw heeft. Begin dus met het belangrijkste: het onderwerp. Vervolgens beschrijf je punt voor punt wat de schrijver beoogt te bereiken met zijn of haar tekst. Houd zo mogelijk de opbouw aan die de auteur hanteert. Het kan helpen om gebruik te maken van signaalwoorden, deze signaalwoorden kunnen bijvoorbeeld verwijzen naar antwoorden op de vragen die je jezelf stelt bij het lezen van de tekst.
Wanneer je klaar bent met je samenvatting, is het raadzaam om deze goed over te lezen. Vraag je af of alle informatie die je erin wilt hebben er ook daadwerkelijk instaat. Ga vervolgens iedere zin bij langs en vraag jezelf af of de zin iets toevoegt aan je samenvatting. Zegt het daadwerkelijk iets over de originele tekst en voegt het iets toe? Iedere zin moet (extra) duidelijk verschaffen over de originele tekst. Als iedere zin ‘raak’ is, is je samenvatting af.
