Een plaatje kan in je tekst een belangrijke functie vervullen. Natuurlijk is het gewoon leuk om een grappig of mooi plaatje tussen al die woorden te zien staan. Door even naar de afbeelding te kijken help je de lezer met een klein stukje ontspanning, waardoor er op het volgende stuk van je tekst weer beter geconcentreerd kan worden. Je helpt de lezer zo als het ware door een wat zwaarder stuk tekst heen. Maar niet alle plaatjes in teksten zijn alleen bedoeld als een soort van luchtig moment. Plaatjes zijn vaak functioneel, omdat ze laten zien waar je het in de tekst over hebt. Bij een tekst over molens bijvoorbeeld laat een plaatje van een bepaald type molen zien waar je het ov er hebt. En natuurlijk heb je ook nog de plaatjes, meestal tekeningen, die een bepaald proces verhelderen. Denk maar aan een schematekening van een bepaald proces of stuk gereedschap.
Als je weet waar je je tekst over gaat schrijven – of inmiddels al geschreven hebt – kun je gericht op zoek gaan naar de passende, verhelderende of verluchtende afbeeldingen. Het internet zit vol met plaatjes en je zult met het nodige zoek- en speurwerk ongetwijfeld mooie en passende plaatjes kunnen vinden. Maar voor je iets selecteert is het goed je eerst iets te realiseren over copyright.
Op het internet is informatie min of meer vrij toegankelijk. Over de meest uiteenlopende onderwerpen kun je allerlei interessant materiaal vinden. Voor dit alles hoef je bijna nooit de buidel te trekken, in de meeste gevallen betaal je met je gegevens of door het bekijken van reclameboodschappen. Dat wil echter niet zeggen dat al dat materiaal ook gratis te gebruiken is. Op al het gepubliceerde materiaal op internet is gewoon het auteursrecht van toepassing. Het zomaar kopiëren en hergebruiken van gepubliceerd materiaal is een inbreuk op het auteursrecht van de makers en dus strafbaar. Dat geldt voor tekst, maar het geldt ook voor muziek, afbeeldingen en fotomateriaal.
Wie tekst schrijft mag dus nooit letterlijk fragmenten (of meer) van een andere tekst zonder meer overnemen. Je mag een klein stukje citeren, maar dan zul je moeten aangeven uit welke bron (boek, schrijver, pagina) je dit citaat gehaald hebt. Je mag wel informatie uit boeken, artikelen, e.d. gebruiken, op kennis bestaat geen auteursrecht, maar je zult het wel in je eigen woorden moeten vertellen. Bij fotomateriaal en andere afbeeldingen is er ook sprake van auteursrecht. Je mag dit dus nooit zonder toestemming van de maker gebruiken. Het bewerken van een foto en die dan vervolgens als eigen werk presenteren is dan ook niet zonder meer toegestaan.
Kom je dus op het internet een mooie en geschikte afbeelding tegen, dan zul je toestemming moeten vragen om deze afbeelding in jouw blog of artikel te gaan gebruiken. Soms wordt al bij de foto aangegeven onder welke voorwaarden de foto mag worden hergebruikt. Dat is bijvoorbeeld het geval bij veel foto’s die je op wikipedia.nl tegenkomt. Hier zie je dan bijstaan onder welke licentie je mag herplaatsen, en wat je bij de foto moet vermelden. Staat er niets over hergebruik of licenties op een bepaalde site en je wil toch foto’s gebruiken? Dan heb je in principe géén toestemming. Wil je toch foto’s van deze site gebruiken, dan zul je specifiek voor elk geval toestemming moeten vragen van de maker. En let op: de maker of exploitant van de betreffende site is meestal niet de maker van de foto. Er komt dus even het nodige speurwerk aan te pas om de fotograaf te achterhalen (zeker als de betreffende site zelf niet zorgvuldig genoeg is geweest), maar het is belangrijk om hierin zorgvuldig te zijn. Het komt regelmatig voor dat een fotograaf zijn foto’s tegenkomt op sites die zonder toestemming deze foto’s hebben geplaatst. En dat kan leiden tot flinke claims. Dáár zit je toch niet op te wachten!
Het is je duidelijk geworden hoe belangrijk het is om zorgvuldig te zijn bij de selectie van fotomateriaal voor je blog of artikel. Dan kun je nu op zoek. Er zijn wat mogelijkheden:
Je persoonlijke fotomateriaal
Op foto’s die je zelf hebt gemaakt zit uiteraard ook auteursrecht: dat van jouzelf. Je kunt je eigen foto’s dan ook zonder probleem in jouw teksten gebruiken. Zet er wel even bij dat jij de maker bent, en bedenk of anderen jouw foto zonder toestemming mogen hergebruiken.
Maak gebruik van gratis fotobibliotheken
Op de volgende sites kun je veel materiaal bekijken en selecteren dat vrij is van copyrights. Je kunt dat soort materiaal dus zonder problemen in je blogs verwerken.
Maak gebruik van betaalde fotobibliotheken
Op sommige sites kun je je abonneren voor een bepaalde periode of voor een aantal te gebruiken foto’s. Je betaalt voor je abonnement en kunt het betreffende fotomateriaal dan ook, met inachtneming van de voorwaarden die de betreffende site stelt, gewoon gebruiken. Je zult meerdere van dit soort sites kunnen vinden, een voorbeeld is: http://nl.depositphotos.com/
Zoek via Google, op basis van zoekwoorden
Open je browser en ga naar www.google.nl. Bovenin het scherm klik je op ‘afbeeldingen’, en in het zoekvak geef je een zoekwoord op. Je krijgt een hele reeks afbeeldingen op het scherm, waarvan een aantal ongetwijfeld afkomstig zal zijn van de eerder genoemde gratis fotoblibliotheken.
Zoek via Google advanced afbeeldingen, op basis van criteria
Levert je ene zoekwoord teveel resultaten op, dan kun je het zoekresultaat met extra criteria verfijnen. Je gaat naar google.com/advanced_image_search. Je krijgt een aantal zoekvelden in beeld waarin je extra woorden kunt opgeven die in de beschrijving van de foto moeten voorkomen. Je kunt ook verfijnen door het afbeeldingsformaat op te geven, de beeldverhouding, en ook gebruiksrechten. Zo kun je opgeven dat je alleen foto’s in het zoekresultaat wil die vrij te gebruiken zijn, of foto’s die zelfs commercieel gebruikt mogen worden. Let wel op: het zoekresultaat is op dit punt niet altijd zuiver, je zult steeds even moeten controleren of een foto inderdaad vrij te gebruiken is.
Zoek via Google afbeeldingen op basis van reeds gevonden afbeeldingen
Misschien heb je een passende afbeelding gevonden, maar ben je net niet helemaal tevreden. Je kunt dan in het zoekresultaat op ‘meer afbeeldingen’ klikken. Google zal je nu een nieuw zoekresultaat voorschotelen op basis van het geselecteerde plaatje. Het resultaat zal meerdere soortgelijke plaatjes bevatten, wat het maken van een keuze eenvoudiger maakt.
Zoek via Google afbeeldingen op basis van eigen fotomateriaal
Je kunt de laatste mogelijkheid ook toepassen op een eigen foto. Je eigen foto vind je nét niet mooi genoeg, of bevat mensen of onderwerpen die je liever privé wilt houden. Je kunt via google nu naar afbeeldingen zoeken die lijken op jouw eigen foto. Om dit te doen open je weer een webbrowser, en je gaat naar google.nl, waar je opnieuw op ‘afbeeldingen’ klikt. Maak ook de Verkenner actief en sleep jouw foto naar het zoekvak dat je op de google-afbeeldingenpagina ziet. Jouw afbeelding zal nu eerst geüpload worden naar google en daarna krijg je diverse plaatjes op het scherm die sterk lijken op jouw foto. Nu kun je een goed alternatief voor je eigen foto uitzoeken. Uiteraard let je steeds weer even goed op of de foto hergebruikt mag worden en onder welke voorwaarden.
