Een rookmelder is tegenwoordig in woonhuizen en bedrijfspanden een onmisbaar onderdeel. Vanaf 2003 moet nieuwbouwwoningen zelfs verplicht voorzien zijn van deze melders. Andere landen zoals Frankrijk stellen het voor elke woning verplicht en ook in Nederland wordt het aangeraden. Toch zijn er verbazingwekkend veel woningen nog niet voorzien van deze apparaten. Een rookmelder kopen of zelfs meerdere exemplaren voor je gehele woning is absoluut aan te raden en kan zelfs je leven redden. De kosten zijn bijna verwaarloosbaar als je beseft wat voor belangrijke taak het heeft. Heb je er al een, dan is het belangrijk om regelmatig even te testen of alles het nog doet en of de batterij nog geladen is.
Veel mensen weten wel wat een rookmelder is, maar de precieze werking en functie hiervan niet. Het is een klein apparaatje dat meestal aan het plafond en soms aan de muur gehangen wordt. Het heeft twee functies. Namelijk ten eerste om rook en eventueel een brand te detecteren en ten tweede om vervolgens een waarschuwingssignaal af te geven waarbij bewoners voor brand gewaarschuwd worden. Er zijn allerlei varianten hierop. Zo kan het apparaat ook rechtstreeks in verbinding staan met een meldkamer van een beveiligingsbedrijf of de brandweer, of meerdere rookmelders in huis kunnen met elkaar in verbinding staan. Als de één rook detecteert, zullen ook alle andere een alarmsignaal laten horen.
Hoewel rookmelders in Nederland - behalve in nieuwbouw - niet verplicht zijn, zijn er wel regels opgesteld voor alle melders. Er zijn veel verschillende soorten te verkrijgen van talloze verschillende merken. Hoewel de werking soms wat kan verschillen hebben alle rookmelders één belangrijke overeenkomst. Elk toestel op de Europese markt zal moeten voldoen aan de Europese norm. Deze Europese norm is vastgelegd in het EN-14604 kwaliteitskeurmerk. Het apparaat is dan getest volgens deze normen en goedgekeurd op onderhoud, duurzaamheid, productinformatie en milieu-aspecten. Voor nieuwbouw geldt bijvoorbeeld dat de melder werkt op netvoeding, met een batterij als backup.
Het verschil tussen de verschillende soorten zit hem vooral in de werking van de aanwezige sensoren in het apparaat:
Dit is de meest aangeschafte variant van dit moment. Deze werkt door middel van het uitzenden van een bundeltje infraroodlicht. In het apparaat zit een lichtgevoelige cel en wanneer het bundeltje infraroodlicht wordt onderbroken door rook, zal de cel constateren dat het licht niet meer goed doorkomt en het alarm af laten gaan. Dit is een vrij gemakkelijk methode om rook te detecteren en daarom is het ook mogelijk om ze op vrijwel elke plek in de woning te installeren. Een goed voorbeeld is de Ei rookmelder. Dit apparaat van Ei Electronics is bekend vanwege de hoge kwaliteitsstandaard, zodat je niet bang hoeft te zijn voor een onverhoopt niet of niet goed werkende melder.
Thermische rookmelders zijn in feite geen rookmelders. Deze zal namelijk geen rook detecteren, maar werkt op basis van temperatuur. Wanneer de temperatuur ineens naar grote hoogte stijgt of de temperatuur heeft reeds een bepaalde hoogte gehaald, zal het toestel zijn alarm laten afgaan. Helaas wil er wel eens sprake zijn van loos alarm, door bijvoorbeeld het aanbranden van eten. Dit zal bij thermische rookmelders niet voorkomen. Als deze afgaat, zal er ook daadwerkelijk sprake zijn van een (fikse) brand. Alleen het maakt deze apparaten ook iets onveiliger. Namelijk vallen de meeste slachtoffers niet door het vuur zelf, maar door inademing van rook. Het zou dus kunnen dat een thermische rookmelder te laat alarm slaat.
Ionisatierookmelders worden vanaf 2005 niet meer verkocht, maar het zou kunnen dat je ze nog wel thuis in gebruik hebt. In dit apparaat zit een radioactieve bron. Deze bron zendt elektrisch geladen deeltjes uit tussen twee elektrodes. Als er rookontwikkeling is, zal het elektrische signaal minder worden tussen deze twee elektrodes en het alarm zal afgaan. Als het apparaat vervangen moet worden, vervang hem dan altijd door een optische rookmelder. Deze is betrouwbaarder.
De combimelder is ook populair voor woningen. De combimelder is een combinatie tussen een optische rookmelder en een koolmonoxide melder. Aangezien koolmonoxide een echte sluipmoordenaar is, kan het nooit kwaad om een dergelijke melder in huis te hebben. De combimelder zal bij het detecteren van zowel rook als koolmonoxide een ander alarmsignaal afgeven.
De meeste verkochte types werken op batterij. Dit heeft als voordeel dat je toestel overal opgehangen kan worden, ook in ruimtes waar geen stroompunten aanwezig zijn. De goedkoopste uitvoeringen moeten voorzien worden van een 9 volt-batterij. Deze batterijen zullen het ongeveer een jaar volhouden. Normaliter zal het toestel zelf een melding geven als de batterij vervangen moet worden. Koop je er een waar AA-batterijen ingaan, dan kan de rookmelder ongeveer 3 jaar mee voordat de batterijen vervangen moeten worden. Veel modellen van de nieuwe generatie zijn voorzien van een lithium-batterij. Deze gaat met gemak 10 jaar mee en dat is ook de levensduur van het apparaat zelf. Deze batterij hoeft dus nooit vervangen te worden. Heb je geen zin om regelmatig een batterij te verwisselen? Dan kun je kiezen voor een rookmelder op netstroom. Je hebt alleen wel een stroompunt nodig en installatie zal iets moeizamer gaan. Enkel als de stroom uitvalt zullen de rookmelders het niet doen, tenzij er een batterij voor back-up in zit.
Rookmelders moeten worden opgehangen aan het plafond en op minstens anderhalf meter van de wanden af. Voorkom dat het toestel in de buurt komt te hangen van een sterke luchtstroom, zoals een ventilatierooster, kiepraam of een radiator. In de keuken kan, maar niet te dicht bij het kookgedeelte. Je zult anders onherroepelijk last krijgen van veelvuldig loos alarm. Dat is niet alleen voor jezelf onhandig maar ook voor je buren en andere wijkgenoten. Zorg ook dat er in ieder geval op elke verdieping van je woning minimaal één hangt en helemaal slim is het om ze aan elkaar te koppelen. Als er beneden brand is, zullen de rookmelders boven je ook waarschuwen.
