Een verklaring van erfrecht is simpel gezegd een notariële akte die noodzakelijk is voor het afwikkelen van een nalatenschap. Het document komt in beeld op het moment dat er iemand is overleden. In een verklaring van erfrecht staan een aantal belangrijke gegevens, waarmee wordt bepaald wat er met de erfenis wordt gedaan. Zo staan er in de akte onder andere de naam van de persoon die is overleden en daarnaast ook de namen van de erfgenamen. Verder staat er in de verklaring van erfrecht op welk deel van de erfenis de erfgenamen recht hebben.
Een verklaring van erfrecht geeft verder aan wie er bevoegd is om alles rondom de nalatenschap te regelen. Al deze gegevens moet zwart op wit staan om bij een bank of bij verzekeraar de uitbetaling van bepaalde gelden op te kunnen vragen. Een verklaring van erfrecht is dus een zeer belangrijk en noodzakelijk document.
In de akte staat onder meer of de overledene getrouwd is en of dat in gemeenschap van goederen was of onder huwelijkse voorwaarden. En zoals gezegd, de erfgenamen worden benoemd inclusief de verdeling van de erfenis. Er is ook in de verklaring van erfrecht opgenomen of er aan bepaalde personen een vruchtgebruik is toegestaan, bijvoorbeeld het gebruik van een woning.
De notaris verklaart in de akte dat hij heeft gecontroleerd wie is overleden, of de overledene een testament had, en zo ja, wie er in dat testament als erfgenamen zijn aangewezen. Voordat een notaris een verklaring van erfrecht kan afgeven, moet hij of zij nog wel wat speurwerk verrichten.
De notaris zal allereerst inlichtingen opvragen bij het Centraal testamentenregister en bij de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens. Als er veel mensen aanspraak maken op de erfenis, kan het opvragen van de benodigde gegevens wel even duren. Over het algemeen hebben gemeenten wel even wat tijd nodig om de gewenste informatie te kunnen leveren.
De notaris zal ook het huwelijksgoederenregister raadplegen als de overledene gehuwd was. Het kan ook zo zijn dat de notaris nog buitenlandse testamentenregisters moet raadplegen. En in sommige situaties mogelijk daarnaast ook nog het faillissementsregister, het schuldsaneringregister en het curatele register. Erfgenamen kunnen deze bovengenoemde processen wel zelf verkorten. Als ze zelf al zoveel mogelijk van deze gegevens verzamelen, hoeft de notaris hier niet zelf achteraan.
Zaken zoals een overlijdensbewijs, een trouwboekje, eventuele kopieën van testamenten, naam, adres en woonplaatsgegevens van de erfgenamen kunnen door de nabestaanden zelf aangeleverd worden. Overigens is het wel verstandig om goed na te denken wat je doet als je tot erfgename bent benoemd. Je hebt maar kort de tijd om hier over na te denken want de zaken moeten snel worden afgehandeld. Als erfgename kun je zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of afwijzen. Hier moet je goed over nadenken voordat je deze keuze maakt. Het kan namelijk voorkomen dat je in de schulden raakt, als je niet de goede keuze maakt.
Als je kiest voor zuiver aanvaarden, dan ben je verantwoordelijk voor alle schulden van de overledene. Ook als het om hypotheekschulden gaat. En dat kan behoorlijk in de papieren lopen. Daar moet dan wel aardig wat tegenover staan.
Wat veel mensen zich niet realiseren is dat ze door hun handelen, puur uit goede bedoelingen, ook al zuiver kunnen aanvaarden. Zelfs als ze nog niets hebben medegedeeld aan de notaris. Als jij in het huis van de overledenen gaat opruimen of een aantal rekeningen betaalt omdat je bang bent dat er anders van alles achteraf geregeld moet worden, dan handel je volgens de wet namens de overledene. En dat kan dus nare gevolgen hebben.
Als erfgename kun je er ook voor kiezen om beneficiair te aanvaarden. Als er schulden zijn, dan worden die eerst betaald vanuit de erfenis. Als er dan nog geld over is, wordt dat verdeeld onder de erfgenamen. Als je hiervoor kiest, moet je wel een verklaring afleggen bij de rechtbank. Maar dat kan per volmacht, dus de notaris kan dit ook voor je doen.
De laatste mogelijkheid voor jou als erfgename is om de nalatenschap en de bijbehorende afwikkeling simpelweg te verwerpen. Dat gebeurt vaak als er grote schulden zijn of als mensen niets meer met hun familie te maken willen hebben. Houd er wel rekening mee dat je dan een poosje later ook helemaal nergens meer aanspraak opmaken, zelfs niet op een foto of een tekening.
Het verwerpen van een nalatenschap is definitief, voor altijd. Het kan ook alleen door middel van een verklaring bij de rechtbank. Dat hoef je niet zelf te regelen, dat kan de notaris eveneens verzorgen. Zowel de beneficiaire aanvaarding als de verwerping brengen wel kosten met zich mee. Het gaat hierbij om griffierkosten voor het afleggen van de verklaring bij de rechtbank.
Overigens is een verklaring van erfrecht niet altijd noodzakelijk. Banken vinden het niet nodig als er sprake is van een langstlevende partner (echtgenoot/echtgenote of geregistreerde partner), als er geen testament is en als het saldo op de rekening niet hoger is dan 100.000 euro. Het is een heel ander geval als je opeens bezit erft uit een ander land binnen de Europese Unie. Dan heb je een Europese Verklaring van Erfrecht nodig om de erfenis op je naam te kunnen krijgen. Ook daar weet iedere notaris alles van.
Bestaat je erfenis uit een stuk land, een huis of een boot? Dan is het verstandig om de notaris te vragen de erfenis in te schrijven bij het kadaster. Dit is onder meer belangrijk voor de WOZ-aanslag en de levensverzekering.
Hoe duur is het nu om een verklaring voor erfrecht op te laten stellen? Dat kan heel erg wisselen per situatie en per notaris. Als je even op internet zoekt, komen er zo een aantal scherpe aanbiedingen naar boven drijven. Het is altijd verstandig om een aantal offertes aan te vragen bij verschillende notarissen.
Een notaris kan van tevoren een vrij heldere inschatting maken van de vaste kosten, maar afhankelijk van het uitzoekwerk kunnen er nog een aantal kostenposten bijkomen. Dit is bijvoorbeeld het geval als er nog erfgenamen in het buitenland zijn en er zijn geen adressen beschikbaar .
