Het is al vervelend genoeg als iemand zich voor jou uitgeeft. Het idee dat er een facebookaccount bestaat met jou naam en foto, maar verder niets met jou te maken heeft, geeft je ongetwijfeld een onaangenaam gevoel. Hier is sprake van identiteitsdiefstal. Maar het kan nog een stapje erger, als iemand onder jouw naam en met jouw gegevens zich schuldig maakt aan pestgedrag of aan criminele activiteiten. Als dit gebeurt is er sprake van identiteitsfraude. Het is strafbaar om je voor een ander uit te geven. Het is uiteraard ook strafbaar om fraude te plegen, of je dat nu op eigen naam of uit de naam van een ander doet. Identiteitsfraude wordt voor de rechtbank zwaarder aangerekend en bestraft dan identiteitsdiefstal.
Wanneer er sprake is van identiteitsdiefstal heeft dat al een behoorlijke impact op je persoonlijke levenssfeer. Het voelt alsof er een indringer in je huis is geweest en tussen je spulletjes heeft zitten snuffelen. De impact is bij identiteitsfraude nog veel groter. Nu heeft de indringer niet alleen rondgekeken, maar hij heeft ook spulletjes meegenomen. Eigenlijk erger, de indringer heeft ergens anders ingebroken en daar aanwijzingen achtergelaten die naar jou wijzen. De gevolgen van identiteitsfraude kunnen groot en heel negatief zijn. Je kunt hierbij denken aan:
De impact van identiteitsfraude is zo groot, dat het belangrijk is om de juiste maatregelen te nemen. Vergelijk je identiteit met je huis. Ook daar zorg je voor de nodige sloten en belemmeringen die inbraak en diefstal zoveel mogelijk moeten tegengaan. Maatregelen zijn helaas nooit helemaal waterdicht, maar het is belangrijk om het kwaadwillenden in ieder geval zo moeilijk mogelijk te maken. Dat kun je onder andere doen met de volgende aandacht- en actiepunten.
Criminelen zijn tuk op officiële documenten. Hier staat immers alles wat ze willen weten al op. Namaken van dit soort documenten is steeds moeilijker gemaakt, dus criminelen willen graag het origineel in handen kunnen krijgen. Zorg er dus voor dat je thuis geen rijbewijs, paspoort of id-kaart laat rondslingeren. Op vakantie laat je dergelijke zaken ook niet zomaar in je hotelkamer liggen. Berg dit soort zaken altijd en overal veilig op.
Je krijgt soms bankpasjes of belangrijke papieren via de post toegestuurd. Criminelen weten dat en proberen om de post uit je brievenbus te vissen. Dit hengelen kun je voorkomen door een goed slot op de brievenbus, en het monteren van een borstel aan je brievenbus. Hierdoor gaat de post er wel in, maar is er niet meer uit te vissen.
Een andere vorm van fysiek post uit je brievenbus vissen is het phishing. Ook een soort vissen, maar dan digitaal. Via valse mailtjes word je gevraagd om op links te klikken die je naar een héél echt lijkende website leiden. Hier moet je dan inloggen met je gebruikersnaam en wachtwoord. Deze sites zijn niet echt maar proberen juist die gebruikersnaam en wachtwoord te weten te komen. Daar kunnen ze dan vervolgens toegang mee verkrijgen tot je bankrekening en alles wat daar op staat. Een paar jaar geleden waren de vaste mailtjes nog aardig te herkennen aan het gebrekkige taalgebruik dat vol fouten stond. Maar ook criminelen leren bij. Tegenwoordig lijken dit soort mailtjes behoorlijk echt en lijken ze afkomstig te zijn van banken, overheden, verzekeraars, internet- en telefoonproviders en dergelijke. Soms staat er in zo’n mailtje dat er een probleem met je account is en dat je door het opgegeven van je gegevens bevestigt dat alles ok is. Soms gaat het om een rekening, een aanmaning en het voorkomen van juridisch ongemak. Bedenk dat je aanmaningen en boetes niet via de mail krijgt, en dat banken e.d. jou nooit op deze wijze zullen benaderen. Twijfel je over de echtheid van een dergelijke mail? Zoek dan op de officiële website het telefoonnummer even op en bel op na te vragen of de mail inderdaad van hen komt. Gebruik in ieder geval nóóit een telefoonnummer dat in zo’n rare mail staat, misschien krijg je dan namelijk gewoon de criminelen zelf aan de lijn die je geruststellend zullen verzekeren dat je gewoon alles moet invullen. Klik in de foute mailtjes ook nóóit op een link. Afgezien van het opvragen van gegevens heeft zo’n link ook nog de bedoeling om spyware of andere malware op je computer te installeren.
Phishing gebeurt niet uitsluitend via de mail. Zo nu en dan kun je gebeld worden door buitenlandse investeerders met miljoenenkansen voor jou. Of je wordt bijvoorbeeld gebeld door iemand die zegt van Microsoft te zijn, omdat ze een probleem met je Windows-versie hebben geconstateerd. De persoon aan de lijn probeert je te overtuigen van zijn echtheid door je in een aantal stappen door je besturingssysteem te leiden en ‘voorspelt’ bepaalde getallenreeksen, die zogenaamd uniek voor jouw versie en exemplaar van Windows zijn. De volgende stap is dat je iets moet downloaden of aanklikken om het zogenaamde probleem op te lossen. In werkelijkheid haal je dan spyware of andere malware naar binnen, software die zich toegang tot je systeem en gegevens verschaft. Bedenk dat Microsoft wel iets anders te doen heeft dan het opbellen van een paar miljard gebruikers. Ook hier, als je twijfelt ga je naar de officiële site. Zoek het telefoonnummer en bel. Bedenk ook: als het om een echt groot probleem gaat, dan mag je in de pers of in ieder geval op de site van zo’n groot bedrijf verwachten dat je informatie over zo’n probleem kunt vinden, compleet met oplossing.
Als je zelf op vreemde websites komt, bijvoorbeeld voor illegale downloads, en op links gaat klikken, dan is de kans groot dat je malware op je computer krijgt. Sommige vormen van malware zijn op jouw gegevens uit. Een goede virus- en malwarescanner, die bovendien actueel zijn, kunnen besmettingen op je computer voorkomen en oplossen.
Je kunt je afvragen waarom je bij een willekeurige aankoop bij de een of andere webshop een kopie moet meesturen van een identiteitsbewijs. Niet doen dus!
We delen graag van alles op social media. Let goed op je instellingen, zodat er alleen wordt gedeeld met mensen die je vertrouwt. Deel nóóit te persoonlijke informatie en zeker geen kopieën van officiële documenten, pasjes en identiteitsbewijzen.
Ben voorzichtig met het weggooien van oude papieren. Daar kan best het een en ander tussen zitten dat voor criminelen interessant is. Denk aan bankgegevens, verzekeringspapieren, e.d. Het is een goed idee voor dit soort zaken papierversnipperaars te gebruiken. Met de introductie van oud-papiercontainers die maandelijks door de gemeentereiniging worden opgehaald wordt het belang hiervan groter. In veel gevallen staat de papiercontainer permanent voor iedereen toegankelijk gewoon bij het huis. Ook met het weggooien of weggeven van hardware moet je uitkijken. Harde schijven van computers en mobiele telefoons bevatten vaak nog heel wat vertrouwelijke informatie. Zorg dat alles gewist of vernietigd is. Voor dat wissen heb je speciale programma’s, die dat grondig kunnen aanpakken.
Je vraagt je af of je slachtoffer van identiteitsfraude bent geworden. Misschien ben je rechtstreeks aangesproken op zaken waar je niets van weet of niets mee te maken hebt. Misschien heb je vreemde papieren of mails gekregen. Zodra je vermoed dat je met identiteitsdiefstal of identiteitsfraude te maken hebt moet je meteen in actie komen.
