De vergrijzing in ons land speelt een belangrijke rol in de groeiende personeelstekorten. In de periode na de Tweede Wereldoorlog kregen Nederlanders weer vertrouwen in de toekomst en begonnen ze massaal gezinnen te stichten. Het geboortecijfers lag daardoor vanaf 1946 gedurende ruim twintig jaar fors hoger dan gemiddeld. Daarna daalde het geboortecijfer weer tot een gemiddelde waarde. Die hele groep babyboomers is nu aan het einde van de arbeidscarrière gekomen en daarmee verliezen werkgevers veel waardevolle krachten met een jarenlange ervaring in hun werk. De mensen die nu instromen op de arbeidsmarkt zijn de mensen die rond of na de eeuwwisseling geboren zijn. In deze jaren kwamen in Nederland veel minder kinderen ter wereld dan een halve eeuw ervoor.
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt het volgende: in 1950 werden in ons land 229.718 kinderen geboren, in 1960 waren dat er 239.128 en in 1970 nog altijd 238.912 baby’s. Bekijken we echter de geboortecijfers van 1990, 2000 en 2010, dan komen we op respectievelijk 197.965, 206.619 en 184.397 uit. Voor dit overzicht gebruiken we alleen de afgeronde jaren, maar ook voor de tussenliggende jaren gelden soortgelijke cijfers. We zien dus dat in een periode van ongeveer twintig jaar het aantal geboortes zeker vijftien procent lager ligt dan in een vergelijkbare periode eerder in de tijd. Dat heeft een kwart eeuw na die geboortes zijn uitwerking op de samenleving. Er zijn simpelweg veel minder mensen beschikbaar om het werk te kunnen doen.
De techniekbranche kampte jarenlang met een negatief imago. Werken in de techniek werd ten onrechte vaak geassocieerd met zwaar, vies en gevaarlijk werk. Het tegendeel is waar, velen vonden in de loop der jaren een echte uitdaging binnen deze branche en ontwikkelden zich tot gewilde professionals in hun vakgebied. Niet voor niets stelt men: zonder techniek staat alles stil. De laatste jaren is door opleidingsinstellingen in de techniekbranche alles op alles gezet om dat imago te verbeteren. Leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs werden uitgenodigd om op bezoek te komen en zelf te ervaren welke kansen het de techniekbranche te bieden heeft. Hiermee beoogt men vooral een meer objectief beeld te creëren bij de kinderen zelf over wat hen in zo’n opleiding te wachten staat.
Het woord techniek lijkt namelijk voor sommigen een afschrikwekkend effect te hebben. Onbekend maakt onbemind, zo geldt ook in dit geval. Men meent vaak dat techniekonderwijs moeilijk is of van een lager niveau dan een meer theoretische studie. Dit zorgt ervoor dat de echte technische talenten zich niet in voldoende mate aanmelden voor een vorm van onderwijs in deze branche en wellicht kiezen voor een studierichting waar hun hart eigenlijk niet ligt. Door vaker een kijkje in de keuken te geven en nadrukkelijker te benoemen welke mogelijkheden je als student in de techniekbranche hebt, lost men dit probleem steeds beter op. Daarbij helpt het goed dat we momenteel in een bijzonder interessant tijdperk leven, waarbij de ontwikkelingen op technisch gebied elkaar in hoog tempo opvolgen.
Die razendsnelle ontwikkelingen vormen tegelijkertijd ook een grote valkuil voor de technische sector. Immers, bij het ontwikkelen van nieuwe technologieën is het van groot belang dat de vaardigheden van de leerlingen hierop goed aansluiten. Maar het duurt even voordat bepaalde procedures goed zijn verankerd in het opleidingstraject. De leerstof moet voortdurend aangepast worden aan de vernieuwde situatie en dat heeft tijd nodig. Hierdoor ontstaat de zogenoemde opleidingskloof, die kan worden uitgelegd als het verschil tussen wat scholen momenteel aanbieden en wat de werkgevers daadwerkelijk nodig hebben aan talenten. Het is lastig om dit probleem op te lossen, juist omdat de ontwikkelingen zo snel gaan. Het zal daarom altijd een kwestie blijven van roeien met de riemen die je hebt.
Eén van de mogelijkheden om de kloof tussen onderwijsniveau en praktijk zo laag mogelijk te houden, is een intensieve samenwerking tussen opleiders en werkgevers. Je ziet nu al dat bedrijven in de rij staat om stagiaires van het voortgezet onderwijs te mogen begeleiden. Weliswaar zullen ze dan zelf wat meer tijd moeten investeren in het proces, maar uiteindelijk krijgen ze er een vakbekwame nieuwe arbeidskracht voor terug. Het is vervolgens voor ondernemers de kunst om die werknemer voor langere tijd aan zich te binden. Op die manier betaalt de tijdsinvestering zich uiteindelijk dubbel en dwars terug.
Mensen die kiezen voor een baan in de techniek, kunnen binnen deze branche nog alle kanten op. Er is namelijk een breed scala aan mogelijkheden, dat varieert van De banen in de machinebouw of (proces)industrie tot aan industriële automatisering. Anders gezegd: je kunt uiteindelijk robots gaan bouwen, maar ook meewerken aan het realiseren van duurzame energieoplossingen of als monteur het onderhoud verzorgen van apparaten in het bedrijfsleven of in de openbare ruimte. Of wat te denken van een technische baan in de voedsel, chemie-, papier-, kunststof-, verpakkings- of metaalindustrie? Binnen de technische branche geldt dat vrijwel geen enkele functie hetzelfde is en er heel wat uitdagingen zijn om te kunnen aangaan.
In de database van een bedrijf als Synsel, dat zich heeft gespecialiseerd in het bijeenbrengen van werkgevers en werknemers in de technische branche, is de diversiteit aan vacatures in de techniek goed zichtbaar. Ook hier zien de specialisten op het gebied van vacaturebemiddeling dat de roep om personeel binnen de sector steeds luider wordt. Werkgevers zetten steeds meer middelen in om potentiële medewerkers over de streep te trekken. Betaald solliciteren, een welkomstbonus bij het tekenen van een arbeidsovereenkomst en het uitbreiden van de secundaire arbeidsvoorwaarden met aantrekkelijke extraatjes zijn allang geen uitzondering meer. De vraag is echter wel hoe lang deze werkgevers het nog zullen volhouden om hun roosters sluitend te krijgen. Uiteindelijk zal het ook voor deze ondernemers wellicht onvermijdelijk zijn om de dienstverlening in te krimpen onder invloed van het ontstane personeelstekort. Dat stelt de samenleving echter wel voor een nieuw probleem. Terwijl het aanbod binnen de branche daarmee daalt, neemt tegelijkertijd de vraag naar technische dienstverlening door innovaties steeds verder toe.
