Meestal schrik je daarvan. Maar 99 van 100 keer is er niets aan de hand. Het wil namelijk zeggen dat je lichaam zijn werk goed doet. Het zou kunnen zijn dat je ergens een wondje hebt of je hebt een onschuldige infectie opgelopen. De schadelijke binnendringers worden dan aangepakt door je lymfestelsel. Dit is het tweede stelsel in ons lichaam naast het bloedvatenstelsel. Het gaat bij het lymfestelsel over een netwerk van lymfeklieren welke via de lymfevaten met elkaar verbonden zijn. Ze lopen vrijwel parallel aan je bloedvaten.
Het lymfestelsel heeft drie belangrijke functies. Allereerst voert het overtollig vloeistof en overtollige afvalstoffen af die rondom de cellen in ons lichaam zitten. Dit is een kleurloze vloeistof (lymfe) en deze wordt opgevangen in onze lymfevaten. Achter het sleutelbeen bevinden zich een aantal lymfevaten en zij geven de vloeistof af aan het bloed. De lymfevaten zijn voorzien van kleppen die maar een kant op werken, daardoor kan lymfe niet uit het bloed terugkomen en naar je lymfevaten stromen. Naast de vloeistof vervoeren ze ook vet dat je via je voeding binnenkrijgt.
Lymfe (een kleurloze vloeistof) komt niet ineens in je lymfevaten terecht, daarvoor doorlopen ze een proces. Deze vloeistof stroomt eerst door een groot aantal lymfeklieren. Het zijn kleine klieren en die hebben witte bloedcellen in zich die in staat zijn om de ziekteverwekkers onschadelijk te maken. Ze vormen ook antistoffen. Uiteindelijk wordt de gezuiverde lymfe samen met de antistoffen door de lymfevaten afgegeven aan het bloed. Dan kunnen de antistoffen in worden gezet om virussen en bacteriën te bestrijden.
Als je een infectie hebt, een bacterie of een andere ziekteverwekker, dan zullen de lymfeklieren hard aan het werk moeten gaan. Dit komt omdat de witte bloedcellen in de lymfeklieren zich dan snel vermenigvuldigen. Hierdoor zetten de lymfeklieren op. Meestal is een opgezette lymfeklier dus onschuldig en wil dat zeggen dat je lichaam zijn werk goed doet.
We hebben ongeveer 600 lymfeklieren. Deze liggen in groepen bij elkaar in de oksels, langs de luchtpijp, bij je darmen, bij je longen en achter in je buikholte. Maar ook bij je liezen en je bekkenstreek kom je ze tegen. Meestal liggen ze vlak onder de huid. Je voelt ze dus vrij snel wanneer ze zich opzetten. In de hals, de oksels en de liezen valt het je meteen op wanneer ze zich opzetten. Bij de buik en de longen zijn ze niet te voelen en zetten de klieren zich minder snel op.
Er zijn verschillende oorzaken te noemen bij vergrote lymfeklieren. Meestal heb je dan een infectie of een wondje. Soms kan er sprake zijn van een systeemziekte of van een kwaadaardige aandoening aan de lymfeklieren.
Meestal worden de opgezette lymfeklieren veroorzaakt door een ontsteking als gevolg van een infectie. Een lymfeklier bedient een bepaald deel in je lichaam. Als er een ontsteking is dat gaan de klieren aan het werk, ze zetten zich op om de ziekteverwekkers onschadelijk te maken. In de hals vind je vaak de opgezette lymfeklieren. Als je verkouden bent kun je hier al snel last van hebben. Met name bij kinderen kom je de opgezette lymfeklieren dan tegen. De ziekte van Pfeiffer kan zorgen voor langdurig opgezette lymfeklieren in de hals. Als je een blaasontsteking hebt kunnen de lymfeklieren in je lies opzetten.
Bacteriën, die vind je ontelbaar veel bij onze huid en in de omgeving. Als je een wondje hebt en je huid is beschadigd, dan kunnen de bacteriën gemakkelijk naar binnen. Veel wondjes ontsteken niet dankzij het goede werk van de lymfeklieren. Bij sommige mensen kan een klein wondje wel snel een ontsteking worden en dan zullen de lymfeklieren in de omgeving opzwellen. Als de ziekteverwekkers uit zijn geschakeld dan zal de zwelling van de lymfeklieren verdwijnen. Dit kan een paar weken duren.
Bij systeemziekten gaat het over aandoeningen die schade kunnen veroorzaken in het hele lichaam. Daarbij zou je kunnen denken aan zenuwcellen, bloedcellen of weefselcellen. Een aantal ziekten kan weer leiden tot opgezette lymfeklieren. Als de zwelling van de lymfeklieren wordt veroorzaakt door een systeemziekte, blijft de zwelling meestal langere tijd aanwezig.
Een vergroting van de lymfeklieren wordt in enkele gevallen veroorzaakt door een kwaadaardige aandoening aan de lymfeklier zelf of door uitzaaiing van kanker, die op een andere plaats in je lichaam is begonnen. Bij het non Hodgkin lymfoom gaat het over ongecontroleerde celgroei die plaatsvindt bij het lymfeweefsel in het hele lichaam en vaak ook in je organen. Het afweersysteem is vaak ook zwak. Deze ziekte begint meestal met een pijnloze en opgezette lymfeklier, deze is vaak wat harder en groter dan een gewone opgezette lymfeklier. De zwelling is gedurende langere tijd aanwezig, en na een tijdje kunnen meerdere lymfeklieren in het lichaam opzetten. Op het moment dat de ziekte verder gevorderd is, krijg je ook koorts, gewichtsverlies, jeuk en bijvoorbeeld nachtelijke zweetaanvallen. Als het over het non Hodgkin lymfoom gaat, betreft dit dus een kwaadaardige woekering van het lymfeweefsel.
Als je twijfelt over opgezette lymfeklieren, dien je altijd naar de huisarts te gaan. Meestal nemen de opgezette lymfeklieren na een paar weken de normale afmeting weer aan. Als je last hebt van vergrote lymfeklieren en andere klachten dan kun je maar beter wel naar de huisarts gaan. Als de zwelling na drie weken niet voorbij is, dan kun je de huisarts raadplegen. Wanneer ga je nog meer naar de huisarts als je last hebt van je lymfeklieren? Dat is wanneer je meerdere lymfeklieren in je lichaam hebt die zijn opgezet, of als je na een verwonding ineens rode strepen op de huid krijgt die van de wond naar de lymfeklier lopen.
Een huisarts zal altijd vragen aan je stellen hoelang de opgezette lymfeklier al aanwezig is, of je klieren pijn doen en of je andere klachten hebt. Ook zal hij vragen of je op andere plaatsen van je lichaam een wondje hebt of dat je mogelijk een infectie op hebt gelopen. De huisarts zal altijd de vergrote lymfeklier(en) onderzoeken. De consistentie van de klier wordt bekeken, maar ook de grootte van de klier en er wordt nagegaan of er meerdere klieren zijn opgezet.
Als een huisarts er geen vertrouwen in heeft of twijfelt, word je doorverwezen naar het ziekenhuis. Daar wordt vervolgens een aanvullend onderzoek gedaan. De oorzaak van de opgezette lymfeklier(en) dient te worden achterhaald. Het onderzoek bestaat meestal uit een bloedonderzoek, röntgenfoto’s en/of een punctie of biopsie.
