Vaak hebben bezorgde ouders vragen over de veiligheid van speeltoestellen in een lokale speeltuin, schoolplein of park. Hoe zit dat precies, wie is verantwoordelijk voor wat en wie is er aansprakelijk als het mis gaat bij een niet gekeurd toestel? In dit artikel geven wij meer informatie over de hoe en wat als het aankomt tot de veiligheid van speeltoestellen. We kijken welke wetten, normen en waarden vaak verbonden zijn aan veiligheid van speeltoestellen en welke betrokken partijen zijn en verantwoording dragen.
Als we kijken wetten omtrent de veiligheid van speeltoestellen springt de Nederlandse W.A.S. wet (Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen) er met name uit, hierin staat dat een speeltoestel in de (semi-)publieke ruimte moet voldoen aan diverse veiligheidsvoorschriften. Degene verantwoordelijk voor de speeltoestellen moet ervoor zorgen dat de toestellen aan de juiste keuringen voldoen ten aanzien van Europese en Nederlandse wetgeving. Denk hierbij aan veiligheidsnormen zoals de NEN-EN 1176.
Een speeltoestel moet volgens de voorschriften worden geplaatst en voorzien zijn van de juiste ondergrond afhankelijk van de valhoogte. De verantwoordelijke moet ervoor zorgen dat de inspecties op tijd worden uitgevoerd en indien nodig onderhoud plaatsvindt. Dit moet ervoor zorgen dat een speeltoestel veilig blijft over langere periodes na plaatsing. Hiervoor moet een beheersplan aanwezig zijn, daarin staat het inspectieschema en een lijst van speeltoestelelementen waar extra op moet worden gelet (bijv. de veren bij veertoestellen). Alle inspecties en onderhoudsactiviteiten moeten worden bijgehouden in een logboek. Met dit logboek kun je aantonen dat je aan de wettelijke verplichtingen voldoet.
Alle speeltoestellen op (semi-)publiek toegankelijk gebied vallen onder deze wet (WAS). Denk hierbij niet alleen speeltuinen, schoolpleinen of parken maar ook aan speeltoestellen op bijvoorbeeld het eigen terrein van een restaurant, kinderopvang of sportvereniging. Een speeltoestel dat, voor privégebruik, in de eigen achtertuin van een woonhuis staat (bijv. een trampoline), valt niet onder de wet voor speeltoestellen. Natuurlijke elementen zoals een boom is geen speeltoestel, tenzij de boom specifiek bewerkt is om erop te kunnen spelen, dan is het wel degelijk een speeltoestel.
Het moet voor gebruikers in een oogopslag duidelijk zijn welke risico’s ze lopen als ze gaan spelen op een speeltoestel. Denk hierbij voornamelijk aan val of klemming. De Europese en Nederlandse normen die hiervoor gelden zijn de 1176 en 1176, hierin staat het beoogde veiligheid niveau beschreven.
- Het kind | De gebruiker van de speeltoestellen en heeft geen verantwoording ten aanzien van de veiligheid daarvan.
- Beheerder | Zorgt ervoor dat het toestel correct geplaatst en onderhouden wordt. Inspecteert de toestellen volgens het inspectieschema.
- Inspectiebureau | Kan worden ingehuurd door de beheerder om de inspectie te doen.
- Gemeente | Kan in overleg met de beheerder en, indien mogelijk, ook de jaarlijkse inspectie uitvoeren.
- Fabrikant | Zorgt dat het toestel volgens de wet en normen goed ontworpen is en laat het toestel daarop ook keuren (typekeuring). Toestellen geproduceerd na 1997 zijn voorzien van een “keuringsplaatje”.
- Aangewezen Keuring Instantie (AKI) | Test de speeltoestellen op een veilig ontwerp volgens diverse normen en geeft een typekeuring.
- VWA | Controleert speelplaatsen en speeltoestellen namens de overheid om te zien of alles volgens de wet voldoet. Heeft de bevoegdheid toestellen af te keuren en bij grove overtredingen boetes uit te delen.
Vaak is de eigenaar/huurder van de grond onder het toestel ook verantwoordelijk voor de veiligheid. Tenzij die verantwoordelijkheid nadrukkelijk is overgedragen aan anderen (bijv. een school, speeltuin- of sportvereniging). Het is erg belangrijk dat dit goed geregeld is en ook duidelijk op papier staat.
Een inspectiebureau helpt bij de jaarlijkse inspectie op slijtage. De fabrikant moet ervoor zorgen dat een speeltoestel een typekeuring heeft. In veel gevallen kan en hoeft een inspectiebureau dit niet nogmaals te doen. Geef dit duidelijk aan als je van plan bent een inspectiebureau in te huren. Vaak maakt een gemeente gebruik van een inspectiebureau.
De speeltoestellen fabrikant geeft vaak bij de toestellen al aan wat de eisen zijn voor veilige installatie. Hierbij moet aangegeven worden hoeveel ruimte er om het toestel minimaal moet worden vrijgelaten en wat voor ondergronden geschikt zijn. Bij hoge toestellen wordt hierbij ook vaak gesproken over HIC-waardes t.a.v. de valhoogte. Controleer of dit direct na installatie ook is gewaarborgd.
Een toestel van vóór 1997 hoeft niet voorzien te zijn van keuringsplaatje. Dit betekent natuurlijk niet dat het toestel niet veilig mag zijn. Bij een toestel van na 1997 is het verplicht dat toestellen in (semi-)publiektoegankelijke omgevingen een typekeuring hebben, van de fabrikant of een keuringsinstantie. Indien dit niet het geval wordt er sterk aangeraden het toestel alsnog te laten keuren om de algemene veiligheid te garanderen.
Alleen de onderdelen die gevaren kunnen opleveren worden gecontroleerd, hierbij wordt veel verwezen naar de EN 1176 richtlijnen. Denk hierbij aan risico's ten aanzien van beknelling, val, verwonding of verstrikking. Daarnaast kijkt men naar stevigheid en betrouwbaarheid van de totaalconstructie en naar ruimte en ondergrond.
Door slijtage, vernieling of veranderingen in wet kan het dat speeltoestellen over tijd niet meer aan de veiligheidsnormen voldoen. Het is aan de beheerder om tijdig inspecties uit te voeren, onderhoud te plegen of toestellen te vervangen/verwijderen.
Het is aan de beheerder van de grond om de veiligheid van de speeltoestellen te waarborgen, tenzij deze verantwoording schriftelijk bij een andere partij is neergelegd. Alle speeltoestellen die op publiektoegankelijke terreinen zijn geplaatst moeten voldoen aan de W.A.S. wet. Toestellen op privé terrein hoeven dit niet. Toestellen van na 1997 moeten een typekeuring hebben en voorzien zijn van een keuringsplaatje. Een speeltoestel moet voldoen aan de EN 1176, een speeltoestel veiligheidsnorm. De beheerder zorgt voor onderhoud en inspecties, de VWA controleert speelplaatsen en kan indien nodig een toestel laten afsluiten en boetes uitgeven. Bij installatie is het belangrijk dat er goed gekeken wordt of er genoeg ruimte is vrijgelaten rondom het speeltoestel en er een veilige ondergrond is.
