De letterlijke betekenis van anorexia nervosa vanuit het Latijn is 'gebrek aan eetlust door nerveuze omstandigheden'. Iemand met anorexia heeft eigenlijk geen gebrek aan eetlust, maar probeert de eetlust zoveel mogelijk te onderdrukken. Deze persoon ziet zichzelf altijd als te dik, zelfs als hij of zij veel is afgevallen. De wens om af te vallen en de angst om aan te komen is zo groot dat eten (of eigenlijk niet eten) hun hele leven beheerst. Iemand met anorexia is de hele dag bezig met voedsel, calorieën, wegen en meten. Vaak stellen anorexia cliënten voor zichzelf ook een zwaar eet- en bewegingsschema op.
Anorexia nervosa komt voor in twee verschillende vormen. Zo is er de vorm waarbij de cliënt regelmatig last heeft van eetbuien. Dit voedsel wil deze persoon daarna weer zo snel mogelijk kwijt raken en dit kan eigenlijk enkel op een onnatuurlijke manier (braken, laxeermiddelen). Daarnaast is er de vorm waarbij men geen last heeft van eetbuien en dus ook geen voedsel op een onnatuurlijke manier probeert kwijt te raken. Personen met dit type anorexia nervosa houden zich vaak wel aan een streng dieet en een extreem sportschema.
Net als andere eetstoornissen wordt anorexia nervosa vaak veroorzaakt door een combinatie van verschillende factoren. Meestal heeft de persoon in kwestie al een aanleg in de persoonlijkheid. Daarnaast spelen ook de opvoeding, cultuur en media en negatieve ervaringen een rol. Na het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis kan de stoornis zich openbaren of verder ontwikkelen. Eigenlijk draait anorexia nervosa om de manier waarop je met jezelf, anderen en met de wereld omgaat en niet alleen om eten of vermageren.
Anorexia nervosa is moeilijk te herkennen, zeker in de beginfase. Iemand met deze stoornis houdt het eet- en dieetgedrag angstvallig verborgen en de omgeving herkent de aandoening pas na een aantal jaren aan de lichamelijke gevolgen. Er zijn echter wel een aantal kenmerken die in de beginfase optreden en waaraan je de stoornis wellicht kunt herkennen.
Iemand met anorexia nervosa zal bijvoorbeeld continu bezig zijn met afvallen en daarnaast ook opvallend weinig eten. Het kan zijn dat deze persoon ook erg dun en fragiel is, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Mensen met anorexia slaan ook regelmatig maaltijden over en eten het liefst zoveel mogelijk alleen. Ook kan deze persoon zich zorgen maken over zijn of haar uiterlijk en eetgedrag en daarnaast vaak angstig gedrag vertonen rond etenstijd. Een deel van de personen met deze stoornis geeft ook opzettelijk over na het eten of maakt gebruik van laxeermiddelen. Verder kan iemand met anorexia nervosa verward of depressief gedrag vertonen.
Op den duur kan anorexia nervosa ernstige lichamelijke gevolgen hebben. Zo kan iemand ernstig tot levensbedreigend ondergewicht krijgen en menstruatieperioden missen. Fysieke zwakte en futloosheid zijn ook twee kenmerkende gevolgen van anorexia nervosa. Verder kan ook de kwaliteit van de huid, het haar en de nagels afnemen.
Vermoed je dat iemand in je omgeving anorexia nervosa heeft? Het beste dan om hier met hem of haar over te praten. Vertel deze persoon over je bezorgdheid en geef ook aan op welke specifieke momenten je je zorgen maakt over zijn of haar gedrag. Hierbij kun je ook aangeven dat je denkt dat deze punten misschien een aanleiding zijn om professionele hulp te zoeken. Ziet iemand niet in dat er een probleem is? Probeer een discussie dan uit de weg te gaan en beschrijf opnieuw je gevoelens van bezorgdheid en de redenen die je hiervoor hebt. Laat ook weten dat deze persoon altijd bij je terecht kan, ook al is hij of zij daar nu misschien nog niet klaar voor.
Probeer de persoon ook niet te beschuldigen. Zorg ervoor dat je geen zinnen gebruikt die beginnen met 'je', maar kies voor zinnen die beginnen met 'ik'of 'het' waarin je jouw gevoelens beschrijft. Het kan zijn dat de persoon het probleem nog niet inziet en je daarom negeert, alles ontkent of boos wordt. Word dan niet boos en stel geen ultimatum, want dit zal niet helpen. Het zal tijd kosten voordat deze persoon het probleem wel wil inzien, maar zorg ervoor dat hij of zij dan weet dat jij er altijd voor hem of haar bent. Als laatste is het ook belangrijk dat je geen simpele oplossing aandraagt.
De diagnose anorexia nervosa kan worden gesteld door de huisarts. Hiervoor zal hij een aantal verschillende vragenlijsten en onderzoeken gebruiken. Er dient in ieder geval sprake te zijn van vier verschillende criteria. Ten eerste wil de persoon geen gewicht krijgen of boven de grens houden van 85% van het te verwachten gewicht voor zijn of haar lengte. Daarnaast heeft deze persoon last van een intense angst om aan te komen, terwijl er bij een groot deel van deze personen juist sprake is van overgewicht en zij moeten aankomen om gezond te worden.
Verder is de hormonale cyclus verstoord en worden minimaal drie menstruaties gemist. Als laatste heeft iemand met anorexia nervosa ook een stoornis in de lichaamsbeleving. Er is bijvoorbeeld sprake van een vertekend zelfbeeld en/of het ontkennen van het gevaar van het ondergewicht. De persoon ziet in de persoon een dik iemand, terwijl hij of zij eigenlijk al te dun is.
De behandeling die wordt ingezet bij anorexia nervosa bestaat meestal uit verschillende onderdelen. Zo wordt er een behandeling gestart die gericht is op het krijgen en behouden van een gezond gewicht en een gezond en normaal eetpatroon. Daarnaast wordt er tevens gekozen voor psychotherapie. Dit kan gericht zijn op het motiveren voor verandering, het veranderen van het verstoorde eetgedrag, gewichtsherstel, lichaamsbeleving, purgeergedrag tegengaan en zelfwaardering.
Anorexia nervosa is niet te behandelen met medicijnen. Soms kunnen medicijnen echter wel worden ingezet als ondersteuning van therapieën en andere behandelingen. Heb je nog een andere ziekte die de behandeling van anorexia nervosa moeilijker maakt? In dat geval kun je ook medicijnen krijgen tegen deze bijkomende ziekte. Verder kan er nog worden gekozen voor specifieke interventies. Hierbij kan worden gedacht aan psycho-educatie waaraan ook je familie en naasten kunnen meedoen, een werkgroep voor het verhogen van de motivatie of een therapie om je verstoorde lichaamsbeleving te veranderen.
