Usenet is een gedecentraliseerd netwerk dat van oorsprong is ontwikkeld voor de uitwisseling van tekstbestanden. Deze tekstbestanden worden in nieuwsgroepen geplaatst en iedere nieuwsgroep heeft een eigen onderwerp. Vandaag de dag wordt Usenet met name gebruikt om binaire bestanden uit te wisselen, waaronder multimedia.
Toen het internet zoals wij dat vandaag de dag kennen nog niet bestond, werd Usenet ontwikkeld. Tom Truscott en Jim Ellis van de Duke Universiteit ontwikkelden het NNTP protocol, wat staat voor 'Network News Transfer Protocol'. Het Amerikaanse departement van defensie vond het een bruikbare manier om vanuit atoomschuilkelders te communiceren als alle reguliere communicatie systemen waren uitgevallen na een reeks atoomaanvallen door de Russen. Niet alleen het Amerikaanse departement van defensie was geïnteresseerd, ook universiteiten en grote bedrijven zagen veel potentie in het NNTP protocol. Men wisselde steeds vaker tekstbestanden uit in nieuwsgroepen. Het was een voorloper van forums, social media en zelfs email.
Rond 1996 ontdekten mensen dat het ook mogelijk was om kleine binaire bestanden in nieuwsgroepen te plaatsen. Er werden e-books en mp3 bestanden in nieuwsgroepen geplaatst. En, andere mensen konden die bestanden op hun beurt dan weer downloaden. Op een gegeven moment nam het uitwisselen van binaire bestanden een vogelvlucht. Complete films werden in AVI formaat geüpload naar een specifieke nieuwsgroep. Mensen begonnen massaal multimedia bestanden te downloaden. En, dat is waar Usenet vandaag de dag voor wordt gebruikt, uploaders plaatsen complete HD films en andere vormen van multimedia in nieuwsgroepen, die worden gedownload door allerlei mensen.
Om een tekstbestand te uploaden of te downloaden volstaat een simpele email-cliënt zoals Mozilla Thunderbird. Maar, om binaire bestanden te downloaden heeft men wat meer nodig. Zo is het noodzakelijk om over een nieuwsserver te beschikken. Er zijn geen gratis nieuwsservers die op een effectieve manier binaire bestanden kunnen downloaden, zeker niet als deze wat langer geleden zijn geüpload. Mensen maken gebruik van betaalde nieuwsservers, payservers. Een payserver is af te nemen bij een Usenet provider. De kosten voor het gebruik van een payserver varieert, tussen de €3,- en €15,- per maand. Ook in Nederland zijn vele Usenet providers actief. Eweka en Tweaknews zijn de grootste providers in Nederland.
Naast een payserver heb je speciaal Usenet download programma nodig. De officiële benaming voor een Usenet download programma is een newsreader. Er zijn vele newsreaders te verkrijgen. Het programma Grabit was gedurende een lange tijd de meest gebruikte newsreader. Tegenwoordig gebruiken de meeste mensen SABnzbd om te downloaden uit nieuwsgroepen. Het voordeel van SABnzbd is dat dit programma open source is, de broncode is beschikbaar, iedereen mag het programma aanpassen en kosteloos gebruiken. Een ander voordeel van SABnzbd is, dat een integratie met andere programma's mogelijk is. Met het programma Sick Beard kunnen series bijvoorbeeld automatisch worden gedownload. Je geeft aan welke serie je wilt zien en op het moment dat de serie uitkomt en in een nieuwsgroep verschijnt, wordt deze automatisch gedownload.
Naast een payserver en een newsreader is het praktisch om nieuwsgroepen te kunnen doorzoeken. Dat kan vandaag de dag op vele verschillende manieren.
Enkele decennia geleden konden mensen alleen middels een NZB zoekmachine nieuwsgroepen doorzoeken. Bekende zoekmachines zijn Binsearch en Nzbindex. Het doorzoeken van nieuwsgroepen met een NZB zoekmachine heeft voor- en nadelen. Het is praktisch dat NZB zoekmachines waarschuwen dat een bestand niet compleet is of beveiligd is met een wachtwoord. Een nadeel is dat NZB zoekmachines er onoverzichtelijk zijn. Daarnaast weet je nooit zeker wat je download. Als je een actiefilm probeert te downloaden, kan het zomaar blijken dat het een kinderfilm is, omdat de uploader dat grappig vond. Daarom gebruiken mensen over het algemeen andere manieren om nieuwsgroepen te doorzoeken.
Als een newsreader is ingesteld met de juiste payserver logins, is deze klaar om te downloaden. Er kan dan een NZB bestand in worden geladen. Je kan een NZB bestand zien als een klein bestand dat vele andere bestanden ophaalt uit nieuwsgroepen. Op het moment dat een NZB bestand wordt geladen, worden alle bestanden die bij een upload horen geladen in de newsreader, die dan op zijn beurt begint te downloaden. Maar, hoe vind je een NZB bestand? Dat kan op verschillende manieren. Er zijn websites, zoals nzbserver.com waarop makkelijk gezocht kan worden in allerlei categorieën. Zo kan je zoeken naar films in een bepaald formaat, zoals AVI of HD. Er zijn filters voor allerlei soorten bestanden en formaten.
Het is mogelijk om via een zoekformulier naar een specifiek bestand te zoeken. En, als je een bestand hebt gevonden, krijg je veel informatie. Een afbeelding, een beschrijving, reacties van andere mensen die het bestand hebben gedownload en niet te vergeten een NZB download link. Middels deze NZB download link kan je een NZB bestand downloaden en laden in je newsreader. Na enige tijd is het gewenste bestand gedownload. Het kan voorkomen dat een bestand niet te downloaden is. Dat kan twee redenen hebben. Of je payserver is niet in staat om het bestand te downloaden, of het bestand is verwijderd na een copyright claim. Naast zoeken met een Usenet website en downloaden met een newsreader, is er een andere manier om te zoeken en te downloaden. De meeste mensen downloaden op deze manier.
Tot 2012 was er een programma genaamd FTD. Met dit programma konden mensen zoeken en downloaden. Het was een zeer geliefde en veel gebruikte manier om binaire bestanden uit te wisselen. Veel mensen vonden FTD een gezellige gemeenschap, er kon gereageerd worden onder zogenaamde spots, downloads. Nadat FTD stopte, stapten veel mensen over op Spotnet. Dit programma kan hetzelfde als FTD. Je kan zoeken, eventueel met behulp van talloze filters. Heb je iets gevonden dat krijg je veel informatie te zien bij een spot. Tevens is het mogelijk om te reageren op spots. Als je iets hebt gevonden en wilt downloaden, moet je op een blauwe pijl drukken. Het programma Spotnet zal dan beginnen met het downloaden van de spot. Na enige tijd is deze gedownload en klaar voor gebruik.
Sinds 2014 is het downloadverbod van kracht in Nederland. Het is niet toegestaan om copyright beschermde bestanden te downloaden als je deze niet bezit. Het downloadverbod wordt in Nederland echter niet gehandhaafd, zoals dat in Duitsland en omliggende landen wel het geval is. In Nederland worden releasegroepen en mensen die veelvuldig copyright beschermde bestanden uploaden wel vervolgt. Vaak komt het niet eens voor de rechter. Er wordt een schikking getroffen, waarna een uploader stopt met uploaden of onder een andere naam verder gaat met uploaden.
