Collageen is een van de belangrijkste structurele eiwitten in het menselijk lichaam. Je vindt het in je huid, bindweefsel, pezen, botten en kraakbeen. Het is letterlijk het raamwerk dat alles bij elkaar houdt. Naarmate je ouder wordt, neemt de aanmaak ervan af. Dat zie je vooral aan je huid: fijne lijntjes worden zichtbaarder, de huid verliest elasticiteit, en contouren zakken iets naar beneden. De markt speelt hier handig op in met crèmes, maskers en supplementen die beloven het verloren collageen aan te vullen. Maar wat daarvan klopt? En waar heb je echt iets aan?
De huid bestaat uit meerdere lagen, waarvan de lederhuid de laag is waarin collageenvezels zich bevinden. Deze vezels werken samen met elastine en hyaluronzuur om structuur te geven. Je huid voelt stevig en veerkrachtig zolang de collageenvoorraad voldoende is. Zodra de productie afneemt, verliest de huid die stevigheid.
Het proces van collageenafname begint al rond je vijfentwintigste. Dat betekent dat het verouderingsproces vroeg start, ook als je nog geen zichtbare rimpels hebt. Factoren zoals zonlicht, roken, weinig slaap en stress versnellen het verlies van collageen. Daarom klinkt het aantrekkelijk om collageen aan te vullen via huidverzorging of supplementen. Maar deze twee methodes werken heel anders.
Veel crèmes en serums claimen dat ze collageen bevatten of de collageenproductie stimuleren. Het idee klinkt logisch: je huid verliest collageen, dus je brengt het simpelweg weer aan. In werkelijkheid kan collageen dat je op je huid smeert niet worden opgenomen. Collageenmoleculen zijn te groot om door de huidbarrière heen te dringen. Ze blijven op de huid liggen en bereiken de diepere huidlaag, waar het collageen zich bevindt, niet.
Dat betekent echter niet dat deze producten nutteloos zijn. Collageen dat op de huid blijft liggen, heeft een hydraterend effect. Het vormt een laagje dat het vocht vasthoudt en je huid tijdelijk gladder en voller laat ogen. Het effect is prettig, maar tijdelijk en uitsluitend oppervlakkig.
De producten die wél een verschil kunnen maken voor collageen, bevatten vaak geen collageen maar peptides. Peptides zijn kleine stukjes eiwit, veel kleiner dan collageen zelf, waardoor ze wel in de huid kunnen doordringen. Ze werken als signaalmoleculen en geven je huidcellen als het ware een opdracht. Ze sturen de fibroblasten aan (de cellen in de lederhuid die collageen produceren) met het signaal dat er meer collageen nodig is.
Wanneer je peptides consistent gebruikt in huidverzorging, kan je huid beter worden gestimuleerd om nieuw collageen aan te maken. Peptide-serums richten zich dus niet op het aanbrengen van collageen van buitenaf, maar op het activeren van de natuurlijke collageenproductie van binnenuit.
Collageen slikken: voeding voor de huid van binnenuit
De afgelopen jaren zijn collageenpoeders en collageendranken enorm populair geworden. De claim is dat collageen van binnenuit je huid steviger maakt en rimpels vermindert. Dat klinkt misschien te mooi om waar te zijn, maar het innemen van collageen werkt heel anders dan collageen smeren.
Wanneer je collageen consumeert, breekt je lichaam het af tot aminozuren en kleine peptiden. Deze kleine peptiden kunnen opgenomen worden in de bloedbaan en vervolgens dienen als bouwmateriaal voor nieuw collageen. De vorm waarin collageen wordt ingenomen is hierbij cruciaal.
Gehydrolyseerd collageen is collageen dat al vooraf is afgebroken door middel van enzymen. Hierdoor worden de lange eiwitketens omgezet in kleinere peptiden. In deze vorm kan collageen veel beter opgenomen worden. Het lichaam herkent deze peptiden en gebruikt ze efficiënt als bouwstenen voor nieuw collageen.
Collageen dat niet is gehydrolyseerd wordt minder goed opgenomen en heeft daardoor weinig effect op de collageenproductie in de huid.
In veel studies worden collageenpeptiden gebruikt die onder een merknaam vallen. Verisol en Peptan zijn voorbeelden van gehydrolyseerd collageen dat onder gecontroleerde omstandigheden wordt geproduceerd. Deze collageenpeptiden zijn onderzocht op hun werking in relatie tot huidelasticiteit, hydratatie en rimpeldiepte.
Onderzoeken met Verisol en Peptan laten zien dat collageenpeptiden effect kunnen hebben, vooral wanneer ze dagelijks en gedurende een langere periode worden ingenomen. De huidelasticiteit kan toenemen en de rimpeldiepte kan licht verminderen. Het verschil is subtiel, maar zichtbaar voor veel gebruikers.
De onderzoeken die zijn uitgevoerd naar collageenpeptiden zijn veelbelovend. In verschillende studies wordt aangetoond dat collageenpeptiden daadwerkelijk worden opgenomen en dat het lichaam deze peptiden herkent als signaalmoleculen. Het lichaam wordt hierdoor gestimuleerd om nieuw collageen te produceren.
Belangrijk is wel om kritisch te blijven. Veel onderzoeken zijn kleinschalig en soms gefinancierd door producenten. Toch laten meerdere onafhankelijke onderzoeken een vergelijkbare trend zien, en dat maakt collageen een van de weinige supplementen met aantoonbaar effect op de huid.
Het is geen wondermiddel, maar wel een supplement met een groeiende wetenschappelijke basis.
De dosering in onderzoeken varieert, maar de meeste studies gebruiken een dagelijkse hoeveelheid van tweeënhalf tot tien gram collageenpeptiden. Een gemiddelde van ongeveer vijf gram per dag is voldoende. Meer nemen dan dat heeft geen versneld effect, omdat het lichaam maar een beperkte hoeveelheid kan opnemen en gebruiken.
Het effect bouwt zich langzaam op. Veel mensen merken na zes weken verandering in huidstructuur. Pas na drie maanden wordt het verschil duidelijker.
Collageen werkt alleen als je het dagelijks en langdurig gebruikt. Wie onregelmatig slikt, ziet minder resultaat.
De zuiverste en meest effectieve vorm is gehydrolyseerd collageen zonder onnodige toevoegingen. De bron van collageen, zoals rund of vis, maakt minder uit dan de kwaliteit van de hydrolyse. Vis wordt vaak iets sneller opgenomen, maar collageen uit rund is ook effectief. De kwaliteit van het hydrolyseproces en de aanwezigheid van voldoende peptiden bepalen het resultaat, niet de smaak of verpakking.
Collageen smeren zorgt niet voor nieuw collageen. Collageen slikken kan wél bijdragen aan het opbouwen van collageen, maar alleen in gehydrolyseerde vorm en bij consistent gebruik. Het resultaat is subtiel en geen vervanging voor een gezonde leefstijl. Zonbescherming, slaap, voeding en stressmanagement blijven de basis waarop je huid functioneert.
Collageen is dus geen marketinghype, maar ook geen magische oplossing. Het ondersteunt een proces dat je lichaam zelf al uitvoert. Langzaam en geleidelijk.
