Als een kind hoogbegaafd is dan heeft hij aanleg om tot uitzonderlijke prestaties te komen op bepaalde gebieden. Als iemand een IQ boven de 130 heeft spreekt men van een hoogbegaafde intelligentie. Ongeveer 2,5 procent van de Nederlandse bevolking is hoogbegaafd. Echter, hoogbegaafdheid is meer dan intelligentie alleen. Andere factoren zijn ook belangrijk om tot een diagnose te komen. Persoonlijkheidsfactoren en omgevingsfactoren spelen hierbij een grote rol. Bij jonge kinderen is het lastig om een direct tot een diagnose te komen, hierdoor worden er nogal eens misdiagnoses gesteld, zoals ADD/ADHD of autisme.
Er wordt een onderscheid gemaakt in het leervermogen en het gedrag. Niet alleen intelligentie speelt een rol, maar ook andere factoren. Als het gaat om het leervermogen van hoogbegaafde kinderen dan onderscheiden zij zich van anderen doordat ze snel van begrip zijn, een hoog leertempo hebben en kennis goed kunnen toepassen. Daarnaast zijn ze erg taalvaardig, hebben een goed geheugen, een groot analytisch inzicht, zijn creatief en vragen door. Qua gedrag zijn deze kinderen geestelijk vroegrijp, perfectionistisch, hebben een sterk rechtvaardigheidsgevoel en bevragen de regels. Ze willen graag het waarom weten en verwachten een eerlijk antwoord.
De omgeving speelt een belangrijke rol voor de ontwikkeling van een hoogbegaafd kind. Ze zoeken vaak contact met ontwikkelingsgelijken. De school en het gezin zijn belangrijke factoren voor het welzijn van een hoogbegaafd kind. Zonder uitdaging komt een hoogbegaafd kind niet volledig tot zijn recht. Ze vragen vaak zelf om meer uitdaging. Echter, er zijn ook kinderen die maar gezien worden als lastig en zich onbegrepen voelen. Dit zijn hoogbegaafde kinderen die te weinig uitdaging, zowel op school als thuis, krijgen. School en het gezin hebben een belangrijke invloed op de ontwikkeling van een hoogbegaafd kind.
Een hoogbegaafd persoon kan uitzonderlijk gedrag vertonen op het gebied van creatief denken, het hebben van leiderschapstalent, het algehele intellectuele vermogen en kan specifieke academische aanleg hebben. Drie vermogens worden altijd gebruikt bij een hoogbegaafde, namelijk de analytische vaardigheden, creatieve vaardigheden en de praktische vaardigheden. Hoogbegaafdheid is dus veel meer dan alleen een hoge IQ score. Hoogbegaafde kinderen kunnen ook goed zijn op één gebied, bijvoorbeeld wiskunde. Taal kan dan wat minder zijn. Er zijn hoogbegaafde kinderen die zo’n extreem hoog IQ hebben en op hun vijftiende al studeren aan de Universiteit. Echter, zijn dat uitzonderingen.
Hoogbegaafde kinderen lopen voor op hun sociale ontwikkeling. Daardoor vinden ze minder aansluiting bij leeftijdsgenootjes. Ze vinden het spel van een normaal begaafd kind vaak saai en totaal niet interessant. Dit zorgt voor een moeizame communicatie tussen hoogbegaafde en normaal begaafde kinderen. Een hoogbegaafd kind kan hierdoor buitengesloten worden omdat hij gezien wordt als anders. Dit creëert een gevoel van eenzaamheid. Je hoort ouders van hoogbegaafde kinderen dan ook wel eens zeggen dat ze liever wilden dat hun kind lager scoorde op de IQ ladder en hoger op de EQ ladder.
Er kunnen problemen ontstaan op sociaal-emotioneel gebied doordat hoogbegaafden andere vriendschapsverwachtingen hebben. Ze gebruiken moeilijke woorden en hebben andere interesses. Hun speel niveau ontwikkelt zich sneller waardoor leeftijdsgenootjes vaak het spel van het hoogbegaafde kind niet begrijpen. Soms vertonen ze aanpassingsgedrag om maar aardig gevonden te worden. De kloof tussen hoogbegaafde kinderen en normaal begaafde kinderen kan soms groot zijn. Als ouder zijnde kun je je dan ook zorgen maken omdat je kind nooit afspreekt met andere kinderen. Soms kan dit zijn doordat hij nergens wordt uitgenodigd, maar veelal heeft het kind zelf geen interesse om af te spreken met klasgenoten.
Wanneer een hoogbegaafd kind te weinig uitdaging krijgt dan kan hij zich gaan vervelen en zelfs onderpresteren. Ze kunnen zich lastiger gaan gedragen doordat ze uit verveling niet weten wat ze met hun energie moeten doen. Soms wordt er daarom weleens een verkeerde diagnose gesteld. Het kind heeft dan ADD/ADHD of krijgt de diagnose autisme toebedeeld. Hierdoor is de kans groot dat het hoogbegaafde kind de verkeerde begeleiding krijgt. Het is belangrijk voor leerkrachten, maar ook voor de ouders, om het onderscheid te weten tussen een stoornis en hoogbegaafdheid. Hierdoor kan het hoogbegaafde kind zijn maximale potentie bereiken en zal daardoor veel gelukkiger in het leven staan.
Tegenwoordig worden ook kleuters onderworpen aan een Cito toets. Wanneer kinderen boven het landelijke gemiddelde scoren dan zou er sprake kunnen zijn van hoogbegaafdheid. Er zal dan goed gekeken worden naar het gedrag van de kleuter in de klas. Maakt de kleuter snellere ontwikkelingssprongen dan de andere kleuters? Wanneer de school tot de conclusie komt dat de kleuter weleens hoogbegaafd zou kunnen zijn, wordt er alles aan gedaan om de kleuter uit te dagen. Er worden complexe activiteiten bedacht, maar er wordt ook getracht om de hoogbegaafde kleuter op sociaal-emotioneel gebied vaardigheden aan te leren.
Het vaststellen van hoogbegaafdheid wordt vaak gedaan aan de hand van een intelligentietest, indien je IQ hoger is dan 130 ben je hoogbegaafd. Zoals in de inleiding aangegeven is hoogbegaafdheid, echter meer dan een hoog IQ. Helaas wordt er hedendaags voornamelijk nog zwart wit gekeken naar de uitslag van een dergelijke IQ test. Er zijn echter ook wel psychologen die verder kijken naar de uitslag van een IQ test en ook meer naar de typische kenmerken van hoogbegaafdheid kijken, zoals: Creativiteit, is iemand wel creatief? en motivatie, is iemand gemotiveerd genoeg?
Het klinkt wat vreemd, want hoogbegaafde mensen zijn erg slim, maar veel hoogbegaafde mensen presteren minder dan ze kunnen. Soms zijn hoogbegaafde kinderen de slechts presterende kinderen uit de klas. Vaak heeft dit te maken met het feit dat hoogbegaafde kinderen zich snel gaan vervelen als ze niet voldoende uitgedaagd worden. Hier speelt de school ook een erg grote rol. De leerkracht moet hoogbegaafde kinderen goed kunnen herkennen en de lesstof aanpassen dat dit voldoende uitdaging biedt. Omdat onderpresteren nog onvoldoende wordt herkent zijn er veel hoogbegaafde kinderen die uiteindelijk afstromen naar het MBO, terwijl deze kinderen zoveel potentie hebben.
Hoogbegaafdheid is een groot, complex maar vooral een interessant begrip. In dit artikel kan niet alles behandeld worden, heb je vragen naar aanleiding van dit artikel? Stel ze dan door het geven van een reactie.
