Lui oog: oorzaken, symptomen en behandeling
Bij een lui oog (amblyopie) is er sprake van een slecht gezichtsvermogen in een van de ogen. In zeldzame gevallen komt deze aandoening bij beide ogen voor. Een lui oog ontstaat doordat het oog zich in de vroege kinderjaren niet op een normale wijze heeft kunnen ontwikkelen. In dit artikel leggen we uit wat een lui oog precies is en vertellen we je meer over de oorzaken, symptomen en behandeling.
Wat is een lui oog?
Een lui oog is een afwijking aan het gezichtsvermogen. Dit vermogen komt niet volledig tot ontwikkeling in een of - in zeldzame gevallen - beide ogen. De problemen beginnen over het algemeen als je een kind bent. Normaal gesproken heeft het zicht zich geheel ontwikkeld rond het tiende levensjaar. Het gevolg van een lui oog is dat een van de twee ogen (in de meeste gevallen) niet meedoet met het zien. Het beeld dat het luie oog ziet wordt door de hersenen niet verwerkt. Dit komt in een groot deel van de gevallen doordat de hersenen problemen ondervindt met het samenvoegen van de beelden die beide ogen doorgeven en daardoor bewust de beelden van een van de ogen niet verwerkt.
Wat zijn de oorzaken?
Een lui oog ontstaat als gevolg van een andere afwijking aan de ogen. Het kan bijvoorbeeld een gevolg zijn van scheelzien. Hierbij staan de ogen niet op hetzelfde punt gericht, waardoor je last kunt krijgen van dubbelzien. Aangezien de hersenen dit willen voorkomen, wordt het beeld van één oog niet verwerkt. Dit oog verleert het kijken na verloop van tijd, waardoor het lui wordt. Het kind kijkt dan enkel met het goede oog.
Het is tevens mogelijk dat een lui oog ontstaat doordat het beeld dat in dit oog wordt gevormd onscherp is. Het ene oog is dus slechter dan het andere. In de meeste gevallen dragen kinderen met een afwijking waarbij het ene oog minder scherp ziet een bril, maar het is mogelijk dat dit niet voldoende gecorrigeerd is. Ook kan het zo zijn dat nooit is vastgesteld dat het ene oog slechter is. Het beeld dat de hersenen van het onscherpe beeld binnenkrijgen wordt min of meer verdrongen. Dit kan een lui oog tot gevolg hebben.
Verder kan het zo zijn dat de oorzaak van een lui oog te vinden is in een organische afwijking in de bouw van een oog. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om een hangend bovenooglid (ptosis) of een aangeboren troebeling van de normaal heldere delen van het oog (hoornvlies, ooglens). Als gevolg hiervan kan het oog geen scherp beeld vormen en wordt het lui.
Het komt ook voor dat een lui oog wordt veroorzaakt door een combinatie van de bovenstaande afwijkingen. Verder speelt een erfelijke aanleg vaak ook een rol bij het ontstaan van een lui oog.
Wat zijn de symptomen?
Het belangrijkste symptoom van een lui oog is dat het kind met dit oog slechter ziet. Het kind gaat niet beter zien als hij of zij een bril draagt. Verder ziet het kind minder diepte, waardoor het moeilijker iets vast kan pakken en gemakkelijker kan struikelen. Het is daarnaast ook mogelijk dat het kind loenst of scheel kijkt. Beide ogen kijken dan niet precies dezelfde kant op. Het komt wel eens voor dat een lui oog niet wordt herkent, omdat de symptomen niet zo erg opvallen. Dit komt met name voor bij jongere kinderen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Het is heel gemakkelijk om zelf te testen of je een lui oog hebt. Houd een vinger op neushoogte op ongeveer 25 centimeter van je gezicht en focus je op de vinger (je hoort de vinger nu één keer te zien). Focus je vervolgens op de achtergrond (je hoort de vinger nu twee keer te zien). Verleg de focus weer naar de vinger (nu hoor je de achtergrond twee keer te zien). Indien je één van deze dingen op een andere manier ziet dan het hoort, is er een redelijke kans aanwezig dat je hersenen het beeld van een van de ogen niet verwerken. Het is aan te raden om deze test een aantal keren uit te voeren, zodat het resultaat betrouwbaarder is.
Indien je vermoed dat je kind een lui oog heeft, is het belangrijk om langs de oogarts te gaan. Deze arts kan de diagnose vaststellen door aan te tonen dat er een duidelijk verschil is in de gezichtsscherpte van de twee ogen dat niet kan worden hersteld door het dragen van een bril. In eerste instantie zal de arts kijken naar de stand van de ogen. Daarna zal hij of zij de gezichtsscherpte meten en onderzoeken hoe de samenwerking tussen beide ogen is. Vanaf kleuterleeftijd wordt bij het meten van de gezichtsscherpte meestal gebruik gemaakt van een zogenaamde 'plaatjeskaart' waarop symbolen of letters staan. De oogarts zal dan ook eerst het ene en vervolgens het andere oog afdekken en het kind vragen welke symbolen of letters er staan.
Vaak is het lastiger om de gezichtsscherpte van een kind op jonge leeftijd vast te stellen. De oogarts zal in dat geval volgbewegingen maken met bijvoorbeeld een licht of een voorwerp. Hierbij wordt eerst het ene oog afgedekt en vervolgens alleen het andere oog. Als de reactie van het kind bij een van beide ogen langzamer is of geheel uitblijft, is het duidelijk dat het kind met dit ogen minder ziet dan met het andere ogen.
Vervolgens zal de arts een onderzoek uitvoeren om de sterkte van de de ogen bepalen en te controleren of er sprake is van een organische afwijking. Hiervoor zal de behandelend arts eerst pupilverwijdende en accomodatieremmende oogdruppels in de ogen druppelen en vervolgens de ogen bekijken. De oogdruppels kunnen tijdelijke overgevoeligheid van licht en een tijdelijk minder scherp zicht tot gevolg hebben.
Hoe wordt een lui oog behandeld?
De behandeling van een lui oog kan pas starten zodra duidelijk is wat de oorzaak hiervan is. Deze oorzaak moet namelijk worden aangepakt om van de aandoening te genezen. De oogarts zal het kind vaak eerst een bril geven om een eventuele afwijking in de gezichtsscherpte te corrigeren. Ook kan het zijn dat de arts ervoor kiest om cataract te verwijderen, waardoor het kind kan leren kijken.
Het kind dient het luie oog gedwongen te gebruiken. Het goede oog dient daarom gedurende een aantal uren per dag afgedekt te worden met een pleister. Dit moet meestal een aantal weken of maanden worden gedaan. Als het kind ouder is en de gezichtsscherpte minder goed, zal deze behandeling over het algemeen langer duren. Het kan voorkomen dat het afdekken met een pleister niet (voldoende) werkt. In dat geval kan de arts pupilverwijdende druppels voorschrijven die in het goede oog moeten worden gedruppeld. Dit oog kan daardoor niet worden gebruikt voor kijken op korte afstand. Het kind wordt daardoor gedwongen om hiervoor het luie oog te gebruiken.
Als deze beide methoden niet goed werken, kan er worden gekozen voor speciale brillenglazen. Deze glazen zorgen er ook voor dat het kind wordt gedwongen om met het luie oog te gaan kijken.
Wat kun je zelf doen aan een lui oog?
De klachten van een lui oog kunnen worden verminderd aan de hand van Batesmethode. Hierbij leer je op een bewuste en natuurlijke manier verminderen, waardoor het algemene zicht vermindert. Met de Batesmethode kun je verkeerde zie-gewoontes afleren en een aantal goede gewoontes aanleren (knipperen, ademen, verspringen, palmeren). Je kunt dit doen in combinatie meet speciale oefeningen die het perifere blikveld stimuleren. De Batesmethode helpt niet alleen bij het verminderen van de klachten van het luie oog, maar het zorgt eveneens voor een verbetering in het algemene zicht.
