Zoals we hierboven al hebben uitgelegd, ontstaat pernicieuze anemie als gevolg van auto-immuun gastritis. Alleen als de bloedarmoede door een vitamine B12 tekort een gevolg is van deze aandoening, spreken we van pernicieuze anemie. Als er door andere factoren een vitamine B12 tekort ontstaat, spreken we van een vitamine B12 tekort. Bij auto-immuun gastritis maakt het lichaam antistoffen aan tegen het eigen maagslijmvlies. Eigenlijk valt het lichaam het slijmvlies in de maag dus aan en hierdoor raakt het slijmvlies blijvend ontstoken. We spreken dan van chronische gastritis. Indien het slijmvlies van de maag na verloop van tijd verandert en veel dunner wordt, noemen we dit atrofische gastritis.
De maag is een belangrijk onderdeel van onze spijsvertering. De binnenzijde van de maag is bedekt met een dikke laag slijmvlies. De klierbuizen die in het maagslijmvlies liggen produceren maagsap. Maagsap bevat onder andere zoutzuur, spijsverteringsenzymen en het stofje 'intrinsic facor'. De vele bacteriën die we samen met ons voedsel binnenkrijgen worden gedood door het zoutzuur. Ook zorgt het zoutzuur ervoor dat de spijsverteringsenzymen worden geactiveerd. Het stofje 'intrinsic facor' dat in het maagsap zit heeft de maag nodig om verderop in het spijsverteringskanaal vitamine B12 op te nemen uit ons voedsel.
Onder de laag slijmvlies aan de binnenzijde van de maag liggen zenuwen en bloedvaten. De buitenzijde van de maag bestaat uit een dikke laag met spieren. De spieren aan de buitenzijde van de maag zorgen ervoor dat voedsel in onze maag wordt fijngemalen en vermengd met maagsap.
De klierbuizen die in het slijmvlies van de maag liggen en maagsap produceren zijn bij atrofische gastritis sterk verminderd in aantal en lengte. Als gevolg hiervan wordt er een stuk minder maagsap aangemaakt dan normaal. Aangezien maagsap het stofje 'intrinsic facor' bevat en dit bij een tekort aan maagsap dus ook minder in het lichaam voorkomt, kan het lichaam geen of in ieder geval minder vitamine B12 opnemen. Hierdoor ontstaat er na verloopt van tijd een vitamine B12 tekort in ons bloed, waardoor er bloedarmoede ontstaat. Dit kan uiteindelijk vele lichamelijke klachten met zich meebrengen.
Als je last hebt van pernicieuze anemie, kan dit diverse lichamelijke klachten met zich meebrengen. Zo komen vermoeidheid, slapte, duizeligheid en een licht gevoel in het hoofd vaak voor bij deze aandoening. Andere symptomen van een vitamine B12 tekort zijn hartkloppingen, kortademigheid, pijn op de borst en bleekheid (loppen, oogleden, tandvlees, nagelbedden). Verder kan de tong rood kleuren en glad en pijnlijk aanvoelen. Je kunt last krijgen van oorsuizingen (tinnitus), gele verkleuring van huid en oogwit, misselijkheid en diarree. Ook is het mogelijk dat je last krijgt van prikkelbaarheid en concentratiestoornissen. Een gebrek aan eetlust en abnormaal gewichtsverlies zijn andere lichamelijke klachten die kunnen wijzen op pernicieuze anemie.
Heb je gedurende lange tijd last van een vitamine B12 tekort als gevolg van auto-immuun gastritis? In dat geval kunnen er ook neurologische verschijnselen optreden, aangezien het tekort aan vitamine B12 er dan voor zorgt dat het zenuwstelsel wordt aangetast. Hierbij kun je denken aan tintelingen en gevoelloosheid in de ledematen en een slechte coördinatie. Verder kun je last krijgen van cognitieve stoornissen, zoals vergeetachtigheid, dementie of psychosen.
De symptomen van bloedarmoede door een tekort aan vitamine B12 zijn hetzelfde als de klachten die optreden bij andere vormen van bloedarmoede. De klachten ontstaan geleidelijk, waardoor je vaak niet direct iets van het tekort zult merken. De behandelend arts zal je een aantal vragen stellen om een duidelijk beeld te krijgen van de klachten die optreden. Eventueel zal hij of zij ook een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Indien de arts vermoedt dat er sprake is van bloedarmoede, zal hij of zij een aantal onderzoeken uitvoeren om na te gaan wat de oorzaak van de bloedarmoede is.
De behandelend zal er vrijwel altijd voor kiezen om een bloedonderzoek uit te voeren. Er wordt dan wat bloed afgenomen en dit wordt vervolgens in een laboratorium onder een microscoop onderzocht. Als er bij het microscopisch onderzoek grote abnormale cellen (megaloblasten) te zien zijn in het bloedmonster, kan dit wijzen op een tekort aan vitamine B12. Verder zal er worden onderzocht of er veranderingen van de witte bloedcellen en de bloedplaatjes te zien zijn. Dit is vaak het geval als je al langere tijd een vitamine B12 tekort hebt. Ook zullen de bloedspiegels van vitamine B12 en foliumzuur worden vastgesteld.
Het is daarnaast mogelijk dat de behandelend arts ervoor kiest om tevens enkele andere onderzoeken uit te voeren om de diagnose pernicieuze anemie vast te stellen. Zo wordt er vaak ook gekozen om een kijkonderzoek van de maag uit te voeren, oftewel een gastroscopie. Hierbij zal de behandelend arts een endoscoop via de mond en slokdarm in de maag brengen. Een endoscoop is een flexibele stang waarop een kleine videocamera en een lampje zijn bevestigd. Hiermee kan de arts de binnenzijde van de maag goed bekijken. Als er sprake is van atrofishce gastritis, kan de arts dit door middel van gastroscopie zien doordat de laag slijmvlies een stuk dunner is dan normaal.
Tijdens een kijkonderzoek kan de behandelend arts eventueel ook stukjes weefsel van het slijmvlies aan de binnenzijde van de maag afnemen. Dit worden ook wel biopten genoemd. Deze stukjes weefsel kunnen in een laboratorium onder de microscoop worden onderzocht. Aan de hand van dit microscopische onderzoek kan de behandelend arts vaak wel vaststellen of het inderdaad om pernicieuze anemie gaat.
Aangezien er bij pernicieuze anemie sprake is van een vitamine B12 tekort, bestaat de behandeling uit het aanvullen van dit tekort. Het slikken van vitamine B12 zal echter niet (voldoende) werken. Het lichaam krijgt waarschijnlijk al genoeg vitamine B12 binnen via de voeding, maar dit kan niet in het lichaam worden opgenomen. Daarom zal de arts geen tabletten met vitamine B12 voorschrijven, maar in de meeste gevallen kiezen voor vitamine B12 injecties. Deze injecties kunnen dagelijks of wekelijks worden gegeven, afhankelijk van de ernst van het vitamine B12 tekort. Meestal zal deze behandeling ongeveer een aantal weken voortduren, totdat de vitamine B12 spiegel weer helemaal normaal is. Verder kan er daarna nog maandelijks een injectie met vitamine B12 worden toegediend.
