De VOC is een afkorting voor Verenigde Oost-Indische Compagnie. In 1602 werd de VOC opgericht als de Generale Verenigde Geoctrooieerde Compagnie. Toendertijd was de VOC het grootste handelsbedrijf in de wereld; ook was het de eerste naamloze vennootschap met aandelen die vrij handelbaar waren. De VOC staat ook bekend als het eerste bedrijf dat meerdere vestingen had in verschillende landen. Ze hadden een handelsnetwerk met de handelsposten in de Aziatische regio. Dit zorgde ervoor dat er vele jaren veel geld binnen kwam.
Rond het einde van de 16e eeuw kregen kooplieden de kans om peper en specerijen uit Azië te importeren. Dit komt doordat de Portugezen, die tot toen de macht hadden over deze handel, kon Europa niet langer meer voorzien van genoeg peper en specerijen. Het gevolg hiervan was de prijsstijging van peper en specerijen. Ook Nederland had hier last van en werd er besloten in de Republiek om zelf de specerijen te halen in Azië. Vanaf 1595 ontstonden er allemaal verschillende compagnieën die als doel hadden om de specerijhandel in Oost-Indië over te nemen. Voor de reizen naar Azië werden voorcompagnieën opgericht. De eerste drie handelsschepen vertrokken in 2 april 1595 naar Azië. De drie schepen waren de Mauritius, Hollandia en Amsterdam samen met nog een klein yacht genaamd Duyfken. De eerste Nederlandse schepen keerde terug in 1597. Bij de reis kwamen veel risico’s, met als resultaat dat een van de vier schepen niet is teruggekomen. Van de 249 bemanningsleden zijn er 87 teruggekeerd. De kapiteinen tijdens de reis hadden een zeeroute uitgestippeld die om de Portugezen gingen.
Johan van Oldenbarnevelt (de raadspensionaris van de Staten-Generaal) zag dat de verschillende voorcompagnieën slecht waren voor de handel. Hij bedacht daarom om gezamenlijk één compagnie te vormen, die een economisch wapen zou zijn voor de Republiek. Door het samenwerken zou de compagnie veel geld kunnen opleveren. Het geld dat ze hiervan opleverde zou dan gebruikt worden tegen de Spanjaarden waar Nederland mee in oorlog was. De VOC werd uiteindelijk opgericht in 1602 in Middelburg. Officieel werd op 20 maart de compagnie opgericht en kreeg het de monopolie over de Hollandse handel met het oosten.
De VOC ontwikkelde zichzelf snel tot een gevreesde macht. In best korte tijd had de VOC strategische plekken veroverd. Deze plekken werden veroverd zodat ze het monopolie op kostbare producten in handen konden krijgen. Bijvoorbeeld; in 1605 verdreef de VOC de Portugezen van het Molukse eiland genaamd Ambon. Hier bevond zich de grootste kruidnagelproductie van héél Indië. Ze verbieden de bewoners van het Molukse eiland om specerijen te leveren aan anderen en eisen het kruidnagelmonopolie op. In 1619 verovert de belangrijke VOC leider Jan Pieterszoon Coen de stad Jayakarta (nu Jakarta). Na de verovering werd het Batavia, vernoemd naar de Bataven. De leider Coen schreef dat Jayakarta de geweldigste stad van heel Indië wordt. Alle Nederlandse handel zal voortaan via de nederzetting lopen. Het idee was om Batavia de grootste handelsstad van Indië te maken en andere delen van het eiland Java innemen. In 1638 bemachtigt de VOC in Ceylon (nu Sri Lanka) een positie in kaneelhandel. In ruil voor de handelsmonopolie op kaneel en een aantal forten, hielpen de Nederlanders de koning van Cleylon om de Portugezen te verdrijven van het eiland. De compagnie verovert ook belangrijke posten, dat is alleen vaak niet zonder geweld. Door de veroveringen werden er forten gebouwd in India en Siam (nu Thailand). In Japan wat in 1641 de grenzen had gesloten voor buitenlanders, konden de VOC bij uitzondering handel blijven drijven. Dit moest wel gedaan worden vanaf het eilandje Deshima. De vele goederen die de VOC inslaat, gingen niet allemaal naar Europa, er bleef ook gehandeld worden binnen Azië. De VOC had het recht om verdragen te sluiten met de machthebbers en uiteindelijk zelfs hun eigen munten. Daarnaast mocht de VOC ook oorlog voeren, hiervoor hadden ze een eigen leger en oorlogsschepen. Deze werden voornamelijk gebruikt voor handhaving of voor om handel af te dwingen met de lokale bevolking. Met geweld werd geprobeerd om de Portugezen en andere concurrenten, en dan vooral de Engelsen die met hun East India Company, te verjagen of om op een veilige afstand te houden. De helft van de medewerkers van de VOC was uiteindelijk in 1700 soldaat. Ook had de VOC ontdekkingsreizen, deze deden ze om snellere handelsroutes en nieuwe producten te ontdekken, maar ook om handelscontacten te leggen. In taalonderzoek investeerden de VOC ook, dit deden ze om het christelijke geloof onder de bevolking te verspreiden. Botanisch onderzoek was ook belangrijk, hiermee probeerde ze het aantal slachtoffers van ziektes bij werknemers te laten dalen.
De bevolking van de eilanden die werden overgenomen, waren meestal bijna geheel uitgegroeid, hierdoor moest de werkkracht voor de plantages van ergens anders komen. Coen stuurde daarom de tot slaaf gemaakte naar Banda. Vaak denken we bij slavernij wat met Nederland te maken heeft aan de WIC, maar de werknemers van de VOC gebruikte ook slavernij.
Wat opvallend is, is dat tot ver pas in de achttiende eeuw de slavernij die in Indië plaatsvond, veel groter was dan in de Westelijke kolonies. Er leefde naar schatting zo 75.500 slaven in Aziatische vestigingen rond 1750. Bij de WIC waren het er minder namelijk 64.000.
Mensen die in de slavernij waren kwamen vaak uit Indië of daar in de buurt. Voordat de Nederlands er kwamen bestond er al slavenhandel. De VOC zorgt er overigens wel voor dat de vraag naar slaven groter wordt. Wanneer er in een gebied hongersnood of droogte heerst zijn de tot slaaf gemaakte goedkoper dan als het in de gebieden goed gaat. Als de tot slaaf gemaakte in betere tijden leven, zijn ze te duur en worden ze meestal ontvoerd door Indiërs. De slaven worden gebruikt voor bijvoorbeeld: plantages, schepen, pakhuizen, mijnen en veel meer plekken waar zwaar werk gedaan wordt. Daarnaast werken veel slaven in huizen. Hier maakte ze schoon of waren ze nodig als bediende. De arbeid van de VOC draait voor een deel op de slaven, alleen zelf neemt de VOC weinig slaven in dienst.
Nederland kreeg hoofdkantoren van de VOC. In zes Nederlandse steden kwam verschillende hoofdkantoren, ze noemde deze de zogenaamde Kamers. In de steden Amsterdam, Middelburg, Hoorn, Enkhuizen, Delft en Rotterdam. Zo vormde ze het dagelijks bestuur en van het gezamenlijke kapitaal mochten ze handelsreizen naar Indië maken. Per stad stuurde ze vertegenwoordigers naar de Heren XVII, dat is het centrale bestuur van 17 bewindhebbers. Amsterdam was de stad die zelfs vertegenwoordigers had in de Heren XVII. Dit komt omdat deze stad verantwoordelijk was voor maar liefst de helft van het beginkapitaal van de VOC. Hierdoor gaf het Amsterdam de meeste macht in de VOC.
Elke keer als de VOC zich had gevestigd in Azië, was er een gouverneur aan de leiding. Bij de handelsposten was een raad van adviseurs, hier had ieder zijn eigen taak. Indië had zelf ook nog de gouverneur-generaal, dit was de hoogste VOC functionaris en voorzitter van de Raad van Indië. De gouverneur-generaal nam elke belangrijke beslissingen in het overzeese gebied waren.
Toen de Bataafse Republiek werd uitgeroepen, werd de VOC in 1795 genationaliseerd. De financiële status van de VOC stond er niet al te goed voor. Ze hadden maar liefst een schulden van zo’n 120 miljoen gulden opgebouwd, deze schulden werd overgenomen door de staat. In 1799 verliep het laatste octrooi en verviel al de bezittingen van de VOC in de handen van de overheid.
