Er bestaan een aantal verschillende reumatische aandoening en artrose is de reumatische aandoening die het meest voorkomt. Maar wat is artrose precies en wat zijn de kenmerken? Bij deze ziekte gaat de kwaliteit van het kraakbeen achteruit. Het wordt namelijk zachter en dunner en als gevolg hiervan vervormt het bot dat direct onder het kraakbeen licht. Aan de rand van het gewricht ontstaan voelbare, zichtbare knobbels die de beweeglijkheid van het gewricht beperken. Deze knobbels worden ook wel osteofyten genoemd. Als gevolg van de vorming van deze knobbels kunnen ook de zenuwen bekneld raken en dit kan weer resulteren in pijn, krachtverlies en gevoelsstoornissen.
Het is niet zo dat artrose alleen een ziekte is van het kraakbeen (zoals vroeger werd gedacht). Het is een ziekte van het hele gewicht. Het kan in alle gewrichten in ons lichaam optreden, maar het komt vaker voor in de gewrichten van de onderrug, nek, heupen, knieën, vingers, duim en grote teen. De aandoening is chronisch en wordt langzaamaan erger. Het is niet zo dat artrose hoort bij het verouderingsproces en dus een vorm van een slijtage is. In dat geval zou er ook niets aan te doen zijn, terwijl er met de juist behandeling wel iets aan gedaan kan worden (ook al is de ziekte niet te genezen).
Wat is artrose niet? Artrose is niet hetzelfde als botontkalking. Bij botontkalking wordt het bot onder het kraakbeen brozer, terwijl bij artrose de dichtheid van dit bot vaak toeneemt als gevolg van het kraakbeenverlies. Ook is artrose niet hetzelfde als reumatoïde artritis. Bij reumatoïde artritis is er namelijk sprake van een ontsteking in het gewrichtskapsel, terwijl bij artrose het kraakbeen wordt afgebroken en het bot onder het kraakbeen vervormt.
In Nederland komt artrose duidelijk veel vaker voor dan reuma. In het jaar 2007 had ongeveer 4 procent van de Nederlandse bevolking artrose. De ziekte komt ongeveer twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen en ook vaker bij personen op hogere leeftijd. De komende decennia zal het aantal personen met artrose nog sterk toenemen in verband met de vergrijzing, overgewicht en te weinig beweging.
Bij een gezond gewricht komen twee botten bij elkaar en om de uiteinden van deze botten zitten twee schokdempende kussentjes. Deze kussentjes zijn gemaakt van kraakbeen en zorgen ervoor dat de botten niet tegen elkaar schuren. De botten worden in het gewricht bij elkaar gehouden door banden en een gewrichtskapsel. Aan de binnenzijde van het gewrichtskapsel zit een slijmvlieslaag dat werkt als een soort smeermiddel.
Als een gewricht is aangetast door artrose worden de kraakbeenkussentjes afgebroken. Dit heeft als gevolg dat de botten na verloop van tijd over elkaar heen gaan schuren. Het bot onder het kraakbeen zal hierdoor dikker en breder worden en er vormen zich osteofyten (knobbels) aan de rand van het gewricht. Hierdoor kan de beweeglijkheid worden beperkt en kan iemand last krijgen van gevoelsstoornissen en krachtverlies. Het verlies van het kraakbeen, het over elkaar heen schuren van de botten en de osteofyten veroorzaken ook pijn. Verder is het mogelijk dat er ook ontstekingen ontstaan en als gevolg hiervan vormt zich vocht in het gewricht.
Het is niet precies bekend waardoor artrose ontstaat, maar we weten wel dat het bij bepaalde personen vaker voorkomt. Zo ontstaat de ziekte meestal bij mensen vanaf 45 jaar en twee keer zo vaak bij mannen als bij vrouwen. Daarnaast lopen ook mensen met overgewicht een groter risico om artrose te krijgen. Verder komt de ziekte vaker voor bij personen waarbij het al in de familie voorkomt. Personen die beroepen uitvoeren waarbij de gewrichten sterk worden belast lopen eveneens een hoger risico. In sommige gevallen kan de artrose ook ontstaan na een ongeval waarbij het gewricht is beschadigd.
Als gevolg van de slijtage aan het kraakbeen kun je last krijgen van verschillende symptomen. De uiteinden van de botten kunnen niet meer soepel bewegen en de gewrichten kunnen hierdoor pijnlijk en gevoelig aanvoelen. Ook wordt het moeilijker om de gewrichten te bewegen en kunnen de gewrichten iets opgezwollen raken. 's Ochtends heb je vaak last van stijfheid en de gewrichten knarsen wanneer je beweegt. De pijn en de klachten worden ook langzaamaan erger. Wel is het zo dat de pijn en de stijfheid juist minder worden als je beweegt.
Per individu kan het sterk verschillen hoeveel pijn je voelt. Het kan zo zijn dat de gewrichten voornamelijk heel gevoelig zijn en dat je bij een kleine botsing een snerpende pijn voelt. Ook kan het voorkomen dat de gewrichten bij beweging veel pijn doen, omdat ze zo vastzitten. Anderen hebben juist weer voornamelijk last van stijfheid van de gewrichten.
Doordat het bot de krachten van het kraakbeen moet opvangen, kan het breder worden en in sommige gevallen ook uitsteeksels krijgen. Deze uitsteeksels kunnen pijn en functieverlies veroorzaken. Na een periode rust heb je vaak het meest last van de symptomen en na wat beweging nemen de klachten wel af.
Aan de hand van je klachten kan je huisarts meestal wel artrose herkennen. Hij zal je een aantal vragen stellen met betrekking tot je klachten en het gewricht onderzoeken. Het is niet nodig om röntgenfoto's te laten maken, omdat dit ook geen duidelijk beeld geeft. Het is namelijk zo dat artrose niet altijd te zien is op een röntgenfoto en soms wel te zien is terwijl iemand geen klachten heeft. De ernst van de klachten heeft meestalte maken met veranderingen in het gewricht (bijvoorbeeld een ontsteking van het slijmvlies) en dit is niet te zien op een röntgenfoto.
Er zijn verschillende mogelijkheden om artrose te behandelen. Zo kan er bijvoorbeeld worden gekozen voor een behandeling met medicijnen. Je kunt NSAID-gel op het gewricht smeren, waardoor de pijn wordt verlicht en de ontsteking wordt geremd. Ook kun je ervoor kiezen om paracetamol te gebruiken op het moment dat je veel last hebt van pijn. Het voordeel van paracetamol is dat het minder bijwerkingen heeft dan de NSAID-gel. Het is echter ook mogelijk om de gel te combineren met paracetamol.
Als de klachten hierdoor niet (voldoende) afnemen, kun je ook kiezen voor NSAID tabletten. Houd er wel rekening mee dat dit meer bijwerkingen met zich meebrengt. Win altijd eerst advies in bij je huisarts of apotheker voordat je NSAID gebruikt.
Het is aan te raden om ook te kiezen voor oefentherapie. Hiermee kunnen de klachten worden verminderd en dit heeft eveneens op de langere termijn. Je kunt voor oefentherapie terecht bij de oefentherapeut of de fysiotherapeut en hij of zij legt je uit welke oefeningen je kunt doen en welke techniek je hierbij moet gebruiken. De oefeningen kun je vervolgens zelfstandig uitvoeren of je kunt ze blijven doen bij de fysio- of oefentherapeut. Blijf de oefeningen regelmatig uitvoeren, zodat de klachten van de artrose niet meer terugkomen of verergeren.
Indien de behandeling voor de artrose niet voldoende werkt, kan er uiteindelijk ook worden gekozen voor een gewrichtsvervanging. Vrijwel alle gewrichten kunnen worden vervangen door een prothese middels een operatie.
Indien je artrose hebt en ook last hebt van overgewicht, is het aan te raden om af te vallen. Al het gewicht dat je verliest is namelijk minder druk op het aangetaste gewricht. Zeker als je last hebt van artrose in het gewricht van de heup of een been is dit belangrijk. Daarbij heeft overtollig vetweefsel ook een negatief effect op ontstekingsreacties en stofwisselingsprocessen en om die reden heeft afslanken nog meer voordelen.
De adviezen die hierboven genoemd zijn voor het voorkomen van artrose kunt u ook ter harte nemen als u al artrose hebt.
Verder is het verstandig om eens goed te kijken naar je voedingspatroon. Bepaalde voedingsmiddelen werken namelijk ontstekingsversterkend, terwijl andere voedingsmiddelen ontstekingen juist weer afremmen. Je voedingspatroon is dus van grote invloed op je klachten. Onderzoek welke voeding het beste werkt bij artrose en verander je eetpatroon. Je kunt je voeding ook nog aanvullen met voedingssupplementen die een herstellende invloed hebben op gewrichten.
Bewegen doet waarschijnlijk veel pijn, maar toch is het belangrijk om dit te blijven doen. Het is natuurlijk fijn om ondanks je klachten toch actief te blijven en te kunnen aan activiteiten, maar beweging helpt daarnaast ook tegen artrose. Als je te weinig beweegt, zal dit het degeneratieve proces van de ziekte namelijk versnellen. Doet het lopen teveel pijn? Dan kun je er ook voor kiezen om elke dag een rondje te fietsen. Daarnaast kun je uiteraard ook de oefeningen die je hebt geleerd van de fysio- of oefentherapeut uitvoeren.
Ondanks dat het goed is om te bewegen, is sporten juist weer niet goed. De kans is namelijk groot dat je het gewricht dat is aangetast hiermee overbelast. Kijk daarom uit met intensieve (sport)activiteiten en let erop dat je niet zomaar onverwachtse bewegingen moet maken.
Denk je dat je artrose krijgt en wil je dit voorkomen? Het voorkomen van artrose is eigenlijk heel eenvoudig, maar kan toch wel veel moeite kosten. Als je overgewicht hebt, loop je een hoger risico om artrose te krijgen. Heb je overgewicht? In dat geval is het aan te raden om af te vallen. Ook is het belangrijk om dagelijks minimaal een half uur te bewegen. Je kunt bijvoorbeeld elke dag een rondje wandelen of een stuk fietsen. Afvallen en meer bewegen zijn niet alleen goed om de gewrichten in goede staat te houden, maar beide factoren hebben ook een positieve invloed op je algehele gezondheid.
Verder is het aan te raden om te letten op je voedingspatroon. Onderzoek welke voedingsmiddelen het ontstaan van artrose versnellen of juist tegengaan en stel aan de hand hiervan een voedingsschema op. Probeer er daarnaast op te letten dat je de gewrichten niet overbelast. De kans is groot dat dit gebeurt tijdens het sporten. Als je intensief sport, is het belangrijk om erop te letten of je gewrichten niet warm worden, gaan kloppen of licht zwellen. Indien dit wel het geval is, is het belangrijk om rustiger aan te doen.
