Het is niet duidelijk waarom een bipolaire stoornis precies ontstaat en daarom is ook niet te voorspellen wie deze stoornis zal krijgen. Wel weten we dat er verschillende factoren zijn die de kans op een bipolaire stoornis verhogen. Zo spelen erfelijke factoren eigenlijk altijd een belangrijke rol bij het ontstaan van deze aandoening. De kans op een bipolaire stoornis als een van de ouders ook deze stoornis heeft is ongeveer tien tot twintig procent.
Naast erfelijke factoren kunnen ook traumatische jeugdervaringen een rol spelen. Hierbij kan worden gedacht aan trauma's die optreden als gevolg van verwaarlozing of mishandeling. Indien de persoon in kwestie te maken heeft gehad met traumatische ervaring in de jeugd zullen de manische en depressieve perioden ook ernstiger zijn. Verder hebben omgevingsfactoren en sociale factoren ook een invloed op het ontstaan van een manisch-depressieve stoornis. Zo kan het gebruik van bepaalde drugs bijvoorbeeld de kans op een bipolaire stoornis verhogen.
Vrijwel alle personen die een bipolaire stoornis hebben krijgen te maken met manische en depressieve perioden. In deze perioden kunnen er verschillende klachten optreden. Zo voel je je in een manische periode veel opgewekter en praat je veel meer dan normaal. Ook heb je meer zelfvertrouwen en ben je sneller afgeleid. Vaak ervaar je ook drukke gedachten en het kan zijn dat je sneller boos wordt als iets niet gaat zoals je graag wilt. Lichamelijk voel je je waarschijnlijk heel goed en je slaapbehoefte is een stuk minder. In de manische periode neem je besluiten zonder er goed over na te denken en het kan voorkomen dat je dingen denkt, ziet of hoort die niet kloppen met de werkelijkheid. Dit worden ook wel hallucinaties genoemd.
In de depressieve periode voel je je zeer vermoeid en heb je het gevoel dat je niets waard bent. Ook kun je te maken krijgen met slaapproblemen en lichamelijke klachten. Daarnaast kan het zijn dat je je moeilijker kunt concentreren en geen of minder belangstellingen hebt voor hobby's of andere personen. Het kan ook moeilijker zijn om beslissingen te nemen, omdat je je onzeker voelt. Verder kan het voorkomen dat aan zelfdoding denkt.
Een manische periode duurt minstens een week en een depressieve periode duurt in ieder geval twee weken. Het kan ook voorkomen dat je in dezelfde periode last hebt van manie en depressie, maar meestal wisselen manische en depressieve perioden elkaar af. Tussen de perioden van manie en depressie in zijn er meestal ook perioden waarin je je normaal voelt.
Een bipolaire stoornis kan negatieve gevolgen hebben op de kwaliteit van leven. Het impulsief nemen van besluiten tijdens de manische periode kan verschillende problemen opleveren. Zo kun je bijvoorbeeld te grote risico's nemen of teveel geld uitgeven. De hallucinaties zorgen ervoor dat je de wereld anders ziet dan het is en dit kan ook verschillende gevolgen hebben. Op deze manier kunnen er bijvoorbeeld miscommunicaties ontstaan. Tijdens de depressieve periode heb je waarschijnlijk minder motivatie om iets van je leven te maken. Veel mensen met een bipolaire stoornis denken ook aan zelfdoding en zelfdoding komt ook regelmatig voor.
Vaak is er ook sprake van problemen op sociaal gebied. Dit komt doordat het voor de omgeving moeilijk kan zijn om met een persoon met een bipolaire stoornis om te gaan. Dit wordt vaak als moeilijk en belastend ervaren, waardoor familieleden, vrienden en collega's afstand kunnen nemen. De persoon met een manisch-depressieve stoornis wordt vaak niet goed begrepen. Verder is de kans groter dat iemand met deze stoornis verslaafd raakt aan nicotine, alcohol en drugs. Hartaandoeningen komen ook vaker voor bij personen met een bipolaire stoornis, waardoor het risico op vroegtijdig overlijden hoger is.
Het is niet mogelijk om te genezen van een bipolaire stoornis, omdat het deels ontstaat als gevolg van een erfelijke aanleg. Wel is het mogelijk om de manie en de depressie te verminderen door middel van de juiste behandelingen. Over het algemeen bestaat de behandeling uit een behandeling met medicijnen, psycho-educatie en zelfmanagement.
De behandeling met medicijnen zorgt ervoor dat de stemmingswisselingen in een manische of depressieve periode onder controle worden gebracht, waardoor de klachten worden verminderd. Het gebruik van medicijnen tijdens klachtenvrije perioden is echter ook belangrijk, want hierdoor kan een volgende manische of depressieve periode worden voorkomen. Door middel van psycho-educatie worden personen met een bipolaire stoornis voorgelicht over de aandoening. Dit kan worden gedaan door ze folders mee te geven of een psycho-educatiecursus te laten volgen.
Verder is zelfmanagement belangrijk bij de behandeling van een manisch-depressieve stoornis. Zo kan de persoon in kwestie namelijk leren omgaan met de klachten van de stoornis en de gevolgen. Hiervoor kan bijvoorbeeld de lifechartmethode worden ingezet, waarmee iemand inzicht krijg in het verloop van de aandoening, het gebruik van de medicijnen en het slaappatroon. Daarnaast is het mogelijk om samen met de behandelaar een noodplan op te stellen om een volgende manische of depressieve periode te voorkomen, waarbij wordt gekeken wat de persoon zelf en de behandelaar hieraan kunnen doen.
Ook is het mogelijk om tevens te kiezen voor psychotherapie. Dit wordt meestal tijdens of kort na een manische of depressieve periode ingezet en vaak ook tegelijkertijd met psycho-educatie. De therapie heeft een praktische insteek en is gericht op het functioneren en problemen in het nu. Het is mogelijk om te kiezen voor cognitieve gedragstherapie, gezinstherapie of interpersoonlijke en sociaal ritme therapie.
Als je een bipolaire stoornis hebt, is het aan te raden om de mensen in je omgeving hierover te vertellen. Dit zorgt ervoor dat zij jouw gedrag beter kunnen begrijpen. Ook kunnen zij je helpen om een nieuwe manische of depressieve periode te herkennen. Indien je een nieuwe manie of depressie herkent (of je omgeving herkent dit), kun je het beste direct contact opnemen met de huisarts. De huisarts kan je dan medicijnen voorschrijven die tijdens deze periode je klachten verminderen.
Tijdens een manische periode is het belangrijk dat je probeert een normale dagelijkse structuur aan te houden. Ga naar bed op een vast tijdstip en sta ook op een vast tijdstip op. Zorg er ook voor dat je op vaste tijden eet. Probeer ook minder te doen dan je eigenlijk wilt doen en zorg ervoor dat je niet in één keer veel geld kunt uitgeven zonder hier goed over na te denken. Zorg er daarnaast voor dat je niet of in ieder geval zo min mogelijk in stressvolle situaties terecht komt.
Ook tijdens een depressieve periode is het van belang om je dagelijkse structuur aan te houden. Maak afspraken met mensen in je omgeving, zodat je ook dingen gaat doen. Zorg er ook voor dat je regelmatig beweegt. Je kunt bijvoorbeeld gaan sporten, maar een rondje wandelen of fietsen is ook al heel goed. Daarnaast kun je tijdens een depressieve periode het beste regelmatig dingen doen die je ontspanning geven, zoals ontspanningsoefeningen.
