Als eind oktober, begin november de blaadjes dan toch echt uit de bomen komen vallen, de temperaturen steeds vaker onder de tien graden komen – of zelfs lager, en mooie dagen echt plaats hebben gemaakt voor druilerige, donkere regendagen, dan begint een stemmetje in ons binnenste al tegen ons te roepen. We negeren het, we proberen het vol te houden. Maar met het verzetten van de klok, in het laatste weekend van oktober, worden de avonden steeds vroeger donkerder en neemt de behoefte aan een geruststellend en sfeermakend lichtje toe. De etalages en winkels worden in decembersferen gebracht en hoewel het meeste sinterklaas-gerelateerd is zie je toch ook hier en daar al kerstballen en kerstgroen verschijnen. Het stemmetje in ons binnenste wordt luider en luider. Binnenkort wordt het huis weer in kerstsfeer gebracht en zal de kerstboom weer een prominente plaats in huis gaan innemen. Maar wát voor kerstboom gaat het worden deze keer. Dát is de vraag.
De verlichte kerstboom is voor ons een van de vele hoogtepunten van het kerstfeest. Toch gaat de geschiedenis van de kerstboom zoals wij die kennen nog niet zolang terug. In de 13e eeuw werd voor het eerst in een Frankische tekst een groene boom vol kaarsen beschreven. In de middeleeuwen ontstond in de Elzas de traditie om rond de kerstdagen een groenblijvende boom naar binnen te halen, vol met kaarsen, versieringen en snoepgoed. In Nederland zou het tot de 19e eeuw duren voor de kerstboom op grote schaal in de huizen verscheen. Waarom een groene boom? Voor velen is het een symbool van licht, een belofte dat na de kortste dag er weer nieuw licht en leven in het bestaan zouden komen. Onze kerstboom, we kijken er met veel plezier naar, zingen liedjes als ‘oh dennenboom’, maar onze kerstboom is bijna altijd geen den, maar een spar. Toch is het lied te verklaren, met ‘dennenboom’ werd vroeger ‘naaldboom’ bedoeld.
Een kerstboom zet je niet zonder meer in huis, hij moet wel versierd worden. Daar gebruiken we allerlei zaken voor, zoals: slingers, ballen, lichtjes, een piek, een engel, engelenhaar, etc. Vaak staat er bij de kerstboom ook een kerststal, waarin je beeldjes ziet staan die Maria, Jozef, een kribbe met het kindje Jezus, wat herders en schapen uitbeelden. Soms zie je ook de os, de ezel en de drie koningen. Op sommige plekken wordt de kerststal en de omgeving ervan verder ingevuld met allerlei mensen, dieren en andere voorstellingen. In veel gezinnen is het Sinterklaas die in december voor cadeautjes zorgt, maar soms is het ook de Kerstman. In dat geval zie je ook cadeautjes onder de kerstboom liggen.
Je kunt een echte kerstboom niet al te lang naar binnenhalen, zeker bomen zónder kluit houden het niet langer dan hooguit een paar weken vol. Dan beginnen de naalden uit te vallen. Traditioneel stond de kerstboom vanaf enkele dagen vóór de kerst in huis tot en met 6 januari, driekoningen. Je kon de boom wel eerder zetten, maar je liep dan het risico dat 6 januari niet werd gehaald, of zelfs al vóór het nieuwe jaar hinderlijk kaal werd. Afgezien van het feit dat een kale boom niet zo leuk is om naar te kijken loopt met het verder uitdrogen van de boom ook het gevaar op brand toe. Een droge, houten boom én veel kaarsen in huis is niet zo’n goede combinatie.
Veel mensen vinden het niet prettig om de boom pas net enkele dagen voor de kerst in huis te halen, ze willen eerder en langer van de gezellige lichtjessfeer in huis kunnen genieten. Het liefst zouden ze begin december of soms zelfs nog eerder een kerstboom in huis halen. Tussentijds de boom wisselen als de naalden te drastisch gaan vallen, dat wordt zelden of nooit gedaan.
Er is wel gezocht naar alternatieven. Een boom waarvan de wortels zijn afgezaagd laat eerder zijn naalden vallen dan een boom waar de wortels nog aanzitten. Als je een boom mét kluit, dus mét wortels, koopt en in huis zet, kun je de boom langer in leven houden. Met wat geluk kun je zo’n boom na de kerst zelfs in de tuin zetten en volgend jaar opnieuw in huis halen. Een beetje geluk moet je daar wel mee hebben, maar als het lukt heb je een driedubbel voordeel. Je geniet de hele kerstperiode van een boom mét naalden, je hebt het hele jaar een leuke spar in je tuin en volgend jaar heb je nogmaals die boom met kerst binnen. En dat allemaal voor de prijs van één. Als je héél veel geluk hebt kun je de boom daarna opnieuw in de tuin zetten, enzovoort…
Een kerstboom kan je tegenwoordig gemakkelijk kopen via het internet. Zo kan je de prijzen van de diverse webshops met elkaar vergelijken. Veel webwinkels bieden ook bezorging aan, zodat je niet zelf de kerstboom hoeft op te halen.
Kerstbomen brengen sfeer en gezelligheid in huis tijdens de donkere dagen. Maar helaas zijn kerstbomen niet voor iedereen geschikt, sommige mensen blijken allergisch te reageren. Het voelt dan kaal en wat treurig als je om die reden het zonder gezellige kerstboom moet stellen, zeker als je overal om je heen wel zo’n mooi versierde en verlichte boom ziet staan. De allergie is niet het enige nadeel aan kerstbomen. Andere minpuntjes van een echte kerstboom zijn:
Om tegemoet te komen aan de nadelen van een gewone kerstboom is de kunstkerstboom bedacht. Waren decennia geleden de kunstkerstbomen nog op afstand te herkennen als namaak, tegenwoordig kun je een kunstkerstboom niet zo gemakkelijk meer van een echte onderscheiden. Behalve als je aan de takken gaat voelen en ruiken, dan valt het verschil nog wel op. De kunstkerstboom heeft een aantal voordelen boven het gebruik van een echte kerstboom:
Elk jaar blijkt de keuze tussen echt of kunstkerstboom weer een hele discussie te veroorzaken. Het lijstje voordelen is voor veel mensen zo groot dat een keuze snel is gemaakt. Voor anderen is de geur, het gevoel dat ze hebben als ze een echte boom zetten een onlosmakelijk onderdeel van hun kerstsfeer. Als er geen allergieën spelen is het dus vooral de persoonlijke smaak en voorkeur die bepaalt of je een echte kerstboom zet, of dat je toch voor een kunstkerstboom gaat. Wat je ook doet, bedenk dat het om sfeer en gezelligheid gaat en dat je boom ook zet om letterlijk én figuurlijk licht te brengen onder elkaar in de donkere dagen. Fijne kerstdagen!
