In Nederland zijn er zes verschillende instanties die recht spreken, de bekendste is de rechtbank. Het is afhankelijk van het soort rechtszaak welke instantie bevoegd is om recht te spreken, maar wanneer je naar een rechtszaak moet, zul je merken dat je veelal bij de rechtbank terecht komt. Hieronder vertellen we je wat de rechtbank precies is, hoe zo’n proces eraan toe gaat en wat je moet doen als je het niet eens bent met de uitspraak.
Zoals we al schreven, is de rechtbank dus de meest bekende rechtsinstantie in het Nederlandse rechtssysteem. Voor heel veel verschillende juridische zaken kom je bij de rechtbank terecht. Zo moet je bijvoorbeeld voor een echtscheiding naar de rechtbank, maar ook wanneer je te maken krijgt met het strafrecht. Over het strafrecht hoor je veel in Nederland, daarom zullen we je daar verderop in dit artikel nog wat meer over vertellen.
Ons land heeft 11 rechtbanken en deze rechtbanken zijn verdeeld over 11 arrondissementen. Deze arrondissementen staan voor de regio’s waar de rechtbanken over gaan en komen niet overeen met de provincies. Om erachter te komen naar welke rechtbank je moet gaan voor een rechtszaak, zijn een paar algemene regels. Zo moet je, als er sprake is van een misdaad, naar de rechtbank van de plaats van de misdaad.
Misschien leuk om te weten: ons huidige rechtssysteem komt uit de tijd van Napoleon. Hij besloot dat alle burgers gelijk zijn voor de wet en dat iedereen het recht heeft op een gelijk proces. Voor die tijd ging het recht er behoorlijk oneerlijk aan toe en kwamen vaak de mensen met de meeste macht als winnaar uit een ‘rechtszaak’.
Het ontstaan van een rechtszaak is vrij vanzelfsprekend. Nederland heeft en wetboek en daar moeten alle inwoners van ons land zich aan houden. Wanneer dat niet gebeurd, kun je bijvoorbeeld worden opgepakt en te maken krijgen met de rechtbank. Het kan ook zijn dat je onenigheid hebt met bijvoorbeeld je werkgever, dan kun je ervoor kiezen om je werkgever aan te klagen, of juist andersom.
Een rechtszaak begint altijd met een dagvaarding. Dit is een brief waarin staat dat je op een bepaalde dag en tijd in de rechtbank moet verschijnen. Zo’n brief komt meestal niet uit de lucht vallen, je weet immers dat er ergens onenigheid over bestaat, of dat je iets fout hebt gedaan. Als je zelf iemand naar de rechtbank wilt laten komen, kun je ook een dagvaarding laten uitbrengen.
Een rechtszaak gaat er erg formeel aan toe. Iedereen in de rechtszaal heeft dan ook zijn eigen rol. Zo heb je bijvoorbeeld de rechter, die uiteindelijk de uitspraak doet, de advocaat (of advocaten) en de griffier: de persoon die alles wat wordt gezegd en gebeurd opschrijft. Wanneer er sprake is van een strafzaak, is er ook een officier van justitie aanwezig.
Tijdens een zitting komen (gewoonlijk) beide partijen naar de rechtbank. De rechter zal dan nadere inlichtingen vragen en de advocaten zullen zo goed mogelijk hun cliënt proberen te verdedigen. De rechter probeert vervolgens een schikking tot stand te brengen, waarna een vonnis wordt uitgesproken.
Zoals we al schreven, is het strafrecht een van de bekendste rechtsgebieden van ons land. In feite zijn er eigenlijk maar drie rechtsgebieden in Nederland, namelijk het strafrecht, het bestuursrecht en het civiel recht. Toch worden er vaak veel meer rechtsgebieden genoemd. Zo zeggen advocatenbureaus zoals RechtNet vaak dat ze gespecialiseerd zijn in bijvoorbeeld huurrecht, arbeidsrecht, of familierecht.
Bij het strafrecht is er geen sprake van een burgerlijke of bestuurlijke partij, maar wordt je aangeklaagd door het Openbaar Ministerie (OM). Wanneer je een strafbaar feit hebt gepleegd, of het OM verdenkt je daar sterk van, kun je een dagvaarding ontvangen voor een strafzaak. Je hebt dan recht op een advocaat via de piketregeling. Voor deze advocaat hoef je niet te betalen, maar je hebt ook het recht om de piketadvocaat te vervangen door je eigen advocaat. Deze advocaat betaal je natuurlijk wel.
Wanneer je voor een strafzaak naar de rechtbank geroepen wordt, neem je het dus als het ware op tegen het Openbaar Ministerie, specifiek tegen de officier van justitie. Deze doet een aanklacht tegen je en levert bewijs waarmee hij denkt aan te tonen dat jij het strafbaar feit waarvoor je terecht staat, ook echt gepleegd hebt. De rechter neemt zijn bewijzen mee in zijn besluit en luistert naar het pleidooi van je advocaat en eventueel jouw uitleg. Daarbij mogen verschillende partijen ook vragen aan je stellen.
Als de zitting voorbij is, gaat de rechter in beraad en gaat deze dus beslissen of hij jou schuldig acht. Het vonnis volgt dan later, hoe lang het duurt voor je een vonnis krijgt, hangt af van de rechter en de zaak. Bij dat vonnis wordt bepaald of je een straf krijgt en wat die straf dan zou zijn.
Wanneer je het, om welke reden dan ook, niet eens bent met de uitspraak van de rechter, kun je in beroep gaan. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je in een strafzaak een straf hebt gekregen die je te hoog vindt voor het strafbare feit dat je hebt gepleegd. Je kunt dan met je advocaat overleggen. Wanneer deze denkt dat de straf nog verlaagd kan worden, kun je dus in beroep gaan.
Als je in beroep gaat, kom je terecht bij het gerechtshof, hier ga je namelijk in beroep tegen een vonnis van de rechtbank. Wanneer je in beroep gaat bij het gerechtshof, wordt je zaak opnieuw bekeken door een nieuwe groep mensen. Je krijgt dus als het ware een nieuwe start. Wel is het handig om te weten dat de straf inderdaad lager uit kan vallen, maar er kan ook besloten worden dat de straf juist niet hoog genoeg was en dan krijg je dus een zwaardere straf opgelegd. Hier wordt de persoon die recht spreekt geen rechter genoemd, maar een raadsheer. De uitspraak die het gerechtshof doet noemen we ook geen vonnis, maar een arrest.
Als je het ook met de uitspraak van het gerechtshof niet eens bent, kun je nogmaals in beroep gaan. Je gaat dan bij de hoge raad der nederlanden in beroep. Als je dat doet, wordt je zaak niet nog een keer helemaal opnieuw bekeken. Er wordt dan alleen gekeken of de zaak door de eerdere instanties goed is behandeld. Als er besloten wordt dat de zaak niet goed is behandeld, dan kan deze terugverwezen worden en dan moet de zaak dus van begin af aan opnieuw bekeken worden.
