Een cyste op eierstok is dus een holte die gevuld is met vocht en ontstaat op de eierstok. Het vocht in de cyste kan dun en waterig zijn, maar ook dik en stroperig, Dit is afhankelijk van het soort cyste dat zich op de eierstok heeft gevormd. De grootte van de cyste kan per geval erg verschillen. Sommige cysten hebben het formaat van een erwt, terwijl andere cysten kunnen uitgroeien tot een flinke meloen. De cyste zorgt ervoor dat de eierstok vergroot raakt, waardoor je last kunt krijgen van verschillende klachten.
Cysten op de eierstok komen regelmatig voor en zijn in de meeste gevallen goedaardig. Het komt echter ook voor dat het om een kwaadaardige cyste gaat. We spreken dan van eierstokkanker. Dit komt meestal alleen voor bij vrouwen die ouder zijn dan veertig jaar.
Er zijn vier verschillen soorten eierstokcysten met elk hun eigen kenmerken. Hieronder vind je een overzicht van de verschillende soorten eierstokcysten.
Een functionele cyste op eierstok ontstaan meestal als gevolg van een 'fout' in de ovulatie. Dit soort cysten zijn weer onder te verdelen in twee verschillende soorten. Het kan gaan om een follikelcyste. Deze cyste ontstaat doordat een follikel - een met vocht gevulde holte die tijdens de eisprong in de eierstok aanwezig is en waarin zich een eicel bevindt - na de eisprong niet verdwijnt, maar doorgroeit. Een follikelcyste noemen we ook wel een persisterende follikel.
Daarnaast kan er sprake zijn van een corpus luteumcyste. Hierbij blijft het corpus luteum - het gedeelte van de follikel dat overblijft nadat het rijpe eitje is vrijgekomen - bestaan en verandert dit in een cyste. Normaal gesproken zou het corpus luteam binnen enkele weken vanzelf moeten verdwijnen.
Het is ook mogelijk dat het niet gaat om een op zichzelf staande cyste, maar dat de eierstok in zijn geheel is vergroot. We noemen dit een dermoïd of een wondergezwel. Een dermoïdcyste ontstaat vanuit de cellen die eitjes in de eierstok maken. Er zijn veel verschillende soorten weefsel aanwezig in een dermoïdcyste, zoals huid- en haarcellen en vetweefsel. Meestal komen dermoïdcysten enkel voor bij jongere vrouwen, maar ze kunnen ook bij oudere vrouwen ontstaan.
Een cystadenoom is een goodaardige tumor die ontstaat vanuit cellen die de buitenkant van de eierstok bedekken. Deze cyste op eierstok is gevuld met helder of slijmerig vocht en het is mogelijk dat hij heel groot wordt. Als de behandelend arts bij het maken een echo maakt, kan het lastig zijn om deze cyste te onderscheiden van een cystadenocarcinoom (kankergezwel).
Een endometrium cyste ontstaat als gevolg van endometriose. Hierbij groeit weefsel van de binnenzijde van de baarmoeder ook op andere plaatsen buiten de baarmoeder, bijvoorbeeld in de eierstok. Tijdens de menstruatie zal dit slijmblies meebloeden en als gevolg hiervan ontstaat er een cyste die gevuld is met oud bloed. Deze cyste is goedaardig, maar kan wel steeds groter worden. Een endometrium cyste wordt door de kleur van het bloed ook wel een chocoladecyste genoemd.
Zolang de cyste op eierstok nog klein is, heb je hier vaak geen last van. Als de cyste echter verder uitgroeit, kun je wel te maken krijgen met verschillende klachten. Een soort doffe pijn in de onderbuik is een kenmerkend symptoom van een cyste op eierstok. Het is ook mogelijk dat je deze pijn enkel voelt tijdens het vrijen. Soms kan de cyste ook plotseling knappen en dit brengt dan een hevige pijn met zich mee. Bij hele grote cysten kan het ook voorkomen dat ze gaan draaien in je lichaam, waardoor de bloedtoevoer wordt afgesloten. Dit kan eveneens voor hevige pijn zorgen.
Naast pijn kun je ook te maken krijgen met veranderingen in je menstruatie. Zo kan je menstruatie bijvoorbeeld onregelmatig worden. Het is ook mogelijk dat je menstruatie heviger of minder hevig wordt dan normaal. Een cyste op eierstok die erg groot is geworden kan gaan drukken op andere organen, bijvoorbeeld je blaas of je darmen. Hierdoor kun je snel het gevoel hebben dat je moet plassen of last krijgen van obstipatie.
Een cyste op eierstok kan vanzelf verdwijnen, maar het is ook mogelijk om de cyste te laten verwijderen middels een chirurgische ingreep. In sommige gevallen kan alleen de cyste worden verwijderd om verdere klachten te voorkomen, maar in andere gevallen is het beter om direct de hele eierstok te verwijderen. Het is mogelijk om met één eierstok zwanger te worden en hierdoor kom je ook niet voortijdig in de overgang. Als echter beide eierstokken worden verwijderd, is een zwangerschap niet meer mogelijk en kom je direct in de overgang.
Meestal wordt een cyste op eierstok met een kleine chrirugische ingreep (laparoscopisch) verwijderd. Er worden enkele kleine snedes in de buik gemaakt en vervolgens wordt er een laparoscoop (kijkbuis) en instrumenten in de buik gebracht. Aangezien de ingreep klein is, zal de pijn minder zijn, de kans op littekens minder groot en de herstelperiode korter. In vrijwel alle gevallen kun je direct de dag na de operatie direct al naar huis. Je zult thuis echter nog wel een periode rust moeten nemen en geen fysieke arbied mogen verrichten.
Eierstokkanker begint eigenlijk altijd met een goedaardige cyste. In veel gevallen blijft de cyste ook goedaardig, maar het kan zijn dat het uitgroeit tot een kwaadaardige variant. Hiervan is vaak enkel sprake als de kans op uitzaaiing groot is of wanneer omliggende organen en/of weefsel worden bedreifd door de tumor. We spreken van eierstokkanker op het moment dat er uitzaaiing plaatsvindt.
Er zijn drie verschillende soorten kwaardaardige tumoren. Zo is er de epitheliale eierstoktumor die aan de oppervlakte van de eierstokken ontstaat. Deze vorm van eierstokkanker komt het meest voor. Daarnaast kan er sprake zijn van gonadale stromaceltumor. Deze vorm ontwikkelt zich in een laag weefsel waarin de eicellen liggen. Als laatste kan het gaan om een kiemceltumor die ontstaat in de kiemcellen. Deze laatste vorm komt over het algemeen enkel voor bij jonge vrouwen.
