In één artikel kunnen we je misschien niet alles bijbrengen over alle lagers die er zijn, maar we kunnen je wel een beeld geven van de verschillende opties die je hebt. Lees daarom snel verder om meer te weten te komen over lagers en de belangrijkste subcategorieën.
Algemeen gesproken worden lagers gebruikt om de wrijving tussen bewegende onderdelen binnen een machine of andere constructie te verminderen. Hierbij kan het gaan om een lineaire beweging, waarbij de lager zelf in sommige gevallen ook meebeweegt, of om een roterende beweging (zoals bij een as). Vaak zien lagers eruit als ringvormige constructies, met een binnen- en een buitenring. Deze ringen kunnen daarbij opengewerkt zijn of juist volledig afgesloten, afhankelijk van het type lager en het doel ervan.
De wrijving die ontstaat wanneer machines herhaaldelijk onder hoge druk dezelfde beweging moeten uitvoeren, is extreem hoog. Ten eerste kan dit de beweging vermoeizamen, ten tweede heeft dit al snel slijtage tot gevolg. Wanneer de juiste lager in de constructie wordt geïmplementeerd, wordt een deel van deze wrijving opgevangen. Zo komt de druk niet meer volledig op het onderdeel zelf te liggen, maar wordt deze verdeeld over het (draaiende) oppervlak van de lager. In de eerste plaats kan zo het tempo waarin slijtage plaatsvindt, sterk worden verminderd. Ook kan de machine soepeler en sneller functioneren. Hierdoor zijn lagers essentieel om kosten te besparen.
Om aan de sterk wisselende behoeften van constructies te voldoen, bestaat er ook een groot aantal verschillende soorten lagers. Enkele van de belangrijkste hierbij zijn de cilinderlager, de gewrichtslager, de hoekcontactlager, de glijlager, de kegellager, de taatslager en de kogellager.
Cilinderlagers zijn een ringvormig type rollende lager, dat bestaat uit een afzonderlijk monteerbare binnen- en buitenring (de zogeheten cilinders). Deze lagers zijn vooral geschikt voor zware radiale belastingen die haaks op de as staan. Dit is bijvoorbeeld in situaties waarbij zware objecten op een band drukken en bij hoge snelheden verplaatst moeten worden. Cilinderlagers worden niet snel warm en zijn relatief stil, waardoor het tempo hoog opgevoerd kan worden. Wel moeten deze artikelen goed gesmeerd worden, zodat ze goed werk ook kunnen blijven doen zonder stroef te worden.
Gewrichtslagers zijn een ander type ringvormige lager dat gebruikt wordt om de wrijving tussen twee stangkoppen of andere metalen onderdelen op te vangen. Hierbij gaat het vooral om oscillerende bewegingen. Net als de cilinderlagers rolt dit type, maar dan is het eerder vergelijkbaar met een ellebooggewricht, dat meerdere kanten kan opdraaien. Wel is dit product specifiek verkrijgbaar in axiale en radiale variant, om specifiek krachten van de zijkant of bovenaf op te vangen.
Bij een hoekcontactlager staan de binnen- en buitenring asymmetrisch ten opzichte van elkaar. Hierbij bestaan er eenrijige en tweerijige lagers. Ondersteund door een rollende kogel tussen deze beide ringen kan een tweerijige hoekcontactlager zowel axiale als radiale krachten opvangen, en een eenrijige lager axiale krachten in één richting. Hoekcontactlagers worden vooral gebruikt voor tandwielbehuizingen zoals versnellingsbakken, waar tandwielen met elkaar geschakeld worden. Ook in boormachines en decoupeerzagen komen kleine versies van deze lager voor. Grotere vormen komen we onder andere tegen in industrieel gereedschap.
Wat de glijlager bijzonder maakt, is dat deze geen rollende onderdelen bevat: in plaats daarvan glijden de materialen eroverheen. Wel kan dit gebeuren in de vorm van draaiende of lineaire bewegingen, waardoor dit alsnog een veelzijdige lager is. Glijlagers kennen zeer veel verschillende toepassingen. Ze worden vooral ingezet op plekken waar geen ruimte is voor een traditionelere lager, zoals een kegellager. Toch zal een draaiende lager wel de voorkeur hebben als er zeer veel kracht op wordt uitgeoefend en wanneer twee draaiende materialen soepel en geleidelijk met elkaar mee moeten bewegen.
De kegellager wordt juist specifiek gebruikt om twee draaiende materialen soepel en geleidelijk met elkaar mee te laten bewegen. Deze lager dankt zijn naam aan de kegelvormige lagers in het rollichaam, die stuk voor stuk draaien om de wrijving te verminderen. Specifiek komen kegellagers voor in bijvoorbeeld zware turbines en motoren, omdat het toerental hiermee (in vergelijking met cilinderlagers) zeer sterk opgevoerd kan worden.
De kogellager is een lager met binnen- en buitenring en daartussen één of twee rijen aan zogeheten “kogels”. Dit zijn een soort balletjes, die ervoor zorgen dat de druk over zoveel mogelijk kleine drukpunten worden verdeeld, om de wrijving tot een absoluut minimum te beperken. Zo kunnen bijvoorbeeld wielen altijd met gemak blijven draaien, ook als er een zwaar gewicht op rust.
‘Taatslager’ is eigenlijk een verzamelnaam voor cilindertaatslagers, kegeltaatslagers en tontaatslagers. Deze items worden ook wel druklagers genoemd, en hun doel is om axiale belastingen in de lengte van de as op te vangen. Dit onderscheidt ze van de meeste andere lagers, die meer geschikt zijn voor radiale krachten.
Net als iedere lager bestaat de taatslager uit lagerschijven en -ringen. Daarbij is de cilindertaatslager uitgerust met eenvoudige cilinders, de kegeltaatslager met kegels en de kogeltaatslager met kogels. Hiermee voegen deze taatslagers stuk voor stuk eigenlijk twee vormen van de lager samen. In ieder geval zijn ze bij uitstek geschikt voor toepassingen waar radiale belastingen bij komen kijken. Wat dit specifiek inhoudt: de cilindertaatslager is extra geschikt voor bijvoorbeeld lopende banden met zware belastingen, de kegeltaatslager voor motortoepassingen met axiale belastingen en de kogeltaatslager juist voor belastingen die zeer snel axiaal verplaatst moeten worden.
Turbines, lopende banden, robotarmen en meer: voor elke beweging en elke belasting bestaat eigenlijk wel de ideale lager die de wrijving vermindert en de handeling vergemakkelijkt. Zonder lagers zouden sommige machines vrijwel niet mogelijk zijn, terwijl we ze in andere gevallen gebruiken om de efficiëntie naar de hoogste niveaus te tillen. Ook hebben we gezien dat de lager vele vormen kan aannemen. Van de eenvoudige glijlager tot de complexe kegellager en van axiaal tot radiaal: dankzij deze slimme mechanismen verplaatsen we de zwaarste lasten alle kanten op en houden we onze zwengels draaiende. Meer weten over een specifieke soort lager, over de verschillende vormen en maten deze kan aannemen en welke uitvoering het best werkt voor jouw klus? In dat geval kun je altijd contact opnemen met de lagerspecialist, die jou persoonlijk kan adviseren.
