De vijf zintuigen

Zintuigen van mensen

Mensen hebben in totaal vijf zintuigen, dit zijn:

• De tastzin: hiermee kunnen we voelen. Het zit onder de onderste huidlaag en dat noemen we ook wel de lederlaag. Hier kunnen we onze zenuwuiteinden vinden. Waar huid zit, daar kun je ook voelen. Je kunt bijvoorbeeld koud en warm voelen, maar ook hard of zacht.
• Het reukvermogen: we ruiken met onze neus. We kunnen daarmee in totaal meer dan 10.000 geuren ruiken. Uit onderzoek blijkt dat kinderen beter kunnen ruiken dan volwassenen.
• Het gehoor: Je gehoor heb je om te kunnen horen en dat kan door middel van geluidsgolven, die doorlopen naar onze oren. De geluidsgolven worden dan omgezet in elektrische signalen en de hersenen zetten deze vervolgens om in geluid.
• De smaakpapillen: deze hebben we om te kunnen proeven. We kunnen in totaal vijf smaken proeven en dat zijn zoet (zoals snoep), zout (te denken aan chips), bitter (zoals spruitjes), zuur (zoals azijn) en hartig (te denken aan bijvoorbeeld peper).
• De ogen: deze heb je nodig om te kunnen zien. Informatie wordt opgenomen door onze ogen en alles wat we om ons heen zien, nemen we waar met onze ogen. De hersenen nemen de beelden (de informatie) op.

Iedere dag gebruiken we onze zintuigen volop, let er maar eens op, dan sta je er van te kijken hoe vaak je deze gebruikt.

Zintuigen missen

Het kan zijn dat we een van deze zintuigen missen. Het kan zijn dat je niet hoort of slecht, dan ben je (bijna) doof, het kan ook zijn dat iemand niet kan zien en deze persoon is dan blind. Wanneer kinderen of volwassenen niet goed kunnen zien, dan kunnen ze naar de oogarts en dan kan er gekeken worden of dat een bril of contactlenzen een uitkomst kunnen bieden. Er zijn voor mensen die blind zijn speciale scholen om daar bijvoorbeeld de braille taal te leren. Ook worden er blindengeleidehonden ingezet om blinde mensen zoveel mogelijk zelfstandig te laten functioneren. Luisterboeken zijn er in het leven geroepen om blinde mensen toch te kunnen laten genieten van een boek.

Wat is een zintuig?

Als je de definitie van zintuigen op gaat zoeken, dan kun je verschillende definities tegen komen. In het woordenboek staat dat een zintuig een orgaan is dat in staat is om uitwendige prikkels op te nemen of het vermogen om uitwendige prikkels op te kunnen nemen. Het zou dan gaan over oren, ogen, neus, tong en huid, of gehoor, gezicht, reuk, smaak en gevoel. Je zintuigen zijn betrokken bij de waarneming. Hetgeen je ziet, zou je kunnen zien als een bewuste interpretatie, voordat je de geluidstrillingen echt hoort, zijn er veel processen gepasseerd. In de hersenen vindt de gewaarwording plaats. Dit gebeurt pas nadat de receptoren de fysische verschijnselen (dus licht en trillingen) om hebben gezet in neurale signalen.

Speciale zintuigen

Er wordt gezegd dat de klassieke zintuigen, het gezichtsvermogen, het gehoor, de smaakzin en de reukzin speciale zintuigen zijn. Het voelen wordt namelijk verdeeld in drie aparte zintuigen die in de huid liggen. Dit noemen we ook wel de somatische zintuigen en dat zijn de tastzin, thermoceptie (warm en koud) en nociceptie (dat is pijn). Er kan ook nog een onderscheid worden gemaakt in evenwichtszin en proprioceptie (rek in de pezen en de spierspanning).

Meer over je zintuigen

Er is meer informatie beschikbaar over je zintuigen en dit wordt hieronder nu vermeld:

• In je ogen bevinden zich receptoren, dit zijn een soort staafjes en kegeltjes. Het zijn fotoreceptoren en deze zorgen ervoor dat jij licht en kleuren waar kunt nemen. Deze liggen op je netvlies. Het licht wordt dan omgezet in impulsen, dan kunnen ze via je oogzenuw naar de visuele schors in je hersenen. Je hersenen zijn er dan om de informatie te verwerken en te interpreteren.
• Je gehoor reageert op bepaalde geluidsgolven. Je buitenoor en je middenoor zorgen ervoor dat deze geluidsgolven naar het binnenoor gaan. Je binnenoor heeft een slakkenhuis en een labyrint. Daaraan zitten je gehoorzenuw en je evenwichtszenuw vast. Dan heb je het slakkenhuis dat gevuld is met een speciale vloeistof. Er is daarbinnen ook een membraan aanwezig en daarin vind je kleine trilhaartjes. Het signaal gaat naar je hersenen doordat de trilhaartjes bewegen.
• In je neus bevinden zich de reukreceptoren en deze zijn erg gevoelig en daarnaast ook selectief.
• Je hebt bepaalde zintuigcellen voor je smaak en deze bevinden zich op de tong. Maar ook achterin je mondholte vind je deze. Het is niet gevoelig. Het is wel zo dat reuk vaak invloed heeft als je iets gaat proeven. Deze twee, reuk en smaak, hangen nauw met elkaar samen.
• Een andere naam voor de zintuigcellen van de tastzin, zijn de mechanoreceptoren. Deze reageren op diverse impulsen zoals druk en lichte aanraking. Je kunt deze receptoren vinden in je huid, bij je keel en je tong, maar ook bij je slijmvliezen. 
• Door thermoceptie ben je in staat om de kou en de warmte te voelen. Deze komen op twee plekken in je lichaam voor, verspreid over je hele lichaam en dan met name in de huid. Maar ook vind je ze in de hersenen. Je lichaamstemperatuur moet in balans gehouden worden en dat doen de hersenen. De hersenen kunnen daarvoor dan opwarmende en afkoelende lichaamsprocessen aansturen.  
• Niemand vindt het fijn om pijn te hebben, als je pijn hebt heeft dat vaak een reden, je moet situaties vermijden die kunnen zorgen voor weefselschade. Daarvoor zijn er de nociceptoren en deze worden geprikkeld als je pijn hebt.  
• Dan is er nog je evenwichtszin, waardoor jij je kunt oriënteren in de omgeving en rechtop blijft staan en links en rechts kunt waarnemen, voor en achter, boven en onder. Je ogen spelen daarbij een grote rol, maar ook de impulsen. Het gaat er om dat je je evenwicht kunt houden. Je hebt een speciaal evenwichtsorgaan en dit kun je vinden in je binnenoor. Het zit achter het rotsbeen.
• Proprioceptie zorgt ervoor dat je de positie van je lichaam waar kunt nemen. Je vindt ze op verschillende plaatsen in het bewegingsapparaat, zoals je spieren, maar ook bij je gewrichtsbanden. Als je de stand van je spieren of gewrichten verandert, dan geeft dat prikkels af.