Gordelroos is een huiduitslag die bestaat uit kleine baasjes dei in een groepje of in een langwerpig gebied (als een gordel) bij elkaar liggen. In eerste instantie veroorzaken deze blaasjes jeuk of pijn en daarna ontstaan er wondjes waar uiteindelijk een korstje op komt. In de meeste gevallen ontwikkelt de huiduitslag zich op de romp of in het gezicht. Meestal treedt de ziekte op bij personen die ouder zijn dan zestig, maar ook jongere mensen kunnen gordelroos krijgen. Gemiddeld gezien krijgt meer dan twintig procent van de bevolking eens in zijn leven te maken met gordelroos.
Gelukkig is gordelroos geen gevaarlijke aandoening, maar de huiduitslag kan wel heel hinderlijk zijn. In de meeste gevallen zullen de wondjes vanzelf genezen binnen enkele weken, maar het kan ook langer duren. Vaak krijgt men niet meer dan één keer in zijn of haar leven te maken met deze aandoening. Het lichaam maakt namelijk na een infectie antistoffen tegen het virus aan en het virus blijft ook in het lichaam zonder klachten te veroorzaken. Om die reden is het meestal jarenlang niet mogelijk om een nieuwe infectie op te lopen. Het kan echter wel voorkomen dat iemand meerdere malen in zijn of haar leven gordelroos krijgt, maar dan heeft deze persoon vaak ook een lage weerstand.
De veroorzaker van gordelroos is het waterpokkenvirus. Als iemand ooit waterpokken heeft gehad, blijft dit virus nog in het lichaam. Dit virus blijft achter in de zenuwbanen van het gelaat of in de zenuwbanen naast de wervelkolom en veroorzaakt geen klachten. Het kan echter voorkomen dat het virus wel weer actief wordt, bijvoorbeeld als de weerstand van iemand achteruitgaat. Dit kan komen door niet gezond te leven, maar ook als iemand ouder wordt of medicijnen gebruikt die het afweersysteem aantasten.
Het waterpokkenvirus zal zich dan weer gaan vermenigvuldigen en via de zenuwbanen bereikt het de huid. In het gebied dat door de zenuw verzorgd wordt ontstaat dan de huiduitslag. Dit is ook de reden waarom de gordelroos altijd maar op één helft van het lichaam zit. Gordelroos zelf kan niet aan anderen worden overgedragen, want iemand kan na besmetting niet direct zelf gordelroos krijgen. Wel is het mogelijk dat een andere persoon geïnfecteerd raakt met het waterpokkenvirus en hierdoor waterpokken krijgt. Baby's, zwangere vrouwen en mensen die nooit waterpokken hebben gehad lopen het grootste risico om waterpokken op te lopen.
In veel gevallen ontstaat gordelroos dus op de romp of in het gelaat, maar het kan zich ook op andere plaatsen van het lichaam ontwikkelen. Het komt wel altijd enkel op één kant van het lichaam voor. De eerste gordelroos symptomen die optreden zijn tintelingen op de plaatsen van het lichaam die zijn aangedaan. Het kan ook voorkomen dat deze plekken gevoelig zijn.
Na één of twee dagen kan de aangedane plek pijn gaan doen. Rode vlekjes en met vocht gevulde blaasjes zijn gordelroos symptomen die op de vierde of vijfde dag zullen optreden. Het kan gaan om een paar vlekjes en blaasjes, maar het kunnen er ook tientallen zijn. Binnen zeven dagen kunnen er ook nieuwe vlekjes en blaasjes ontstaan. De blaasjes kunnen erg gaan jeuken en pijnlijk zijn. Andere gordelroos symptomen die dan ook kunnen optreden zijn vermoeidheid, lichte koorts en een grieperig gevoel.
De blaasjes zullen ongeveer na een week opdrogen en dan ontstaan er korstjes op de huid. Hier kun je soms kleine littekens van krijgen, als je hebt gekrabd. Het kan voorkomen dat de jeuk en de pijn nog wel lang aanhoudt en in een enkel geval kan het zelfs nog maanden of jaren duren voordat dit verdwijnt. In een aantal gevallen krijg je bij gordelroos alleen te maken met jeuk en pijn en ontstaan er helemaal geen vlekjes of blaasjes.
De diagnose van gordelroos is vaak gemakkelijk te stellen. De arts kijkt naar hoe de huiduitslag eruit ziet en welke vorm het heeft. Daarnaast zal de arts ook vragen hoe pijnlijk de gordelroos is. In een aantal gevallen wordt er echter wel wat blaasjesvocht afgenomen en dit wordt dan onderzocht onder de microscoop. Vaak is dit echter niet nodig.
Aangezien gordelroos meestal vanzelf verdwijnt, is het niet nodig om het te behandelen met medicijnen. Je kunt wel zelf een indrogende zalf of pasta op de blaasjes smeer om ze sneller te laten indrogen. De jeuk kan eventueel worden verminderd door een jeukverminderende crème of vloeistof op de huid te smeren. Als je veel last hebt van pijn, kun je paracetamol gebruiken. Het beste is om per vierentwintig uur twee of drie keer één of twee tabletten in te nemen. Andere middelen om de pijn te verzachten zijn ibuprofen, naproxen en diclofenac. Het is echter wel aan te raden om voor het gebruik van deze medicijnen eerst met de huisarts op de apotheker te overleggen.
In een enkel geval zal de huisarts wel virusremmers voorschrijven voor een snellere genezing. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan als je verzwakt bent door een ernstige ziekte of als de gordelroos in het gezicht voorkomt. Hierdoor zul je een paar dagen eerder van de gordelroos herstellen en het zal de pijn ook iets verlichten. Het komt wel vaak voor dat het gebruik van deze medicijnen gepaard gaat met misselijkheid en hoofdpijn. Voordat je deze medicijnen gaat gebruiken, is het dan ook belangrijk om dit eerst te overleggen met de apotheker of de huisarts.
Je wilt natuurlijk zo snel mogelijk van de gordelroos af, maar helaas is er niet veel wat je zelf kunt doen. Wel is het belangrijk om de huid zoveel mogelijk met rust te laten. Zo voorkom je dat de gordelroos erger wordt en wordt de kans op littekens ook kleiner. Ook kan het een goed idee zijn om de blaasjes af te dekken met zacht wondgaas, zodat je kleding hier niet tegenaan scheurt.
Totdat de blaasjes zijn ingedroogd kun je andere personen met het waterpokkenvirus besmetten. Daarom kun je het beste niet aan de blaasjes zitten en je handen wassen met water en zeep als je dit wel hebt gedaan. Via je handen kun je het virus namelijk gemakkelijk overdragen aan personen die nog geen waterpokken hebben gehad. Wees extra voorzichtig in de omgang met baby's, zwangere vrouwen en personen met een zeer verzwakte weerstand, want zij lopen een hoger risico om de waterpokken te krijgen.
