Er zijn vele manieren en tactieken voor het bouwen van bergen, het verven ervan, en begroeiing. Op het Internet kun je hierover van alles vinden. Omdat er zo veel manieren en tactieken zijn, zal ik het daarom beperken tot het bouwen van een berg van piepschuim. Het wil niet zeggen dat het de meest ideale manier is, maar op deze manier kun je heel gemakkelijk een leuk dorpje maken. Je hebt hiervoor ook niet veel gereedschap nodig. Het meeste gereedschap heb je al liggen, of je kunt het voor weinig aanschaffen.
Dus … wil je ook een leuke berg bouwen, voor je treintjes, of misschien wel voor je Kerstdorp, of ben je gewoon geïnteresseerd, kijk dan hier voor meer informatie. In deze special kun je lezen hoe je gemakkelijk een berg kunt maken, en ook vind je allerlei tips en trucs, wat handig is … of juist niet.
Voor het maken van de berg heb je dus piepschuim nodig. Bij hobbywinkels vind je allerlei vormen om mee te knutselen, te denken aan ringen, kegels, ballen en allerlei andere (dieren) figuren. Leuk, maar voor het maken van een berg is het niet zo geschikt. Hiervoor kun je beter naar de bouwmarkt gaan. Hier vind je pakken met platen (normaal worden ze gebruikt als isolatie). Je hebt ze in verschillende diktes, van 2 tot 5mm dik. In zo’n pak zitten platen, van 50x 100cm, en het aantal hangt af van de dikte van de platen.
De voor- en nadelen van piepschuim:
Voordelen: Het is licht, relatief goedkoop, gemakkelijk te bewerken, weinig ‘gereedschap’ nodig voor het bewerken.
Nadelen: Het geeft aardig wat rommel tijdens het bewerken, vrij kwetsbaar.
Voor het bewerken van piepschuim heb je in principe niet veel nodig. Met een simpel mesje kom je al een heel eind. Er zijn wel een aantal gereedschappen wat handig zijn, vooral wanneer je een wat grotere berg wilt maken. Ik zal hier een aantal gereedschappen bespreken.
Zagen en snijden
Piepschuim is gemakkelijk te bewerken. Met alleen een simpel mes kom je al een heel eind. Een Stanleymes heeft toch wel de voorkeur. Hiermee kun je ook mooie snedes mee maken. Ze zijn erg scherp dus kijk wel uit dat ze niet afbreken tijdens het snijden. Heb je geen Stanleymes, elk ander mes kan ook. Het is net wat je het fijnst vind werken.
Grote(re) stukken piepschuim kun je het beste zagen. Hiervoor kun je een gewone handzaag gebruiken. Met een zaag kun je gemakkelijker grote stukken op maat maken en je hebt ook gelijk een mooie ‘gladde’ kant. Met een mesje wordt dit knap lastig. Hoe fijner de tanden van de zaag, hoe netter je kunt zagen. Een grote ijzerzaag is hiervoor nog beter geschikt.
Piepschuimsnijder
Een niet noodzakelijk, maar wel een erg handig apparaatje. Je hebt ze in diverse uitvoeringen en zijn vrijwel bij elke (betere) hobbywinkel verkrijgbaar. Ben je een beetje handig dan zijn ze ook vrij eenvoudig zelf te maken. Op het Internet kun je vinden hoe.
Het draad van de piepschuimsnijder wordt heet waardoor deze gemakkelijk door het piepschuim snijdt. Het werkt gemakkelijk en snel. Een bijkomend voordeel is dat het veel minder rommel maakt dan wanneer je het piepschuim met een mes of zaag op maat maakt, of in stukken breek.
Schuren en raspen
Een rasp of schuurpapier is handig om je berg af te werken. Piepschuim heeft een ‘bobbelige’ structuur doordat het opgebouwd is uit balletjes. Met een simpel schuurpapiertje (grove korrel) kun je deze structuur weg schuren. Met een fijnere korrel kun je het oppervlak nog gladder schuren naar gelang het gewenste resultaat.
De rasp is een handig stuk gereedschap om ergens een gleuf te maken, of iets bij te werken. Zo kun je er ook gemakkelijk bijvoorbeeld paadjes te maken, of gleuven om eventuele bekabeling weg te werken. Vooral wanneer je een kerstdorp wilt gaan maken komt er nogal wat bedrading bij kijken.
Aftekenen
Je kunt natuurlijk gewoon een berg gaan maken en ergens neerzetten. Je kunt ook een berg maken op maat. Dan is een stift en een liniaal of duimstok wel handig. Een merkstift is hiervoor heel geschikt omdat deze zo'n beetje overal op schrijft.
Naast het meten en aftekenen van de stukken berg is deze stift ook zeer handig om plaatsen af te tekenen waar bijvoorbeeld een huisje komt.
Lijmen en kitten
Voor het lijmen van Piepschuim kun je bijvoorbeeld montagekit gebruiken. Hiermee kun je alle stukken berg op en aan elkaar lijmen. Het werkt gemakkelijk en snel. Bij vooral grote(re) stukken is het verstandig om deze ook, tijdens het monteren, vast te zetten met bijvoorbeeld satéprikkers. Zo kunnen de stukken niet verschuiven tijdens het drogen en het zorgt voor een steviger geheel.
Een lijmpistool is ook erg handig voor het lijmen van boompjes en andere versieringen. Piepschuim kun je er ook mee lijmen, maar houd er wel rekening mee dat het iets kan smelten.
Overig
Over het algemeen wordt het met het bewerken van piepschuim nogal een rommel. Daarom is het aan te raden om het ergens te doen waar het niet of nauwelijks waait. De kleine bolletjes zijn erg licht en waaien overal heen. Het is daarom verstandig om zo nu en dan je werkplek te vegen, of nog gemakkelijker, een stofzuiger in de buurt houden.
Voor je gaat beginnen is het verstandig om een plek te zoeken waar je de berg wilt gaan neerzetten. Maak je een berg voor je kerstdorp, dan is het ook handig om te kijken waar je het na de kerst kunt opbergen. Aan de hand hiervan kun je beginnen met het bouwplan.
Het bouwplan.
Pak alle huisjes, poppetjes en dergelijke en zet deze neer tot het naar je zin is. Heb je grote en kleine(re) huisjes, dan is het mooier om de kleinere meer naar achteren te plaatsen. Zo krijg je een soort van ‘perspectief’. De hoogte van de huisjes kun je gemakkelijk bepalen door deze, tijdelijk, op stukken piepschuim te plaatsen. CD-doosjes zijn hiervoor ook erg geschikt.
Als je, na wat schuiven, tevreden bent met de indeling en hoogtes, kun je aan de bouw beginnen. Voor het gemak kun je een paar foto’s maken van de ‘opstelling’. Dit kan handig zijn tijdens het bouwen.
Neem een plaat piepschuim en maak deze op maat. Wanneer de berg in een hoek komt, dan kun je twee zijkanten in principe zo laten. De andere twee zijkanten kun je in elke gewenste vorm snijden.
Je kunt elke ‘laag’ om maat maken en op elkaar lijmen, of je kunt alle lagen in één keer op elkaar lijmen en vervolgens op maat maken. Voor een steviger geheel in het gebruik van satéprikkers aan te raden.
Modelleren
Wanneer de berg ‘klaar’ is, kun je beginnen met het zogenoemde modelleren. Het in model brengen van je berg gaat heel eenvoudig met een mes. Een Stanley- of soort gelijk mes is hiervoor handig. Deze zijn lekker scherp. Pas wel op dat het mesje niet afbreekt.
Eventuele ongewenste gaten kun je dichten door er stukjes piepschuim in te lijmen. Ook kun je op willekeurige plaatsen een paar stukjes piepschuim lijmen, die je eerst in een rotsachtige vorm snijdt. Zo krijg je een leuk rommelig, en meer natuurlijk effect. De eventuele ‘bolletjesstructuur’ kun gemakkijk wegschuren met een schuurpapiertje. Gebruik hiervoor een vrij grove korrel.
Een paar plateau’s staat ook altijd wel leuk en het ‘breekt’ het geheel zo ook een beetje. Voor het maken van een plateau maak je een horizontale snede. Vervolgens snij of breek je het stuk van de berg af. Door de horizontale snede krijg je vanzelf een mooi vlak plateau. Leuk om wat bomen op te zetten, of een paar dieren. Je kunt het plateau net zo breed maken als je wilt. Op dezelfde manier kun je ook heel simpel leuke rotspaadje creëren.
Verven
Als de berg gereed is, en alles mooi past, dan kan het verven beginnen. Je kunt het net zo realistisch maken als je zelf wilt. Dit hangt van je budget, tijd en handigheid af. Al ben je niet zo handig, met een paar kleuren verf kun je al mooie resultaten behalen. Hobbyverf is heel geschikt voor het verven van de berg omdat de verf het piepschuim niet aantast, wat bij andere verven wel het geval kan zijn. Verder is Hobbyverf goed uitwasbaar. Je kunt de verf vrijwel overal kopen waar ze hobbydingen verkopen.
Een makkelijke manier is de zogenaamde ‘drybrush’ techniek. De naam zegt het al. Het is een techniek waar bij je de kwast in de verf doop en vervolgens droog dept zodat deze zo goed als droog is.
Verf eerst de berg in een donkere kleur naar keuze. Om de berg meer diepte te geven verf je de berg nog een keer, dit maal met een lichtere kleur. Gebruik hiervoor de ‘drybrush’ techniek en ga met de kwast zachtjes over de berg. Hierdoor komt alleen op de bovenliggende delen verf en blijft de rest donker. Door de donkere delen krijg je meer diepte. Voor meer diepte en variatie kun je het ‘drybrushen’ nog een aantal keer herhalen met telkens een lichtere tint, of een andere kleur.
Wanneer de berg geverfd is kun je de berg nog wat ‘aankleden’, te denken aan bomen, beplanting, paadjes en noem maar op. Vooral zo rond de kerst kun je leuke dingen kopen die je kunt gebruiken. Anders kun je ook altijd eens kijken bij een modelbouwwinkel. Daar kun je van alles vinden, van treinen tot gras en van spoorbruggen tot boompjes.
Bomen
Bomen heb je verschillende vormen en afmetingen, en zijn op veel plaatsen te koop. Rond de Kerst kun je vaak setjes met boompjes kopen, in allerlei afmetingen. De boompjes zijn veelal voorzien van een voetje. Je kunt de voetjes er af halen en de bomen in de berg steken. Door middel van draaien, en eventueel beetje trekken, zijn de voetjes er zo af. Het oppervlak van de berg is over het algemeen niet echt vlak dus dan vallen de boompjes al snel om. Nu, zonder de voetjes, kun je de boompjes gewoon in de berg steken. Het staat veel mooier en ze vallen niet om.
Mos
Mos is ook leuk om te gebruiken. Het is niet duur en gemakkelijk in stukken te knippen of te scheuren. Het ziet er leuk uit en ook prima geschikt om eventuele kieren, gaten en kabeltjes mee te camoufleren.
Flock
In het Nederlands betekent ‘to Flock’ bevlokken, of vlokken. In de modelbouw wordt het veel gebruikt als bodembedekker. Het is verkrijgbaar in diverse kleuren. Met deze flock kun je meer variatie aanbrengen, en het is ook prima te gebruiken om paadjes aan te leggen.
Paadjes
Met flock kun je paadjes maken voor bijvoorbeeld langs een paar huisjes of een leuk bergpaadje. Breng met een kwastje verdunde hobbylijm aan (meng de lijm met een paar drupperls water) op het oppervlak waar het paadje moet komen. Strooi er wat flock op en smeer er nog een beetje lijm overheen. Door dat de lijm verdunt is sijpelt het overal tussen en blijft de flock zo beter zitten.
Achtergrond
Tot slot kun je nog een achtergrondje maken voor achter het kerstdorp. Je kunt een stuk karton nemen, een plaatje hout, of piepschuim. Deze snij of zaag je in de gewenste vorm en vervolgens kun je het in de kleur verven naar keuze.
Voor wat meer diepte kun je meerdere lagen op elkaar lijmen zodat het lijkt of sommige bergen verder weg staan. Zo krijg je meer diepte.
Wat is nu een Kerstdorp zonder sneeuw …De berg kun je voorzien van een dik pak sneeuw. Je hebt hier allerlei manieren voor maar het simpelste is gewoon witte verf. Je kunt ook nepsneeuw kopen en dit gebruiken of dit combineren met de verf. Verf met een kwast een dikke laag verf op de horizontale delen van de berg. Met dezelfde 'drybrush' techniek kun je andere delen voorzien van wat sneeuw. Kersthuisjes die je kunt kopen zijn al voorzien van sneeuw en vaak ook wat glitters. Een beetje nep, maar wel erg leuk, vooral als er allerlei verlichting op schijnt. Zo kun je ook op de berg zelf glitters strooien. Mocht de verf al droog zijn of wil je naderhand nog wat glitters aanbrengen dan kun je hier voor verdunde lijm gebruiken. Meng wat lijm met een paar druppels water en breng dit aan op het oppervlak. Dit gaat het makkelijkste met een kwastje. Strooi er wat glitters op en laat het drogen. De lijm droogt transparant op dus je ziet er later niets meer van.
Er zijn allerlei huisjes te koop, en vaak zit er verschil is qua kleur van de 'voet' waar het huisje op staat, de kleur en de hoeveelheid glitters. Je kunt er voor kiezen om de 'voeten' dezelfde kleur te geven als de berg. Ook kun je er voor kiezen om op de huisjes dezelfde soort sneeuw aan te brengen als de berg, en dezelfde kleur glitters. Het is uiteraard wel wat meer werk maar het is leuk om te doen en het resultaat is er ook naar.
Bomen kun je ook op dezelfde manier voorzien van sneeuw. Breng met een ‘drybrush’ wat witte verf aan de bomen. Voor een realistische look breng je de verf van boven naar beneden aan. Indien gewenst kun je er ook nog wat glitters overheen strooien.
De glitters kun je overigens bij elke hobbyzaak of andere winkel waar ze hobbyspul verkopen vinden. Je hebt ze in diverse kleuren. Het staat erg leuk en kost bijna niets.
Een kerstdorp zet je niet het hele jaar door in huis, dus waar laat je het de rest van het jaar? Waarschijnlijk op zolder of in de kelder, bij de rest van de ballen, slingers en andere versieringen. Voordat je gaat bouwen is het handig om te kijken hoeveel plek je hebt om het neer te zetten, en waar je het na de kerst kwijt kunt. Aan de hand hiervan kun je een plan gaan maken.
Wil je een groter kerstdorp maken, dan is het aan te raden om het in gedeeltes te maken. Zo is het makkelijker te verplaatsen en op te bergen. Houd hierbij ook rekening met eventuele trappengaten en dergelijke.
Veel huisjes en andere decoraties zijn voorzien van verlichting. Deze werken met batterijen en/of een adapter. Bij het bouwen van een kerstdorp is het handig om hier rekening mee te houden zodat je naderhand er gemakkelijk bij kunt om bijvoorbeeld de batterijen te vervangen. Voor het de adapters is het handig om gleuven aan te brengen zodat de snoertjes mooi weggewerkt kunnen worden.
Tijdens het lijmen kun je saté stokjes, of cocktailprikkers door de delen piepschuim steken. Zo blijft het mooi op zijn plaats tijdens het drogen, en zorgt het ook voor extra stevigheid. Het beste is om ze dan schuin er in te steken, elk onder een verschillende hoek. Zo krijg je een stevigere verbinding.
Zelf heb ik een Kerstdorp gemaakt, bestaande uit meerdere delen. Het is op die manier makkelijk op te bergen. Je kunt je Kerstdorp zo groot en hoog maken als je wilt. Voor meer inspiratie en ideeen kun je terecht bij diverse forums. Ik ben altijd al bezig geweest met hobby'en en heb daardoor al heel wat verf en gereedschap liggen. Het leuke van een berg maken is dat je met weinig al leuke resultaten kunt halen. Je kunt het zo gek maken als je zelf wilt, qua grootte, tijd en kosten.
Ik vond het in ieder geval heel leuk om te doen en het leuke is ook dat het makkelijk aan te passen is of uit te breiden.
