Morbide obesitas
Obesitas is een chronische ziekte waarbij sprake is van ernstig overgewicht dat leidt tot gezondheidsrisico's. Het overgewicht ontstaat door overmatige vetstapeling in het lichaam. Dit wordt veroorzaakt door een verstoring in de energiebalans: de hoeveelheid voedsel die wordt geconsumeerd is hoger dan de hoeveelheid calorieën die wordt verbrand met lichamelijke activiteit. In dit artikel leggen we uit wat morbide obesitas precies inhoudt.
Wat is morbide obesitas?
Iemand met obesitas heeft een ernstige vorm van overgewicht en dit leidt tot gezondheidsrisico's. Je kunt meten of je een normaal gewicht of overgewicht hebt door je BMI (Body Mass Index) te berekenen. Hierbij wordt rekening gehouden met je leeftijd en je lichaamslengte. Eerst bereken je je lichaamslengte in meter maal je lichaamslengte in meter. Vervolgens deel je het aantal kilogram dat je weegt door dit getal. Heb je een BMI van 18,5 - 25? Dan heb je een gezond gewicht. Bij een BMI van 25 - 30 spreken we van overgewicht en bij een BMI van 30 tot 40 van obesitas. Je hebt morbide obesitas als je BMI hoger is dan 40. Dit is meestal het geval bij mannen met een lichaamsgewicht vanaf 120 kilo en bij vrouwen met een lichaamsgewicht vanaf 100 kilogram.
Wat zijn de statistieken?
In het jaar 2015 kampte iets meer dan de helft (50,3%) van de Nederlandse bevolking van 20 jaar of ouder met overgewicht. Bij mannen komt overgewicht vaker voor dan bij vrouwen, terwijl obesitas wel weer vaker bij vrouwen voorkomt. In totaal lijdt 13,7% van de Nederlandse bevolking aan obesitas. Van de kinderen en jongeren tussen de 4 en 20 jaar oud had 12% overgewicht in 2015 en 3% obesitas.
Hoe wordt morbide obesitas veroorzaakt?
Er kunnen meerdere factoren een rol spelen bij het ontstaan van morbide obesitas. Meestal is er niet één enkele oorzaak aan te wijzen en het is ook niet altijd helemaal duidelijk waardoor de ziekte precies is ontstaan. Het kan zo zijn dat erfelijkheid voor een deel een rol speelt, maar meestal ontstaat de ziekte door een ongezonde levensstijl. Het gaat hierbij dan om te veel en te ongezond eten in combinatie met te weinig lichaamsbeweging.
Er is aangetoond dat obesitas vaker voorkomt in bevolkingsgroepen met een laag opleidingsniveau en eveneens bij bevolkingsgroepen van Turkse en Marokkaanse afkomst. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat deze bevolkingsgroepen meer ongezonde voeding eten of een minder actieve levensstijl hebben. Kinderen die bijvoorbeeld vaak televisiekijken lopen ook een groter risico om morbide obesitas te krijgen. Mensen met een chronische ziekte of handicap en mensen die net gestopt zijn met roken behoren ook tot de risicogroepen. Ook kinderen die bij de geboorte een laag gewicht hadden en vervolgens een snelle inhaalgroei ondergingen hebben sneller de kans om morbide obesitas te krijgen.
Bij het ontstaan van morbide obesitas spelen vrijwel altijd een energierijk voedingspatroon en een inactieve levensstijl een rol. Het kan ook zijn dat een eetstoornis (zoals binge eating disorder) een rol speelt of een onderliggende ziekte (bijvoorbeeld de ziekte van Cushing). Verder kunnen stress, een genetische aanleg en te weinig slaap van invloed zijn op het ontstaan van morbide obesitas.
Wat zijn de gevolgen?
Morbide obesitas kan veel gevolgen hebben op het dagelijks leven, zowel lichamlijk als psychisch en praktisch. Allereerst zijn er een groot aantal lichamelijke gevolgen die vaak het eerst worden opgemerkt. Iemand met morbide obesitas is kortademig en snel benauwd. Ook zal hij of zij veel transpireren en dit kan problemen in de huidplooien tot gevolg hebben. Daarnaast kunnen de spieren gaan protesteren, omdat ze zoveel gewicht moeten dragen. De rug heeft voornamelijk moeite om het gewicht te dragen, waardoor je last krijgt van rugpijn. 's Nachts lig je niet lekker in je bed en je blijft maar piekeren over je situatie, waardoor je slecht slaapt.
Verder krijg je te maken met Diabetes type 2 en dit kan weer verschillende andere problemen aan bijvoorbeeld de ogen, de zenuwen, de voeten, het hart en de nieren tot gevolg hebben. Als je morbide obesitas hebt, loop je ook een sterk verhoogde kans op het krijgen artrose en kanker. Ook heeft vrijwel iedereen met morbide obesitas een te hoge bloeddruk en een te hoog cholesterol. Het is daarnaast ook zo dat de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten sterk verhoogd is.
Naast lichamelijke gevolgen heeft morbide obesitas ook psychische gevolgen. Je wordt namelijk steeds afhankelijker van anderen, zelfs voor de kleine dingen. Hierdoor raak je je zelfvertrouwen kwijt en uiteindelijk lopen je vrienden ook weg. Aangezien je op deze manier in een sociaal isolement raakt, kun je hierdoor ook een depressie krijgen. Als gevolg hiervan ga je weer meer eten, waardoor je overgewicht nog erger wordt. Eigenlijk kom je terecht in een soort negatieve spiraal waar je zonder de juiste hulp vaak niet zelf weer uit komt.
Ook zul je na verloop van tijd merken dat morbide obesitas veel praktische problemen met zich meebrengt. Zo kun je bijvoorbeeld afgekeurd worden voor je werk, als je je functie lichamelijk niet meer aan kunt. Ben je vervolgens weer opnieuw aan het solliciteren? Dan zul je door je overgewicht waarschijnlijk sneller worden afgewezen. Je kunt niet zomaar meer een rondje door de stad lopen, want je wordt snel moe van het lopen. Ook wordt het steeds moeilijker om leuke kleding te vinden. Daarnaast wordt het lastiger om te reizen met het openbaar vervoer, zeker in de spits. En wil je met vliegtuig op vakantie? De stoelen in het vliegtuig zijn niet zo ruim en het kan zelfs zo zijn dat je twee stoelen zult moeten betalen.
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden?
Morbide obesitas is een chronische ziekte en zonder hulp kom je hier vaak niet zomaar vanaf. Er zijn echter wel verschillende behandelingsmethoden voor morbide obesitas. In eerste instantie zal er vaak worden gekozen voor een operatie om de maag te verkleinen. Daarnaast zul je je levensstijl moeten veranderen. Dit kan bijvoorbeeld in combinatie met een diëtist en een sportinstructeur. Je leert hoe je een normaal voedingspatroon aanhoudt en je leert om voldoende te bewegen.
De operatie en de gezonde levensstijl zullen ervoor zorgen dat je gewicht steeds meer blijft verminderen. De medische problemen en risico's zullen hierdoor ook afnemen en soms zelfs helemaal verdwijnen. De kwaliteit van je leven zal door de gewichtsafname sterk verbeteren. Je kunt alles weer zelf, je conditie wordt beter en je hebt niet meer het gevoel dat je ergens alle ruimte inneemt. De juiste behandeling en begeleiding kunnen er zo voor zorgen dat je weer de controle krijgt over je gewicht en een gezond en gelukkig leven leidt.
