Er zijn twee vormen van ontstoken tandvlees, namelijk gingivitis en parodontitis. We spreken over gingivitis bij een beginnende of 'normale' ontsteking van het tandvlees. Deze onsteking ontstaat als gevolg van tandplak dat achterblijft op de tanden. Het is ook mogelijk dat deze ontsteking zich verder uitbreidt naar het kaakbot, waardoor dit bot kan worden opgelost. Paradontitis is een tandvleesontsteking die al vergevorderd is. Als er sprake is van paradontitis, kan het kaakbot uiteindelijk helemaal oplossen en verdwijnen. Dit kan ervoor zorgen dat de tanden en kiezen los gaan staan en in sommige gevallen zelfs verloren gaan.
Ontstoken tandvlees wordt dus veroorzaakt door bacteriën die in het tandplak aanwezig zijn. Tandplak is een laagje op de tanden dat zacht en klevering aanvoelt en daarnaast bijna niet zichtbaar is. Dit laagje bestaat uit speekseleiwitten en bacteriemassa en het vormt zich op de tanden en de kiezen. Na verloop van tijd kan tandplak veranderen in tandsteen dat stevig aan de tanden en kiezen vastzit. Hier zal zich vervolgens weer een nieuw laagje tandplak op vormen en dit proces kan continu door blijven gaan.
Normaal gesproken zijn de randen van gezond tandvlees nagenoeg naaldloos aangesloten op de tanden en kiezen. Het tandvlees kan echter geïrriteerd raken als gevolg van de vorming van tandplak, tandsteen en bacteriën. Dit kan als gevolg hebben dat er een ruimte ontstaat tussen de tandhals en het tandvlees, wat we ook wel een pocket noemen.
De randjes van gezond tandvlees zijn vrijwel naadloos op je tanden aangesloten. Tandplak, tandsteen en bacteriën kunnen er echter voor zorgen dat je tandvlees geïrriteerd raakt, waardoor ruimte ontstaat tussen je tandhals en tandvlees. Een degelijke tussenruimte wordt ook wel een “pocket” genoemd. Hier hopen bacteriën zich op en het tandvlees raakt hierdoor nog meer geïrriteerd en zal zich terugtrekken.
Het tandsteen verplaatst zich zo steeds meer richting het kaakbot en het kaakbot lost stukje bij beetje op. De vezels die de tanden met het kaakbot verbinden kunnen ook kapot gaan, waardoor de pockets nog dieper worden en hier nog meer bacteriën kunnen ophopen. Uiteindelijk gaan de tanden en kiezen ook losser staan en in deze fase spreken we over parodontitis.
De bacteriën die de tandplak vormen krijg je binnen via de voeding. Als je mondhygiëne goed is, kan dit eigenlijk geen kwaad. In de meeste gevallen ontstaat ontstoken tandvlees dan ook door een mondhygiëne die niet voldoende is. Hierbij kunnen we bijvoorbeeld denken aan te weinig tandenpoetsen, verkeerd poetsen of het tandvlees overslaan bij de mondhygiëne. Ook kan niet over de tong schrapen of niet flossen ervoor zorgen dat de mondhygiëne niet voldoende is. Als je niet voldoende langs de tandarts gaat, kan dit eveneens ontstoken tandvlees tot gevolg hebben. De tandarts kan namelijk eenvoudig tandplak en tandsteen verwijderen, waardoor de kans op een tandvleesontsteking direct veel kleiner wordt.
Er zijn tevens andere factoren die invloed kunnen hebben op het ontwikkelen van een ontsteking in het tandvlees. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht aan onze leefgewoonten (welke voeding we eten) en het soort bacteriën die in onze mond voorkomen. Verder kan ook de algehele weerstand een invloed hebben op het ontstaan van ontstoken tandvlees. Ook roken kan een belangrijke rol spelen, aangezien dit een negatieve invloed heeft op de gezondheid van het tandvlees.
Tandvlees dat gezond is ligt strak om het gebit en heeft een roze kleur. Ontstoken tandvlees heeft daarentegen juist een rode kleur en kan soms ook gevoelig zijn. Het ontstoken tandvlees kan gaan bloeden tijdens het eten, het tandenpoetsen of het flossen. Als je deze symptomen opmerkt, is het vrijwel zeker dat je last hebt van een tandvleesontsteking. Het kan soms echter ook zo zijn dat deze klachten helemaal niet voorkomen, maar dat je wel last hebt van een vieze smaak in de mond of een slechte adem. Dit kan ook wijzen op ontstoken tandvlees en het is dan belangrijk om de tandarts om advies te vragen.
Bij een tandvliesontsteking voelt het tandvlees vaak pijnlijk aan en het kan zich ook terugtrekken. Daarnaast kan er sprake zijn van (op)gezwollen tandvlees en soms ontwikkelen zich hier ook blaasjes, aften, abcessen of fistels op. Indien je naast deze symptomen ook opmerkt dat het tandvlees los om de tand of de kies ligt en je hebt last van een onaangename smaak in de mond en een slechte adem, wijst dit er vaak op dat de tandvliesontsteking al in het vergevorderde stadium is (parodontitis). Het kaakbot is dan meestal ook al voor een gedeelte opgelost, maar dit is zeer moeilijk te zien.
Ontstoken tandvlees kan er dus uiteindelijk voor zorgen dat de tanden en kiezen loslaten, omdat het kaakbot door de bacteriën en het tandsteen oplost. De onsteking kan zich steeds verder in diepte ontwikkelen, waardoor je steeds meer last kunt krijgen van tanden en kiezen die loslaten. Kaakbot dat eenmaal is afgebroken kan zich niet meer herstellen.
Helaas komt teruggetrokken tandvlees meestal niet terug, maar de behandeling is toch belangrijk om ernstige complicaties te voorkomen. Voor het genezen van ontstoken tandvlees is het belangrijk dat je een goede mondhygiëne hanteert. Op die manier kun je het tandvlees weer gezond krijgen. Je kunt de mond goed schoonhouden met behulp van regelmatig tandenpoetsen, flossen en het schrapen van de tond. Eventueel kun je ook tandenstokers, ragers en gaas gebruiken. Het is van belang om dit eerst even te overleggen met de tandarts, zodat je weet welke hulpmiddelen jij het beste kunt gebruiken.
Indien er sprake is van parodontitis is het uiteraard ook belangrijk dat je een goede mondhygiëne hanteert. Het ontstoken tandvlees moet echter tevens worden behandeld door een specialist. Hiervoor dien je verschillende stappen te ondergaan.Eerst wordt er een mondonderzoek gedaan en worden de ontstoken plaatsen vastgesteld. Daarna worden de pockets grondig gereinigd en eventueel wordt ook zwaar ontstoken tandvlees weggesneden. Indien abcessen zich op het tandvlees hebben gevormd, worden deze opengemaakt en wordt het pus verwijderd. Het overgebleven tandvlees wordt vervolgen glad gemaakt.
In sommige gevallen wordt er ook antibiotica voorgeschreven bij een vergevorderde tandvleesontsteking. Als het kaakbeen eveneens is ontstoken, is er vaak een operatie nodig.
Als je ontstoken tandvlees wilt voorkomen, moet je vooral denken aan een goede mondhygiëne. Poets je tanden regelmatig met een antibacteriële tandpaste en gebruik daarnaast een antibacterieel mondspoelmiddel. Eventueel kun je ook kiezen voor een tandvlees versterkende tandpasta. Poets de tanden het liefst met een zachte tandenborstel en zorg ervoor dat je de juist poetstechniek hanteert.
Verder is het aan te raden om het tandvlees regelmatig met een tandenborstel te 'masseren' en elke dag te flossen met een flosdraad of tandrager. Vergeet bij het schoonmaken van je mond ook je tond niet. Je kunt je tong schoonmaken met een tongschraper of een tongreiniger. Bezoek je tandarts elk jaar voor een controle, zodat eventueel tandsteen ook meteen kan worden verwijderd. Indien je tandvlees toch is ontstoken, kan de tandarts dit ook opmerken en kan er sneller worden gestart met een behandeling
