Oorzaken en symptomen slokdarmkanker
Slokdarmkanker is een ernstige vorm van kanker die in Nederland vaak voorkomt. Bij deze aandoening ontstaat er een tumor in het slijmvlies van de slokdarm. De prognose van slokdarmkanker is slecht; veel patiënten overlijden aan deze vorm van kanker. In dit artikel vertellen we je meer over de oorzaken en symptomen slokdarmkanker.
Wat is de slokdarm?
De slokdarm loopt van de keelholte tot aan de maag en is ongeveer dertig centimeter lang. De wand van de slokdarm is gespierd en deze spieren transporteren het voedsel dat we eten naar de maag. De buitenzijde van de slokdarm bestaat uit spieren en de binnenzijde is bedekt met slijmvlies. Hier tussenin ligt een laagje bindweefsel waarin zich kliertjes bevinden. Deze kliertjes produceren slijm dat als een soort glijmiddel dient. Hierdoor gaat het voedsel gemakkelijker door de slokdarm heen. Er zit een sluitspiertje tussen de overgang van de slokdarm naar de maag dat open gaat als er voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Nadat het voedsel in de maag is aangekomen zal dit sluitspiertje weer sluiten, waardoor voedsel en maagsap uit de maag niet de slokdarm in stroomt.
Wat is slokdarmkanker?
Als je slokdarmkanker hebt, is er ergens in het slijmvlies van de slokdarm een kwaadaardige tumor ontstaan. In Nederland komt deze vorm van kanker vaak voor, met name bij mannen die zestig jaar of ouder zijn. De aandoening komt echter ook voor bij jongere mensen en bij vrouwen. Alleen als er geen uitzaaiingen op grote afstand van de slokdarm zijn en de tumor niet is vastgegroeid aan een ander orgaan (hart, grote lichaamsslagader), is het mogelijk om te genezen van slokdarmkanker.
We kunnen een onderscheid maken tussen twee verschillende vormen slokdarmkanker, namelijk het plaveiselcelcarcinoom en het adenocarcinoom. Bij het plaveiselcelcarcinoom bestaat de tumor uit platte cellen (plaveiselcellen) en ontstaat de aandoening meestal bovenin in de slokdarm. Bij het adenocarcinoom bestaat de tumor uit cellen die buisjes kunnen vormen en onstaat de aandoening vaak aan de onderzijde de slokdarm.
Wat zijn de oorzaken van slokdarmkanker?
Het is vaak niet helemaal duidelijk wat de precieze oorzaak is van slokdarmkanker, maar we weten wel dat er een aantal factoren zijn die het risico op slokdarmkanker kunnen verhogen. Zo is de kans groter dat er een tumor in de slokdarm ontstaat als je rookt of overmatig veel alcohol of zeer hete drank drinkt. Verder kan ook overgewicht het risico op slokdarmkanker voorkomen. Personen met overgewicht hebben gemiddeld twee tot vier keer zoveel kans om slokdarmkanker te krijgen. Daarnaast is de kans op slokdarmkanker groter als je gedurende meerdere jaren last hebt van het terugstromen van maagzuur naar de slokdarm (bijvoorbeeld als je veel braakt). Ook kan bestraling (als de slokdarm in het bestralingsgebied zit) het risico op deze vorm van kanker verhogen.
Wat zijn de symptomen slokdarmkanker?
In een vroeg stadium heb je bij slokdarmkanker meestal nog geen last van klachten. Daardoor wordt de aandoening pas vaak ook laat opgemerkt, op het moment dat de tumor zich al verder heeft uitgebreid. Het is echter wel belangrijk dat je de symptomen slokdarmkanker zo vroeg mogelijk herkent, aangezien de kans op genezing dan een stuk groter is.
Een van de symptomen slokdarmkanker is moeite met slikken. Je hebt het gevoel dat er bij het slikken ongeveer ter hoogte van de keel een prop in de weg zit. In het begin zul je voornamelijk moeite hebben met het eten van vast voedsel, met name harde voedingsmiddelen en producten met veel vezels. In een later stadium kan het ook moeilijker zijn om vloeibaar voedsel door te slikken. Als de kanker zich eenmaal in een ver gevorderd stadium begint kan het zelfs moeite kosten om speeksel of slijm door te slikken. De slikproblemen kunnen tevens gepaard gaan met braken. Tijdens het eten kun je daarnaast last krijgen van krampen in de slokdarm, wat gepaard kan gaan met een pijnlijk gevoel.
Verder kun je bij slokdarmkanker last krijgen van passageklachten. Dit betekent dat je het gevoel hebt dat het voedsel blijft steken achter het borstbeen en niet verder wil zakken. In eerste instantie treedt dit symptoom ook voornamelijk op na het nuttigen van vast voedsel en later ook bij het nuttigen van vloeibaar voedsel. Na het eten kun je ook last krijgen van andere symptomen slokdarmkanker, zoals het omhoog komen van voedsel en/of zure maaginhoud, hoesten of een hinderlijke hik. Andere symptomen slokdarmkanker zijn minder eetlust en gewichtsverlies. Dit komt doordat mensen met deze vorm van kanker vaak hun voedingspatroon aan hun klachten aanpassen en vast voedsel steeds meer vervangen voor vloeibaar voedsel. Je kunt dan afvallen doordat je niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt.
Een pijnlijk of voel gevoel tussen de schouderbladen of achter het borstbeen en vermoeidheid en duizeligheid zijn andere symptomen slokdarmkanker. De vermoeidheid en duizeligheid ontstaan door bloedarmoede dat het gevolg is van langdurig bloedverlies uit het aangetaste slijmvlies van de slokdarm. Vaak merk je van het bloedverlies zelf echter niets. Het is wel mogelijk dat je bloed opgeeft. Dit komt vaak met name voor bij patiënten die ouder zijn dan vijftig jaar en/of bloedverdunnende medicijnen gebruiken. Als laatste kun je last krijgen van heesheid, als de tumor vergevorderd is en buiten de slokdarm doorgroeit (bijvoorbeeld in de stembandzenuw.
Deze symptomen slokdarmkanker hoeven niet per se op slokdarmkanker te wijzen. Het kan ook zo zijn dat de klachten worden veroorzaakt door een andere aandoening aan de slokdarm of de maag. Het is echter wel sterk aan te raden om met deze klachten naar de huisarts te gaan om erachter te komen wat de oorzaak is.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Als je last hebt van de bovenstaande symptomen slokdarmkanker, zal de huisarts vaak eerst een bloedonderzoek uitvoeren. Hiermee kan de algemene conditie van het lichaam worden vastgesteld en kan worden gecontroleerd of er sprake is van bloedarmoede. Met het bloedonderzoek kan de diagnose slokdarmkanker echter niet worden gesteld. hiervoor dien je naar het ziekenhuis te gaan voor een gastroscopie onderzoek. Er wordt dan een stukje weefsel weggenomen en dit wordt vervolgens onderzocht in het laboratorium. Hiermee kan worden vastgesteld of het inderdaad om slokdarmkanker gaat. Als dit het geval blijkt te zijn, zullen er nog enkele andere onderzoeken worden uitgevoerd om te zien in welk stadium de ziekte zich bevindt en of er uitzaaiingen zijn.
De behandelend arts kan ervoor kiezen om een CT-scan te maken. Hierbij worden de tumor en eventuele uitzaaiingen in beeld gebracht door middel van röntgenstraling. Daarnaast kan er een endo-echografie worden uitgevoerd, waarbij de tumor met een speciale endoscoop in beeld wordt gebracht. Op die manier kan ook worden onderzocht hoe ver de tumor de diepte in is gegroeid. Ook blijkt hieruit of er uitzaaiingen zijn in de lymefeklieren en als het nodig mocht zijn kan er tevens een stukje weefsel worden weggenomen voor verder onderzoek.
Verder is het mogelijk dat er een PET-scan wordt uitgevoerd, waarmee wordt gekeken waar de tumor en eventuele uitzaaiingen zich bevindt. Door middel van een PET-scan worden er radioactieve stoffen aan suikergroepen gekoppeld. Deze stoffen zijn vrijwel niet gevaarlijk. De tumor en eventuele uitzaaiingen hebben veel suiker nodig voor de opbouw en de groei. Met een PET-scan kunnen de suikergroepen worden gevolgd, waardoor een tumor en eventuele uitzaaiingen kunnen worden opgespoord.
Hoe wordt slokdarmkanker behandeld?
Aan de hand van verschillende factoren zal een arts bepalen welke behandelingsmethoden het beste kunnen worden toegepast. In eerste instantie wordt gekeken naar het stadium van de kanker. Daarnaast wordt er bij de keuze van een behandeling waarde gehecht aan persoonlijke factoren, zoals je algehele conditie en je voorkeuren voor de behandeling.
Aan de hand van het stadium van de slokdarmkanker wordt bepaald of je een curatieve of palliatieve behandeling krijgt. Een curatieve behandeling is gericht op genezing en vrijwel alleen mogelijk als de kanker in een vroeg stadium is ontdekt. In de meeste gevallen heeft de tumor zich echter al verder uitgebreid voordat de diagnose wordt gesteld en is genezing niet meer mogelijk. In dat geval krijg je een pallatieve behandeling. Deze behandeling is gericht op het verminderen van de symptomen slokdarmkanker en het zoveel mogelijk afremmen van de ziekte.
Slokdarmkanker kan in een zeer vroeg stadium nog worden behandeld met endoscopie. De tumor wordt dan uit de slokdarm verwijderd met behulp van een endoscoop. Dit is een flexibele slang die via de mond in de slokdarm wordt gebracht. Via de endoscoop kan de behandelend arts instrumenten opschuiven en op deze manier een kleine tumor verwijderen. In een vroeg stadium is het daarnaast ook mogelijk om een operatie uit te voeren. De tumor wordt dan met een chirurgische ingreep verwijderd en tevens het omliggende weefsel. Het is enkel mogelijk om een operatie te ondergaan als de tumor niet door de slokdarmwand is gegroeid en geen uitzaaiingen heeft. Een operatie is ingrijpender dan endoscopie, dus bij voorkeur wordt er bij een kleine tumor voor endoscopie gekozen.
Verder kan er bij zowel een curatieve als een pallatieve behandeling worden gekozen voor bestraling. Dit kan door de huid heen worden gedaan (uitwendig), maar ook inwendig. Bij inwendige bestraling wordt je plaatselijk verdoofd of onder narcose gebracht en dit wordt in de meeste gevallen één keer gedaan in een hoge dosis. We spreken bij inwendige bestraling ook wel van branchytherapie.
Om de symptomen slokdarmkanker te bestrijden en de groei van de tumor af te remmen kan chemotherapie worden toegepast. Hierbij krijg je kanker remmende medicijnen die de celdeling van de kankercellen remmen toegediend. Het is echter nog niet helemaal duidelijk wat voor effect chemotherapie heeft op slokdarmkanker en daarom wordt het vaak toegepast in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Ook wordt het dan gecombineerd met andere behandelingen. Als chemotherapie wordt gecombineerd met bestraling, noemen we dit ook wel chemoradiatie. Dit wordt meestal gedaan als onderdeel van een curatieve behandeling, aangezien hierdoor de overlevingskansen kunnen worden verbeterd op de langere termijn.
Een andere behandelingsmethode om de symptomen slokdarmkanker te bestrijden is het plaatsen van een stent (voedingsbuisje). Deze behandelingsmethode wordt ook wel endoprothese genoemd. Dit wordt gedaan als je veel last hebt van passageklachten en eten veel moeite kost. Er wordt dan een stent in de slokdarm geplaatst om ervoor te zorgen dat het eten beter door de slokdarm kan en je weer beter kunt eten. De stent wordt geplaatst tijdens een endoscopie. Als de slokdarmkanker al in een zo vergevorderd stadium is dat genezing niet meer mogelijk is, is het plaatsen van een stent meestal een van de standaard behandelingen.
Omgaan met de ziekte
Als je de diagnose slokdarmkanker hebt gekregen, brengt dit vaak veel verschillende emoties en problemen met zich mee. Je kunt je in de steek gelaten voelen door je eigen lichaam, niet weten wat er de komende periode gaat gebeuren en niet weten of je nog wel beter wordt. Het is moeilijk om deze emoties en gedachten stop te zetten. Probeer meer rust te nemen en te leren om te gaan met onzekerheid en angst. Na verloop van tijd zullen de emoties vaak iets minder heftig worden, ook al kunnen ze op bepaalde momenten weer in alle hevigheid opspelen.
Veel mensen met slokdarmkanker hebben ook last van vermoeidheid. Ook tijdens de behandeling kun je hier nog veel last van hebben. Na een goede rustheid verdwijnt de vermoeidheid vaak niet en het is ook mogelijk dat het plotseling ontstaat zonder dat je iets inspannends hebt ondernomen. Probeer je leven aan te passen aan de vermoeidheid en neem niet teveel dingen op je. Plan wat meer rustmomenten in en accepteer dat je niet meer zoveel kunt doen als voorheen. Ga echter ook niet de hele dag op bed of op de bank liggen, want hier kun je ook moe van worden. Als je erg moe bent, kun je bijvoorbeeld ook een bad nemen of een klein stukje gaan wandelen.
Het is mogelijk dat slokdarmkanker en de behandeling hiervan invloed heeft op je seksleven. Dit kan komen daardoor je hoofd vol zit met gedachten en emoties emn je geen zin hebt in geslachtsgemeenschap of je kunt last hebben van lichamelijke beperkingen. Vaak komt er na verloop van tijd wel weer een moment waarop je zin hebt in seks. Als je een tijdlang minder zin hebt in seks, bespreek dit dan met je partner en leg uit waarom dit zo is. Het is goed om hierover te praten. Het kan soms trouwens ook vorkomen dat je juist meer behoefte krijgt aan seksueel contact en/of intimiteit, aangezien dit troost en geborgenheid kan bieden.
Hoe kun je slokdarmkanker voorkomen?
Slokdarmkanker is nooit helemaal te voorkomen, maar er zijn wel een aantal dingen die je kunt doen om de kans op deze aandoening kleiner te maken. Allereerst is het belangrijk dat je stopt met roken en dagelijks niet meer dan één glas alcohol drinkt (liefst ook niet iedere dag). Vlees kun je beter vervangen door andere eiwitrijke producten, aangezien dit ook een risicofactor kan zijn. Probeer daarnaast een gevarieerd voedingspatroon aan te nemen met veel groenten, fruit, bonen, aardappelen, pasta, rijst en noten. Drink je graag hete drank? Laat dit dan eerst iets afkoelen voordat je een slok neemt.
Indien je overgewicht hebt is het sterk aan te raden om af te vallen. Zelfs als je slechts tien procent van je lichaamsgewicht kwijtraakt kan dit de kans op slokdarmkanker al enorm verminderen. Probeer daarna een gezonde levensstijl aan te houden en zorg ervoor dat je niet opnieuw aankomt. Heb je vaak last van zure oprispingeen of zuurbranden achter het borstbeen? Het kan helpen om het hoofdeinde van je bed iets hoger te maken. Je kunt het hoofdeinde bijvoorbeeld met klossen ongeveer tien tot vijftien centimeter hoger maken dan het voeteneinde. Zuurbranden en zure oprispingen kunnen hierdoor geheel verdwijnen, evenals andere klachten aan de slokdarm en de maag.
