Rabiës ontstaat als gevolg van besmetting met een virus. Dit virus wordt overgedragen door dieren die hiermee besmet zijn en bijna altijd gaat het hierbij om honden. In de meeste (sub) tropische landen komt rabiës vaker voor dan in andere landen en alleen in Antartarica, Japan en Nieuw-Zeeland komt het virus helemaal niet voor. In Nederland komt het virus echter alleen voor bij vleermuizen en in de afgelopen veertig jaar is hier niemand in Nederland besmet geraakt (alleen enkele Nederlanders waren in het buitenland geïnfecteerd). In landen waar het virus vaker voorkomt is fietsen een extra risico, omdat de kans om gebeten te worden door een hond dan groter is.
Het virus kan dus worden overgedragen door een beet, een krab of een lik van een dier dat het virus met zich meedraagt. Vervolgens verplaatst dit virus zich binnen enkele weken vanaf de plek waar het het lichaam is binnengekomen naar het centrale zenuwstelsel. Dit bestaat uit de hersenen en het ruggemerg. Op het moment dat het virus hier is aangekomen zullen de eerste klachten optreden.
De tijd die tussen de besmetting en het optreden van de eerste symptomen zit, is afhankelijk van onder andere de hoeveelheid van het virus dat he tlichaam binnenkomt en de plek van de beet, de krab of de lik. Meestal zullen de eerste klachten optreden binnen ongeveer twintig tot zestig dagen na de besmetting. De eerste symptomen zijn hoofdpijn, rillingen, koorts en braken. Als het virus zich verder heeft gevorderd, kun je ook te maken krijgen met nekstijfheid, spierkrampen, hyperactiviteit en zelfs verlamming. Als gevolg van de spierkrampen en verlamming kun je te maken krijgen met slik- en ademhalingsproblemen. Dit kan uiteindelijk de dood tot gevolg hebben.
Als je bent gebeten, gekrabt of gelikt door een dier in het buitenland (of een vleermuis in Nederland), is het belangrijk om de wond meteen goed schoon te maken met water en zeep. Daarna dien je de wond te ontsmetten met alcohol 70% of betadine. Vervolgens moet je zo snel mogelijk op zoek gaan naar medische hulp. Het is het beste om direct naar een ziekenhuis te gaan. Het is belangrijk dat de behandeling zo snel mogelijk wordt gestart. Zodra de eerste symptomen optreden is een behandeling namelijk niet meer mogelijk. Als je in het buitenland in contact bent geweest met een mogelijk besmet diet, kun je het beste zodra je terug bent van de reis ook contact opnemen met je huisarts.
Als rabiës niet wordt behandeld, is het een fatale ziekte. Daarom is het belangrijk om het altijd te laten behandelen en hier ook zo snel mogelijk mee te starten. De behandeling wordt ook wel een post-expositie behandeling genoemd en bestaat uit een serie van vijf vaccinaties en een injectie met een antiserum. Het is belangrijk dat alle vaccinaties en de injectie binnen een maand tijd moeten worden gegeven. In veel tropische landen zijn de vaccinaties vaak helaas moeilijk verkrijgbaar.
In Nederland is de kans op besmetting zo klein dat een rabiës vaccinatie niet nodig is. De rabiës vaccinatie wordt echter wel geadviseerd als je voor langer dan drie maanden reist naar Oost-Europa, Afrika, Azië en Zuid- en Midden-Amerika. Het is verstandig om minimaal acht weken van tevoren met de vaccinaties te beginnen. Je krijgt namelijk drie injecties. Tussen de eerste twee injecties zit één week tijd en tussen de tweede en de derde injectie zit drie weken. In zeldzame gevallen kan de rabiës vaccinatie een allergische reactie geven tot drie weken na de vaccinatie. Indien je na de derde rabiës vaccinatie een allergische reactie krijgt, is het mogelijk om je hier in Nederland nog voor te laten behandelen.
De rabiës vaccinatie bevat dode deeltjes van het virus dat rabiës veroorzaakt. Als je de injecties hebt gehad, zal je lichaam antistoffen gaan aanmaken tegen het virus. Indien je daarna nog in contact komt met het rabiës virus, kan het lichaam dit virus effectief bestrijden. Nadat je drie injecties hebt gehad, ben je levenslang beschermd tegen rabiës. Indien je echter wordt gebeten, gekrabt of gelikt door een mogelijk besmet dier, dien je je weer opnieuw te laten inenten. Je hebt dan echter slechts twee nieuwe vaccinaties nodig.
Aangezien de rabiës vaccinatie dode deeltjes van het rabiës virus bevat, treden er vaak bijna geen bijwerkingen op. Je kunt wel last krijgen van roodheid en een zwelling op de plaats van injectie en dit kan ongeveer één tot twee dagen duren. Verder kan het voorkomen dat je lichte koorts, misselijkheid of spierpijn krijgt, maar dit komt slechts in een aantal gevallen voor en het verdwijnt snel. Over het algemeen treden er geen hevige reacties op na een rabiës vaccinatie, ook al komt dit zeer zelden nog wel eens voor.
Er zijn enkele situaties waarin het verstandig is om je niet (op dat moment) te laten inenten tegen het rabiës. Als je bijvoorbeeld ziek bent en koorts hebt, is het beter om met de rabiës vaccinatie te wachten totdat je weer beter bent. Sommige mensen zijn ook allergies voor de rabiës injecties. Indien je in het verleden al eerder een ernstige allergische reactie hebt gehad op een intenting tegen rabiës, is het ook beter om niet opnieuw een rabiës vaccinatie te krijgen. Verder kan het voorkomen dat je allergisch bent voor eieren. In dat geval kun je je wel laten inenten tegen rabiës, maar moet je het vaccin Rabipur® niet krijgen.
Als je voor langere tijd op reis gaat naar een land waar rabiës nog regelmatig voorkomt, is het dus belangrijk om je te laten inenten. Verder kun je beter geen zieke of dode dieren aanraken tijdens je reis. Zorg ervoor dat je niet gebeten of gekrabd wordt en laat honden je niet likken. De honden in veel andere landen zijn vaak straathonden die je niet zomaar kunt aanhalen, omdat ze honger hebben en daardoor agressief kunnen zijn. Houd hier dus rekening mee. Het beste is om het contact met dieren helemaal te vermijden. Als je wel bent gebeten, gekrabt of gelikt door een mogelijk besmet diet, is het belangrijk om zo snel mogelijk langs het ziekenhuis of een plaatselijke dokter te gaan.
