Bij het syndroom van Sjögren dringen witte bloedcellen door in de klieren die vocht afscheiden. In de meeste gevallen gaat het om de traanklieren in de ogen en de speekselklieren in de mond. De witte bloedcellen beschadigen de klieren en als gevolg hiervan maken de klieren minder vocht aan. Ook gaat de kwaliteit van het kliervocht achteruit. Dit zorgt ervoor dat personen met deze ziekte last krijgen van zogenaamde sicca (droog) klachten, zoals een droge mond en droge ogen.
Het Sjögren syndroom is een aandoening die op elke leeftijd kan ontstaan, maar het komt slechts zelden voor bij kinderen en jongeren. Vaak wordt de ziekte rond middelbare leeftijd vastgesteld. We weten niet precies waarom dit zo is. Het is niet helemaal duidelijk hoe vaak deze ziekte voorkomt, maar er wordt vermoed dat het een van de meest voorkomende reumatische auto-immuunziekten is.
Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat de aandoening wordt veroorzaakt door een abnormale reactie van het immuunsysteem. Hierbij keert het immuunsysteem zich tegen het eigen lichaam en valt het het eigen lichaam dus aan. Het is niet duidelijk waardoor deze reactie precies ontstaat, ook al lijkt het er wel op dat erfelijkheid wellicht een rol zou kunnen spelen.
De ziekte van Sjögren kan op zichzelf ontstaan zonder dat het een gevolg is van een andere aandoening. Maar het is daarnaast ook mogelijk dat het syndroom ontstaat als gevolg van een andere auto-immuunziekte. Personen met reumatoïde artritis kunnen bijvoorbeeld ook de ziekte van Sjögren krijgen en in dit geval wordt de aandoening dan veroorzaakt door de reumatoïde artritis. Er zijn diverse gevallen bekend waarbij personen met een bepaalde auto-immuunziekte ook te maken krijgen met een andere auto-imuunziekte.
Er zijn een groot aantal verschillende symptomen die bij het syndroom van Sjögren kunnen optreden, maar een droge mond en droge ogen zijn toch wel de meest voorkomende en kenmerkende klachten. Doordat de speekselklieren ontstoken zijn wordt er minder speeksel aangemaakt. Dit zorgt voor een droge mond en kan gepaard gaan met droge lippen. Ook kan het voorkomen dat het kauwen, slikken en spreken door de droge mond moeilijker wordt. Personen met het Sjögren syndroom krijgen tevens sneller te maken met schimmelinfecties in de mond en tandbederf. Het is mogelijk dat de speekselklieren vergroot zijn en voelbaar zijn als knobbels. Deze speekselklieren zijn gelegen langs je kaaklijn en hier zul je dan ook deze knobbels voelen.
Droge ogen ontstaan doordat de traanklieren als gevolg van de ontsteking minder traanvocht produceren. Droge ogen kunnen tevens gepaard gaan met andere klachten, zoals jeuk, pijn en irritatie. Het kan tevens voelen alsof er een zandkorrel in je oog zit. Verder zul je merken dat de ogen sneller geïrriteerd raken als ze in contact komen met sigarettenrook, droge lucht, airconditioning en fel licht.
Extreme vermoeidheid is eveneens een symptoom dat veel voorkomt bij het syndroom van Sjögren. Het is niet helemaal duidelijk waardoor dit precies optreedt. Daarnaast kan de keel droog en geïrriteerd zijn en het is mogelijk dat je veel moet hoesten. Kortademigheid, een verminderde smaak en reuk, spierpijn en gewrichtspijn zijn andere klachten die kunnen optreden bij het Sjögren syndroom. Verder kun je ook last krijgen van een droge huid en een droge vagina. Personen met deze aandoening kunnen daarnaast te maken krijgen met brandend maagzuur, blaasontstekingen, sclerodermie, het fenomeen van Raynaud en gevoelsstoornissen.
Het komt tevens voor dat de werking van de lever, de longen en de nieren van personen met het syndroom van Sjögren achteruit gaat. Als je enkel te maken hebt met het syndroom van Sjögren en deze ziekte dus niet is ontstaan als gevolg van een andere auto-immuunziekte, loop je ook een hoger risico op het krijgen van het non-Hodgkin lymfoom.
De behandelend arts zal verschillende onderzoeken uitvoeren om de diagnose syndroom van Sjögren te stellen. Eerst zal hij kijken naar de klachten die optreden en daarna zal hij de ogen testen en onderzoeken. Verder wordt er een weefselonderzoek uitgevoerd. Hierbij wordt een stukje weefsel van de speekselklier afgenomen en vervolgens onderzocht. Daarnaast zal de arts ook een bloedonderzoek uitvoeren om andere aandoeningen uit te sluiten. Hiermee kan ook direct de ernst van de aandoeningen en de kans op mogelijke complicaties worden onderzocht.
Het syndroom van Sjögren is een chronische aandoening en er is helaas nog geen behandeling die leidt tot genezing van deze ziekte. Er zijn echter wel verschillende behandelingsmethoden die kunnen helpen om de klachten te verminderen. De behandelend arts kan bijvoorbeeld oogdruppels voorschrijven om droge ogen en de bijkomende klachten te verminderen. Verder kun je ook een medicijn voorgeschreven krijgen dat de traanklieren en de speekselklieren stimuleert. Dit zorgt ervoor dat je minder last zult hebben van droge ogen en een droge mond.
Soms kan het tot een aantal weken duren totdat de behandeling echt effect heeft. Het is daarom belangrijk om de behandeling minimaal zes tot twaalf weken aan te houden, ook al lijkt het niet effectief te zijn. Na deze periode kan worden gekeken of de behandeling helpt bij het verminderen van de symptomen.
Je kunt ook zelf een aantal dingen doen om de klachten van het syndroom van Sjögren te verminderen. Zo kun je bijvoorbeeld branderige ogen tegengaan door een bril met getinte glazen te dragen. Daarnaast kun je regelmatig slokjes water drinken en kauwgom kauwen, zodat je minder last hebt van een droge mond. Het is ook aan te raden om goed te letten op je gebitshygiëne, zodat mogelijke complicaties (tandbederf, schimmelinfecties in de mond) kunnen worden voorkomen. Gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging kunnen helpen om de vermoeidheid tegen te gaan.
Heb je ook last van een droge huid? Dan is het aan te raden om je huid dagelijks in te smeren met een vochtinbrengende lotion. Bij een droge vagina kun je glijmiddel gebruiken tijdens het vrijen om pijn die optreedt tijdens de geslachtsgemeenschap tegen te gaan. Eventuele spier- en gewrichtsklachten kunnen worden verminderd door het gebruik van pijnstillers. Een fysio- of ergotherapeut kan goede begeleiding bieden bij het syndroom van Sjögren.
