Hij voorspelde de wereldoorlogen. Hij wist al wie Adolf Hitler was voor iemand in Duitsland hem kende, zelfs al voor hij geboren was. Hetzelfde gold voor Napoleon, het communisme en terrorisme. Nostradamus voorspelde het allemaal. Dat zeggen althans zijn aanhangers. Anderen wijzen liever op Chiren. Nostradamus voorspelde zijn komst naar Europa. Hij zou wereldvrede brengen. Chiren kwam echter niet, in andere voorspellingen zat vaak wél ergens een kern van waarheid. Die kernen van waarheid werden door de ongelovigen vaag genoemd. Zij meenden dat de voorspellingen alle kanten op gedraaid konden worden. Ook naar een kant waardoor het een beetje leek alsof hij weer eens gelijk had gehad.
Je komt er dus nooit uit. Het blijft altijd weer een discussie. Je hebt mensen die er écht in geloven, anderen noemen het volksverlakkerij. Het voorspellen van de toekomst is en blijft echter wel iets magisch. Van de voorspellingen komt namelijk vaak wel iets uit. Bepaalde zaken blijken achteraf (een beetje) te kloppen, heel veel meer vaak helemaal niet. Is de toekomst überhaupt te voorspellen? En hoe werkt dat dan? En: laat je je toekomst vervolgens ook bepalen door iemand die jouw toekomst voorspelt?
Nee hoor, je krijgt geen zoon of dochter. Al op redelijk jonge leeftijd ga je een dierbare verliezen. Was getekend: de toekomstvoorspeller. De een neemt het ter kennisgeving aan, een ander neemt de uitkomsten bloedserieus. Die ligt nadien elke nacht wakker en vraagt zich af wie binnenkort zal komen te overlijden. Die vraagt zich af waarom er dan geen zoon of dochter komt. Wat kan volgen is een leven vol met twijfels. Aan je grote liefde bijvoorbeeld, wil hij of zij wellicht geen kinderen? Wil hij geen kinderen met jou? Die twijfelen aan de gezondheid van de ouders, waarvan je moeder er de laatste tijd erg moe uitziet. Die groep mensen laat hun leven bepalen door mensen die zeggen je toekomst te kunnen voorspellen. En ja, het blijven hangen in de uitspraken van een voorspeller kan heel lang duren. Soms zelfs een leven lang.
Mooi voorbeeld. Stel een waarzegger laat je weten dat je de liefde van je even zeker nog niet gevonden hebt. Terwijl je dus wél al jaren samenwoont met je lieve, knappe prins of prinses. Wat doe je dan? Lach je de opmerkingen gewoon weg, of begin je toch te twijfelen? Stuur je aan op een breuk in de wetenschap dat er een nóg betere prins of prinses ergens op je wacht? Mensen die dat doen, geven hun geluk op voor iets dat zou kunnen gebeuren, zoals iedereen vroeg of laat weleens verliefd kan worden op iemand anders dan je eigen man of vrouw. Maar komt die ware liefde dan? Of verbreek je je relatie en wacht je de rest van je leven vergeefs op die prins op dat witte paard? En hoe lang wacht je dan? Komt die prins überhaupt wel? Bijzonder is wel dat het zaken zijn waarop je geen invloed hebt. Jij weet immers niet wie die liefde van je leven dan wel is. Waar moet je zoeken? Is zoeken zinvol? Of wacht je gewoon. Misschien wel tot het eind van je leven? Een voorspelling wordt daardoor een foute definitie van die situatie die gedrag oproep waardoor die foute omschrijving waarheid wordt. Je denkt iets wat niet klopt, maar door gedachten en ook gedrag wordt dat wat niet klopt realiteit.
Je kunt eigenlijk gewoon met zekerheid stellen dat niemand de toekomst kan voorspellen. Voorspellers kunnen wellicht mogelijkheden zien en kansen inschatten. Kunnen aangeven welke kant je op gaat. Maar die richting en die kansen kunnen elke keer weer veranderen. Per minuut, per seconde. Dus is de conclusie dat de toekomst op geen enkele manier te voorspellen is, een terechte conclusie. Nog iets: ligt je toekomst eigenlijk wel al vast en is die dus wel te voorspellen? Is nu al bekend hoe de rest van je bestaan zal zijn? Nee dus, want die toekomst is afhankelijk van je eigen gedrag en de keuzes die je nog moet gaan maken. Keuzes waarvan je nu nog niet eens weet dat je ooit zult moeten kiezen. Alleen jij bepaalt je richting. Welke kant ga je op? Welke richting kies je? Daar weet geen enkele voorspeller het antwoord op. Sterker nog: je weet het zelf nog niet eens, de keuzes moeten je nog voorgelegd worden.
Het consulteren van een voorspeller op bijvoorbeeld een beurs – voor de lol, zegt men – kan verstrekkende gevolgen hebben voor de al eerdergenoemde groep mensen die er in gaat geloven en de woorden van de voorspeller als absolute waarheid aanneemt. Zij worden afhankelijk en dus vaak ongelukkig. Je geeft zo je eigen kracht uit handen, beslist niet zelf meer over je zelf. Je stelt je afhankelijk op, je wacht op je lot. Hulpeloos. Ontredderd.
Mensen zoeken vaak bevestiging. Of staan voor dillema’s en weten niet welke kant ze uit moeten gaan. Ze hebben een duwtje nodig. Niet zelden zijn dat redenen om de toekomst te laten voorspellen. Maar dan nog, ook al krijg je bevestiging van de richting de je in gedachten hebt, je kunt altijd nog de andere kant op gaan. Ook je omgeving kan ineens andere keuzes maken waardoor je zelf niet eens meer hoeft te kiezen en kan een situatie die nu voor ligt, straks wel weer van tafel zijn. Dat weet je niet, dat ligt in de toekomst verborgen. In de onvoorspelbare toekomst.
Mensen die beweren de toekomst te kunnen voorspellen, heb je in verschillende gradaties. Heel goede, behoorlijk slechte. Die laatste groep voorspellers filter je door uitspraken waarbij ze suggereren je toekomst te zien. Te voelen. En je kunt er, zo beweren ze, niets meer aan doen. De betere voorspeller zal nooit de suggestie wekken dat zaken in de toekomst vaststaan en zal niet aangeven wat iemand al dan niet zal gaan doen. Een goede voorspeller maakt je dus niet afhankelijk van een ander. Niet afhankelijk van die ware liefde. Van die dierbare die je snel zult verliezen.
De toekomst voorspellen kan dus niet. Hoe je de toekomst voorspelt, is dus niet uit te leggen. Voor mensen die graag de toekomst laten voorspellen voor een duw in een bepaalde richting, een richting die ze zelf niet kunnen bepalen, geldt dat alles nog kan veranderen. Dat nu niet vaststaat hoe zaken zullen gaan lopen. Dat je zelf beslist, keuzes maakt, van richting verandert. Mensen laten niet zelden hun eigen kracht en daarmee ook hun geluk wegnemen dor mensen die beweren over voorspellende gaven te beschikken. Ze betalen er nog geld voor ook.
Negeer die mensen. Er is namelijk niemand die je toekomst kent. Jij niet, een ander al helemaal niet.
