De meest voorkomende oorzaak van een vergrote lever is een ophoping van vet. Dit kan ontstaan als gevolg van aloholisme of in sommige gevallen door gewone vetzucht. Het is ook mogelijk dat langdurig gebruik van corticosteroïden een ophoping van vet in de lever veroorzaakt. Als een kind last heeft van vetophopingen in de levercellen kan het syndroom van Reye ontstaan.
Het is ook mogelijk dat de lever is vergroot als gevolg van een opeenhoping van glycogeen in de lever. Aandoeningen die deze ophoping veroorzaken worden ook wel glycogeenstapelingsziekten genoemd. Glycogeen is een koolhydraat dat in de lever wordt opgeslagen en omgezet als glucose. Ons lichaam gebruikt de glucose vervolgens als energiebron. Een ophoping van glycogeen in de lever is vaak het gevolg van een stoornis die vervetting van de lever veroorzaakt. Het is ook mogelijk dat kinderen en tieners die suikerziekte hebben en insuline niet in de juiste hoeveelheden innemen last krijgen van overmatige glycogeenophoping.
Verder kan het zo zijn dat de leververgroting ontstaat als gevolg van een overmatige afzetting van het eiwit amyloïd in de lever. Dit komt voor bij de zeldzame aandoening amyloïdose. Er wordt dan tevens een overmaat van dit eiwit afgezet in andere organen. De organen houden hierdoor ook meer vocht was, waardoor er sprake is van oedeem.
Over het algemeen brengt een vergrote lever of vervetting van de lever geen klachten met zich mee. In sommige gevallen kan het voorkomen dat je last krijgt van (vage) pijn in de rechterbovenbuik en vermoeidheid. Het is ook mogelijk dat er sprake is van geelzucht, waarbij de huid en het oogwit geel gaan zien. Dit komt echter slechts in zeldzame gevallen voor. Er kan uiteindelijk een ontsteking van de lever ontstaan, als de leververvetting langdurig aanwezig is. Een ontsteking van de lever kan gepaard gaan met klachten als vermoeidheid, misselijkheid en een algeheel gevoel van ziek zijn.
Een vergrote lever ontstaat vaak dus als gevolg van levervetting. Indien de leververvetting landurig aanwezig is, kan dit een ontsteking van de lever tot gevolg hebben. Je kunt dan last krijgen van meerdere ververlende klachten, zoals vermoeidheid, lichte koorts, verminderde eetlust, misselijkheid, hoofdpijn, spier- en gewrichtpijn, diarree en een algeheel gevoel van ziek zijn. We spreken bij een leverontsteking ook wel van hepatitis. Er zijn vijf verschillende soorten: hepatitis A, B, C, D en E. Hepatitis A en E gaan meestal weer vanzelf over en soms merk je niet een dat je een ontsteking van de lever hebt gehad.
Hepatitis B, C en D kunnen echter chronisch worden en de lever permanent beschadigen. We spreken dan ook wel van levercirrose. De lever zal gifstoffen dan niet meer goed afbreken en kan bepaalde belangrijke eiwitten niet meer produceren. De bloedsomloop raakt ook vaak verstoord. Levercirrose brengt ernstige klachten met zich mee en kan uiteindelijk zelfs dodelijk zijn. Indien de lever door de levercirrose ernstig is beschadigd, wordt er vaak gekozen voor levertransplantatie. Het is echter mogelijk dat de nieuwe lever ook weer wordt geïnfecteerd met hepatitis. In sommige gevallen kan leververvetting of een ontsteking van de lever ook leverkanker veroorzaken.
Aangezien een vergrote lever lang niet altijd klachten met zich meebrengt, wordt dit vaak alleen bij toeval vastgesteld. De aandoening kan bijvoorbeeld worden ontdekt als bij een bloedonderzoek blijkt dat de bloedwaarden afwijken of wanneer er een echo wordt gemaakt. Heb je wel last van symptomen die wijzen op een vergrote lever? In dat geval zal de huisarts eerst een lichamelijk onderzoek uitvoeren, waarbij wordt gevoeld of de lever iets vergroot of gevoelig is. Door middel van een bloedonderzoek kan de behandelend arts controleren of er sprake is van licht verhoogde leverwaarden. Deze twee onderzoeken zijn niet altijd voldoende. De huisarts kan je bij twijfel doorverwijzen naar een andere arts voor aanvullend onderzoek.
De behandelend arts kan de lever in kaart brengen met behulp van geluidsgolven (echografie), een CT-scan of een röntgenfoto. In de meeste gevallen is hierbij goed te zien of er sprake is van een opeenhoping in de lever. Aan de hand hiervan kan de diagnose worden gesteld. Er kan echter ook voor worden gekozen om een leverbiopsie uit te voeren. Dit is eigenlijk het meest betrouwbare onderzoek voor het stellen van de diagnose. Bij een leverbiopsie brengt de behandelend arts eerst een holle naald via de buikwand tussen de ribben in. Vervolgens wordt de naald opgeschoven tot in de lever en hier wordt wat weefsel weggezogen. Dit noemen we ook wel een biopt. In een laboratorium wordt het weefsel vervolgens onderzocht op de hoeveelheid vet in de levercellen.
Na het stellen van de diagnose zal de behandelend arts onderzoeken wat de precieze oorzaak is van de leververgroting. Indien de vergrote lever het gevolg is van alcoholisme, is het belangrijk om direct te stoppen met het drinken van alcohol. Als er sprake blijkt te zijn van een ontsteking van de lever, zal de arts medicatie voorschrijven die de ontsteking kan bestrijden. Indien het om leverkanker of leukemie blijkt te gaan, zal de behandeling uit chemotherapie en radiotherapie bestaan. Wordt de vergroting van de lever veroorzaakt door obesitas? In dat geval zal een gewichtsverlies programma met regelmatige lichaamsbeweging worden aangeraden.
Er zijn een aantal dingen die je zelf kunt doen bij een vergrote lever, zodat de aandoening niet zal verergeren en een ontsteking van de lever zal veroorzaken. Ook kunnen deze dingen helpen om de klachten te verminderen. Allereerst is het belangrijk om geen of in ieder geval zo weinig mogelijk alcohol te drinken, zelfs als alcoholisme niet de oorzaak is van de vergroting van de lever. Het nuttigen van alcohol kan de lever namelijk nog meer beschadigen. Als je overgewicht hebt, is het aan te raden om af te vallen tot een gezond gewicht. Eventueel kun je hierbij hulp inschakelen van een diëtist. Probeer een gezond gewicht te behouden, gezond en gevarieerd te eten en regelmatig te bewegen.
Mensen die langdurig zwaar drinken en mensen met overgewicht lopen een grotere kans dat ze een vergrote lever ontwikkelen. Als je een vergrote lever wilt voorkomen, is het belangriijk om deze risicofactoren zoveel mogelijk te vermijden. Probeer weinig tot geen alcohol te drinken, houd een gezond en gevarieerd voedingspatroon aan en beweeg regelmatig.
