Vlekken zien is meestal een onschuldig fenomeen en vaak geen teken van een aandoening. Veel mensen zien wel eens vlekken voor de ogen als ze erg moe zijn. Meestal verdwijnen ze vanzelf weer als je voldoende rust neemt en de vermoeidheid aanpakt. Als je voor langere tijd vermoeid bent, kan het zijn dat je aan de vlekken went en de klachten daardoor als minder erg ervaart. Het kan ook zo zijn dat je vlekken ziet door een hoge bloeddruk of bloedarmoede. Daarnaast kun je soms vlekken zien als je te snel opstaat of bukt.
Een migraineaanval heeft verschillende fasen. De tweede fase van een migraineaanval noemen we ook wel migraine aura. Ongeveer dertig procent van de personen met migraine krijgt hiermee te maken voordat de hoofdpijn begint. Het kan ook voorkomen dat de hoofdpijn al in de aura fase begint of dat er helemaal geen hoofdpijnaanval op een aura volgt. Een aura is een ongevaarlijk neurolologisch verschijnsel en in tachtig procent van de gevallen krijg je enkel last van visuele verschijnselen. Je kunt dan vlekken zien of in andere gevallen sterretjes of lichtflitsen. Het is ook mogelijk dat er bij een aura een deel van het beeld wegvalt. We spreken dan ook wel van gezichtsvelduitval.
Een migraine aura kan tien tot zestig minuten duren en verdwijnt daarna weer vanzelf. In de meeste gevallen gaat het daarna dus over in de derde fase van migraine, waarbij je last krijgt van hoofdpijn. De klachten die optreden zijn op het begin licht en worden in enkele minuten groter. Het is ook mogelijk dat je naast visuele verschijnselen ook te maken krijgt met neurologische verstoringen. Hierbij kan worden gedacht aan gevoelsstoornissen, niet meer uit te woorden kunnen komen of niet meer kunnen begrijpen wat er wordt gezegd. Het is mogelijk dat er tevens krachtsverlies of verlamming optreedt aan één zijde van het lichaam, maar dit komt slechts zelden voor. We spreken dan van hemiplegische migraine.
Vlekken zien komt vaak voor bij oudere personen. Dit komt doordat er bij hen sprake is van glasvochtloslating als gevolg van veroudering, waardoor er klonteringen en verdichtingen in het glasvocht ontstaan. Het glasvocht vult de binnenzijde van het oog op en heeft een geleiachtige structuur. Zodra we ouder worden neemt de elasticiteit van de vezels in het glasvocht af. Hierdaar gaat de geleiachtige structuur krimpen. Aan de achterzijde van het oog zit het glasvocht vast aan het netvlies, maar tijdens het krimpproces kan dit gedeeltelijk loslaten. We spreken dan van glasvochtloslating. Dit is een natuurlijk proces dat bij vrijwel iedereen voorkomt tijdens het ouder worden. Meestal ontstaat dit als je ouder bent dan vijftig jaar, maar bij personen die bijziend zijn komt het eerder op gang.
Glasvochtloslating veroorzaakt bewegende vlekken in de ogen, zoals cirkels of spinnetjes. Deze vlekken bewegen mee in de richting van de oogbeweging en blijven nog even nabewegen zodra het oog stilstaat. Er lopen geen gevoelszenuwen door het glasvocht en het netvlies, waardoor je geen pijn zult ervaren bij glasvochtloslating. Ook wordt het zicht normaal gesproken niet slechter. Het kan voorkomen dat het glasvocht bij het loslaten een bloedvaatje heeft opengetrokken. In dat geval kun je veel donkere vlekken of slierten zien.
Op het moment van loslaten trekt het glasvocht aan het netvlies, waardoor het netvlies een abnormale prikkel krijgt. Dit kan ook voorkomen als een deel van het glasvocht al los is en het overige deel nog aan het netvlies trekt. Door de kegeltjes en staafjes in het netvlies wordt deze abnormale prikkel waargenomen als een lichtflits. Daardoor kun je sterretjes gaan zien, alsof je net een stomp op het oog hebt gehad. Als je hier last van hebt, kan het netvlies uiteindelijk ook gaan loslaten.
Het is ook mogelijk dat een glasvochtbloeding de oorzaak is van vlekken zien. Je kunt een bloeding in het glasvocht krijgen, als het glasvocht bij het loslaten een bloedvaatje heeft opengetrokken. Het is echter ook mogelijk dat een glasvochtbloeding ontstaat als gevolg van een andere beschading van normale bloedvaten of wanneer er bloedingen optreden in andere delen van het oog en dit bloed naar het glasvocht stroomt. Verder kan een glasvochtbloeding ontstaan door de groei van abnormale bloedvaten.
Aangezien het glasvocht helder moet zijn om goed te kunnen zien, zal een bloeding in het glasvocht het gezichtsvermogen aantasten. In sommige gevallen heb je helemaal geen last van klachten. Als er wel symptomen optreden, komt dit in de meeste gevallen voor in één oog. De klachten kunnen echter ook in beide ogen ontstaan. Bij kleinere vloedingen zul je een paar floaters, nevel, schaduwen en/of spinnenwebben in het oog zien. Ook kan het voorkomen dat je door de bloeding een rode tint in het gezichtsvermogen waarneemt. Als er sprake is van meerdere ernstige bloedingen, kan het zijn dat de gehele gezichtsscherpte is verminderd. Verder kun je dan donkere strepen zien of last hebben van blinde vlekken. Het is ook mogelijk dat je tijdelijk blind wordt. Je ziet dan zwart voor de ogen.
Op het moment dat het glasvocht door veroudering krimpt en zich van het netvlies lostrekt, kan er soms een scheurtje in het netvlies ontstaan. Dit kan uiteindelijk leiden tot een netvliesloslating. Als er een scheurtje in het netvlies is getrokken, kan dit een bloeding in het netvlies en soms ook in het glasvocht tot gevolg hebben. Bij een bloeding in de perifere retina van het netvlies zul je meestal geen klachten ervaren. Indien het scheurtje echter in het maculaire gebied van het netvlies is ontstaan, kun je wel last krijgen van symptomen. Zo kun je last krijgen van gezichtsstoornissen die gepaard gaan met onduidelijke beelden en bloedvlekken in het zicht. Daarnaast kan er in enkele gevallen pijn in het oog optreden. Deze symptomen kunnen ook ontstaan als de gehele perifere retina is vernietigd.
Je kunt ook vlekken zien als gevolg van een netvliesloslating. Een netvliesloslating ontstaat dus als gevolg van een glasvochtloslating of een netvliesbloeding. Het losgelaten gedeelte van het netvlies zal dan niet meer goed kunnen functioneren, waardoor je een donkere, wazige vlek kunt gaan zien. Meestal begint deze vlek aan de randen van het gezichtsveld.
Bij vlekken zien is het altijd aan te raden om langs de huisarts te gaan. De huisarts kan dan onderzoeken wat de oorzaak hiervan is en of er sprake is van een aandoening. Als je echter eenmalig vlekken ziet door vermoeidheid of te snel opstaan, hoef je niet direct een arts te raadplegen. Blijven de klachten echter voor langere tijd bestaan of komen ze meerdere malen terug? In dat geval is het wel een goed idee om een arts te bezoeken.
Als het vlekken zien gepaard gaat met lichtflitsen die plotseling verschijnen, is het belangrijk om zo spoedig mogelijk contact te zoeken met een arts. Het kan dan namelijk zo zijn dat er sprake is van een ernstige aandoening, zoals een bloeding in het glasvocht of het netvlies of het loslaten van het netvlies. Je huisarts zal je dan vaak direct doorverwijzen naar oogspecialist. Deze arts kan vervolgens de diagnose stellen en bepalen of er een behandeling nodig is.
