Als we spreken van vocht achter de longen, noemen we dit ook wel een longoedeem. De meeste mensen weten wel dat je een oedeem kunt krijgen op je voeten of je enkels, maar niet dat dit ook mogelijk is in de longen. Meestal is een oedeem op de voeten of enkels alleen maar vervelend, maar een longoedeem kan levensgevaarlijk zijn. Het is daarom belangrijk dat de symptomen tijdig worden herkend en bij een acuut longoedeem moet er zo snel mogelijk contact met een arts worden opgenomen.
Het vocht achter de longen is afkomstig uit de bloedvaten en kan hier op verschillende manieren terecht komen. Zo kan het bijvoorbeeld ontstaan door schade aan de longvaten, het niet goed functioneren van het hart, teveel vocht in het bloed of als gevolg van hersenletsel.
Als de wanden van de bloedvaten in de longen schade oplopen, kan er gemakkelijker vocht uitstromen en in het longweefsel gaan zitten. De bloedvaten in de longen kunnen beschadigen als gevolg van het inademen van schadelijke stoffen. Hierbij kan worden gedacht aan ammoniak, stikstofdioxide of ander stoffen die de lucht vervuilen. Een andere mogelijkheid is dat de longvaten beschadigen door inademing van de maaginhoud bij het overgeven. Verder kunnen stoffen vanuit het bloed de bloedvaten beschadigen, zoals soms het geval is na een ernstig trauma.
Het bloed dat langs de longen stroomt neemt hier bloed op en gaat vervolgens weer terug naar het hart. Vanuit hier wordt het naar de rest van het lichaam gepompt en onderweg geeft het de zuurstof af aan het lichaam. Vervolgens stroomt het bloed weer terug naar het hart en de longen. Daarna begint deze cyclus weer geheel opnieuw en zo blijft dit steeds doorgaan.
Als er het hart op de een of andere manier niet helemaal goed functioneert, kan het zijn dat het bloed niet goed door het gehele lichaam wordt gepompt. Dit kan ervoor zorgen dat het bloed zich ophoopt in de aders van de longen. Aangezien de bloeddruk in deze aders dan sterk toeneemt, wordt het vocht uit het bloed uit de bloedvaten geperst en komt dit terecht in het longweefsel.
Een andere mogelijke oorzaak van vocht achter de longen is zogenaamde overvulling van het bloed. Dit betekent dat er teveel vocht in het bloed aanwezig is. Soms is dit het geval als er sprake is van een nieraandoening, waardoor er te weinig vocht uit het lichaam verdwijnt met de urine. Het toedienen van teveel (infuus)vocht kan tevens de oorzaak zijn van overvulling van het bloed.
Vocht achter de longen als gevolg van hersenstelsel noemen we ook wel een neurogeen longoedeem. De precieze oorzaak van deze vorm van longoedeem weten we niet. Wel wordt er gedacht dat het iets te maken heeft met het zenuwstelsel. Het zou kunnen dat er door de schade aan de hersenen een bepaald deel van het zenuwstelsel wordt geactiveerd, waardoor er schade ontstaat aan de wanden van de bloedvaten. Dit zorgt er vervolgens weer voor dat er vocht uit de bloedvaten kan treden en zich kan ophopen in het longweefsel.
Het kan ook zijn dat het vocht achter de longen op een andere manier is ontstaan. Soms wordt het veroorzaakt door leverfalen of ondervoeding en in andere gevallen komt het op door het verblijven op grote hoogte. De oorzaak van een longoedeem is vaak niet direct vast te snellen.
We kunnen een onderscheid maken tussen een acute en een chronische vorm van een longoedeem. Afhankelijk van de oorzaak van het vocht achter de longen, ontwikkelt het vocht zich snel of juist langzaam. In beide gevallen verschillen de symptomen en voor een longoedeem dat is ontstaan als gevolg van het verblijven op grote hoogte zijn de klachten weer anders. Hieronder lees je meer over de symptomen in deze drie gevallen, zodat je ze zelf direct kunt herkennen.
Een acuut longoedeem blijft eigenlijk nooit onopgemerkt, omdat er plotseling ernstige symptomen optreden. Zo krijgt de desbetreffende persoon last van ademhalingsmoeilijkheden of extreme kortademigheid. Als hij of zij gaat liggen, wordt dit ook erger. De ademhaling is piepend en diegene kan een gevoel van verdrinking of verstikking ervaren. Hoesten komt ook veel voor en vaak komt er bij het hoesten schuimig slijm omhoog met eventueel ook bloed.
Verder gaan de ademhalingsproblemen meestal gepaard met rusteloosheid en gevoelens van angst. De huid wordt bleek en de persoon gaat overmatig zweten. De hartslag is snel en onregelmatig. Ook kan het voorkomen dat er sprake is van pijn op de borst, indien het vocht achter de longen is ontstaan als gevolg van hartfalen.
Bij een chronisch longoedeem is er sprake van kortademigheid die erger kan worden bij lichamelijke inspanning of het liggen. De ademhaling is ook piepend. Meestal wordt een persoon met een chronisch longoedeem ’s nachts regelmatig wakker, omdat het moeilijk is om adem te halen. De ademhaling gaat weer wat beter, als men rechtop gaat zitten. Er kunnen eveneens oedemen ontstaan in de benen en de enkels en dit kan weer gewichtstoename veroorzaken. Vermoeidheid en een verlies van de eetlust komen ook vaak voor.
Een longoedeem door verblijf op grote hoogte kan worden herkent aan kortademigheid en hoesten. Daarnaast heeft de persoon in kwestie ook last van hoofdpijn en vaak treedt er eveneens slapeloosheid op. Vochtretentie is een ander kenmerk van vocht achter de longen als gevolg van een verblijf op grote hoogte.
Als het vocht achter de longen acuut ontstaat, is dit een levensbedreigende situatie. Daarom is het belangrijk om direct medische hulp te zoeken, als de symptomen van een acuut longoedeem worden herkend. Indien een van de volgende acute symptomen optreedt, is medische hulp noodzakelijk:
Ook is het belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp te vinden, als een van de symptomen van een chronisch longoedeem of een longoedeem als gevolg van verblijven op grote hoogte plotseling verslechterd. Het is belangrijk om niet zelf auto te rijden, als je je in een van deze situaties bevindt. Het beste is om te bellen voor medische hulp en dit af te wachten.
Er zijn verschillende manieren om vocht achter de longen te behandelen. Vaak wordt er eerst zuurstof toegediend, als de persoon in kwestie erge moeite heeft met ademhalen. Als het longoedeem het is ontstaan door schadelijke stoffen, worden deze schadelijke stoffen weggehaald. Is het vocht achter de longen veroorzaakt door het niet goed functioneren van het hart? In dat geval worden er medicijnen toegediend. Verder kan de behandeling nog worden uitgebreid met plastabletten, zodat de patiënt meer vocht uitplast.
Vocht achter de longen kun je lang niet altijd voorkomen, maar je kunt er wel voor zorgen dat schadelijke stoffen in ieder geval geen longoedeem kunnen veroorzaken. Probeer zoveel mogelijk te vermijden dat je in contact komt met schadelijke stoffen of doe anders een mondkapje op. Gezonde voeding en een gezond gewicht verkleinen ook de kans op vocht achter de longen.
