Een anafylactische shock ontstaat dus als gevolg van een allergische reactie. Lichaamsvreemde stoffen die allergische reacties kunnen veroorzaken noemen we ook wel allergenen. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om een beet of een steek van een bepaald insect, bestanddelen van voedsel (melk, noten, pinda's), bepaalde geneesmiddelen of natuurlatex. Soms kan een spoor van een van deze lichaamsvreemde stoffen al een allergische reactie veroorzaken. Lang niet iedereen krijgt bij bij het binnenkrijgen van deze allergenen een allergische reactie. Dit komt enkel voor bij personen die voor deze stoffen allergisch zijn.
Op het moment dat je een allergische reactie krijgt, valt je immuunsysteem een bepaald allergeen aan. Bij deze aanval speelt de stof immunoglobuline-E die door je immuunsysteem wordt aangemaakt een grote rol. Deze stof zorgt er namelijk voor dat bepaalde witte bloedcellen (mestcellen) in ons lichaam heel veel histamine gaan produceren. Histamine zorgt ervoor dat je een allergische reactie krijgt.
Je zult echter geen allergische reactie krijgen wanneer je voor het eerst met een allergeen in aanraking komt waar je allergisch voor bent. Het lichaam zal dan namelijk voor het eerst de stof immunoglobuline-E aanmaken tegen deze lichaamsvreemde stof (sensibiliseren). Als je daarna nog een keer met dit allergeen in aanraking komt, zal de stof immunoglobuline-E het allergeen aanvallen en zul je een allergische reactie krijgen.
Als gevolg van een hevige allergische reactie kun je dus een anafylactische shock krijgen. Het lichaam komt dan in een shocktoestand, waarbij het niet meer van voldoende bloed kan worden voorzien.
Binnen enkele seconden tot uren na blootstelling aan een allergeen kun je een anafylactische shock krijgen. De symptomen zijn karakteristiek en daarom vaak snel te herkennen. Je kunt bij een anafylactische shock in het gehele lichaam last krijgen van lichamelijke klachten, bijvoorbeeld in de huid, de luchtwegen, het hart en de bloedbaten, het spijsverteringskanaal en/of het zenuwstelsel. Bij een anafylactische shock zijn meestal in ieder geval twee van deze systemen aangedaan.
De huid is in ongeveer negentig procent van de gevallen aangetast. In veel gevallen komt dit doordat de huid zelf met het allergeen in contact is gekomen, maar dit is niet altijd het geval. Er kan eveneens sprake zijn van klachten aan de huid als de anafylactische shock het gevolg is van het binnengekrijgen van bepaalde voedingsmiddelen. De huid kan rood gaan verkleuren, gaan tintelen en gaan jeuken. Ook kan het gaan zwellen door vocht uit de bloedvaten en warm en/of branderig aanvoelen. Verder kunnen er bulten op de huid ontstaan of blauwe verkleuringen als de huid niet langer wordt voorzien van zuurstof.
Bij een anafylactische shock komt het ook vaak voor dat de luchtwegen zijn aangetast. Dit is een stuk gevaarlijker dan aantastingen aan de huid. De luchtwegen kunnen zijn gezwollen, waardoor ademhalen meer moeite kost of zelfs helemaal niet lukt. Ook kunnen de slijmvliezen van de neus zijn opgezwollen. Als gevolg hiervan zit de neus verstopt. Door de zwellingen kun je piepend gaan ademhalen en pijn ervaren bij het praten en het slikken. Verder is het mogelijk dat er spasmen ontstaan in de luchtwegen, waardoor het ook moeilijker wordt om adem te halen. Het komt vaak voor dat iemand bij problemen met de luchtwegen in paniek raakt, omdat het ademhalen niet goed lukt. Hierdoor worden de ademhaling en hartslag versneld, waardoor het ademhalen nog lastiger zal gaan.
Het is mogelijk dat je bij een anafylactische shock last krijgt van problemen aan het hart en de bloedvaten. Deze problemen zijn vaak enkel aanwezig als het gaat om een zeer hevige allergische reactie. Het kan dan zijn dat er sprake is van een verlaagde bloeddruk en een verhoogde hartslag, doordat vocht uit de bloedvaten naar het weefsel gaat. Als gevolg van de lage bloeddruk kun je last krijgen van duizeligheid. Andere klachten zijn bewusteloosheid en hartritmestoornissen. Daarnaast is het mogelijk dat een anafylactische shock leidt tot een hartinfarct.
Ook het spijsverteringskanaal kan worden aangetast als er sprake is van een anfylactische stof. Dit komt meestal voor als je een voedingsmiddel waar je allergisch voor bent of een andere allergeen hebt ingenomen. Je kunt dan last krijgen van misselijkheid, braken en buikpijn. Andere problemen aan het spijsverteringskanaal die voorkomen bij een anafylactische shock zijn steken of een onrustig gevoel in de buik en steken.
Verder kunnen er bij een anafylactische shock problemen met het zenuwstelsel optreden. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van angstgevoelens en in paniek raken. Veel personen met een anafylactische shock ervaren tevens een gevoel van onrust of een licht gevoel in het hoofd. Het is nog niet helemaal duidelijk of deze symptomen optreden als gevolg van een reactie van het lichaam of dat de klachten ontstaan doordat je je bewust bent dat er iets mis is.
Als je een anafylactische shock hebt, is het altijd belangrijk om zo snel mogelijk een arrts te raadplegen. Het moet namelijk zo spoedig mogelijk behandeld worden, zodat de kans op overlijden veel kleiner is. Als je een anafylactische shock hebt gehad of denkt te hebben gehad, is het belangrijk dat je een arts raadpleegt om te laten onderzoeken wat hiervan de oorzaak is geweesst. Eerst zal de arts door middel van een anamnese onderzoeken of er inderdaad sprake was van een anafylactische shock. Eventueel zal de behandelend arts tevens een aanvullend onderzoek uitvoeren.
Indien is gebleken dat je inderdaad eenn anafylactische shock hebt gehad, zal moeten worden onderzocht wat hiervan de oorzaak is geweest. Het kan lastig zijn om de oorzaak van de shock te vinden. Meestal zal er worden gekozen voor een allergologisch onderzoek. Het lastige hierbij is echter dat wanneer er een allergie wordt gevonden, het niet altijd zeker is dat de anafylactische shock hierdoor is veroorzaakt. Het zou namelijk ook zo kunnen zijn dat de shock is veroorzaakt door een ander allergeen. Verder is het niet mogelijk om met een allergologisch onderzoek te bepalen wat de ernst van de allergische reactie en eventueel de anafylactische shock zou moeten zijn.
De diagnose anafylaxie (allergie) en anafylactische shock kan alleen worden gesteld als de behandelend arts een provocatieonderzoek heeft uitgevoerd. Hierbij zul je worden blootgesteld aan de allergenen die mogelijk anafylaxie oproepen en er zal worden onderzocht hoe je hierop reageert. De oorzaak van de allergische reactie wordt in ongeveer tien procent van de gevallen niet gevonden. We spreken dan ook wel van ideopatische allergische reacties.
Bij een anafylactische shock dient direct medische hulp te worden ingeschakeld. Ga naar de Eerste Hulp van het dichtsbijzijnde ziekenhuis of bel een ambulance. Je zult een injectie met het bijniermerghormoon epinefrine (adrenaline) krijgen toegediend. Deze stof zal het effect van vrijkomende histamine in het lichaam tegen gaan. Om de twintig minuten kun je soms een nieuwe dosis krijgen totdat de allergische reactie geheel is verdwenen. Als de problemen aan de luchtwegen zo groot zijn dat de ademhaling levensbedreigend wordt belemmerd, kan de arts ervoor kiezen om te intuberen met een buis via de neus of mond om het ademen weer mogelijk te maken. Als de problemen zeer ernstig zijn, kan er ook een adem-buis in de keel worden ingebracht via een incisie (tracheotomie).
Het is daarnaast noodzakelijk om intraveneus vocht toe te dienen, aangezien de shock ervoor zorgt dat het vocht in de weefsels trekt. Daarbij kunnen er nadat de eerste crisis voornbij is antihistaminen worden gebruikt. Hiermee kunnen zwellingen, galbulten en jeuk worden tegen gegaan.
Indien je eerder een anafylactische shock hebt gehad en de arts heeft geconstateerd dat je een risico loopt op een allergische reactie van een insectensteek- of beet, of voedsel, krijg je vaak een adrenaline auto-injector (injectiespuit) mee. Hiermee kun je zelf bij een anafylactische shock een standaard dosis adrenaline in je dijbeen spuiten of dit door iemand anders laten doen. Indien de symptomen vijf tot vijftien minuten na de injectie nog niet zijn afgenomen, dien je een tweede adrenaline auto-injector toe te dienen.
Een injectie met adrenaline kan wel verschillende tijdelijke bijwerkingen met zich meebrengen. Hierbij kun je denken aan bleekheid, trillen, hartkloppingen en angst. Daarnaast kun je ook last krijgen van duizeligheid of hoofdpijn. Ongeveer vijf tot tien minuten na de toediening van de adrenaline zullen deze symptomen ontstaan. over het algemeen gaat het om milde klachten. Als deze bijwerkingen zich voordoen, weet je ook dat de adrenaline in ieder geval zijn werk heeft gedaan.
Natuurlijk wil je een anafylactische shock liever voorkomen dan genezen. Voorkomen is echter niet altijd mogelijk. Wel kun je het beste contact met datgene waar je allergisch voor bent zoveel mogelijk vermijden. Op die manier kun je de kans op een anafylactische shock in ieder geval sterk verminderen.
