Iemand met een theatrale persoonlijkheidsstoornis komt in eerste instantie over als een sociaal, charmant, spontaan en aanwezig persoon. Als je langer met iemand met een deze stoornis omgaat, krijg je echter het gevoel dat deze persoon een rol speelt en nooit echt zijn of haar ware aard laat zien. Het is daarnaast ook zo dat iemand met deze aandoening de neiging heeft om zijn of haar gevoelens aan te dikken en op een dramatische manier te laten zien. Deze persoon kan bijvoorbeeld vol vreugde reageren bij het zien van een persoon die hij of zij eigenlijk nauwelijks kent.
Verder is het ook zo dat sombere of teleurgestelde gevoelens worden aangedikt. Dit komt meestal voor in situaties wanneer de persoon in kwestie niet in het middelpunt van de belangstelling staan. Hij of zij krijgt dan niet de bevestiging die voor hem of haar nodig is en probeert daarom de aandacht te trekken door deze gevoelens aan te dikken.
Een andere manier om aandacht te vragen is het flirten met anderen of zich seksueel uitdagend te gedragen. De persoon kan dit doen bij verschillende mensen in zijn of haar omgeving. Bijvoorbeeld bij vrienden, collega's of kennissen, maar ook bij personen die hij of zij helemaal niet kent. Dit gedrag kan soms ongepast overkomen.
Ervoor zorgen dat je steeds in het middelpunt van de belangstelling staat kost enorm veel energie. Dit zorgt ervoor dat een persoon met een theatrale persoonlijkheidsstoornis weinig energie overheeft om echt stil te staan bij zijn of haar gevoelens. Ook is het voor deze persoon moeilijk om zich in anderen te verplaatsen. Daarom is het voor iemand met deze stoornis extra moeilijk om een echte intieme relatie aan te gaan.
Als iemand met een theatrale persoonlijkheidsstoornis niet de aandacht krijgt die hij of zij nodig heeft, kan dit veel stress opleveren. Daarom gaat deze aandoening ook vaak gepaard met lichamelijke klachten die aan stress gerelateerd zijn of angststoornissen. Het is ook zo dat deze personen vaker last hebben van een somatisatiestoornis dan anderen. Dit houdt in dat ze langdurig lichamelijk klachten hebben die medisch niet goed te verklaren zijn. Naast stress gerelateerde klachten heeft iemand met een theatrale persoonlijkheidsstoornis vaak ook last van somberheidklachten.
Helaas is er nog niet veel onderzoek gedaan naar de oorzaak van een theatrale persoonlijkheidsstoornis. Wel is er bij een aantal onderzoeken een verband gevonden met alcoholmisbruik. Daarnaast lijkt het erop dat er sprake is van een erfelijke factor. Dit betekent echter niet dat personen met deze erfelijke factor ook daadwerkelijk deze aandoening krijgen. De kans om een theatrale persoonlijkheidsstoornis te ontwikkelen is dan echter wel hoger.
In de meeste gevallen is de oorzaak van deze persoonlijkheidsstoornis te herleiden naar het verleden. Er wordt vermoed dat de opvoeding van grote invloed is. Hierbij kan worden gedacht aan het veelvuldig kritiek krijgen van de ouders op het onvoorspelbaar reageren op het gedrag van het kind. Daarnaast lijkt het erop dat concurrentie tussen broers en zussen een rol kan spelen. In sommige gevallen is het zo dat een van de ouders ook een theatrale persoonlijkheidsstoornis heeft.
Een theatrale persoonlijkheidsstoornis is in eerste instantie te herkennen aan theatrale en overdreven uitingen van emoties. Deze uitingen zijn daarnaast zelf-dramatiserend, kunnen oppervlakkig overkomen en wisselen snel. Daarnaast voelen personen met deze aandoening zich oncomfortabel wanneer zij niet in het middelpunt van de belangstelling staan. Verder is het zo dat deze personen vaak spreken op een impressionistische manier en in hun verhalen laten ze details regelmatig weg. Als een persoon met deze stoornis met anderen communiceert gaat dit meestal gepaard met flirterig of seksueel uitdagend gedrag dat niet gepast is.
Iemand met een theatrale persoonlijkheidsstoornis gebruikt ook vaak zijn of haar uiterlijk om de aandacht op hem of haar te vestigen. Relaties worden door mensen met deze aandoening als meer intiem beschouwd dan ze in werkelijkheid zijn. Andere personen en/of omstandigheden kunnen een persoon met deze stoornis ook gemakkelijk beïnvloeden.
Naarmate een persoon met een theatrale persoonlijkheidsstoornis ouder wordt nemen de kenmerken meestal af.
Aan de hand van de DSM 5 criteria kan een GGZ-instelling de diagnose van een theatrale persoonlijkheidsstoornis stellen. Hierbij wordt rekening gehouden met de bovengenoemde kenmerken. Een therapeut voert verschillende gesprekken met de cliënt om erachter te komen of er sprake is van deze kenmerken en vervolgens de diagnose te stellen. Daarna zullen er nog diverse gesprekken volgen om de aard van de persoonlijkheidsstoornis en de bijkomende problemen zo goed mogelijk naar voren te brengen.
In de meeste gevallen wordt een theatrale persoonlijkheidsstoornis behandeld door middel van psychotherapie, maar er kan ook worden gekozen voor een andere vorm van theorie. Een psychotherapeut zal de emoties en gedragingen van de persoon in kwestie analyseren. Vaak herkent deze persoon zijn of haar eigen emoties niet goed. Soms kan het helpen om deze gesprekken in groepsverband te voeren, maar in andere gevallen wordt er gekozen voor individuele sessies.
Na het analyseren van de emoties en gedragingen wordt dit naast de achtergrond van de cliënt gelegd. De therapeut probeert hem of haar situaties te laten herkennen waarin hij of zij om aandacht vraagt. Ook wordt geprobeerd om samen in kaart te brengen waarom de desbetreffende persoon zo graag in het middelpunt van de belangstelling wil staan.
Het uiteindelijke doel van de psychotherapie is het verbeteren van het zelfbeeld. De cliënt zal dan minder de behoefte voelen om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Ook is het van belang dat de persoon zelf inziet op welke momenten hij of zij om aandacht vraagt. Zo kan hij of zij in zulke situaties zelf ingrijpen. In de meeste gevallen is na drie tot achttien maanden psychotherapie wel verbetering te zien.
Als iemand in je omgeving een theatrale persoonlijkheidsstoornis heeft, lijkt het in eerste instantie heel leuk om met hem of haar om te gaan. Deze persoon heeft namelijk altijd goede verhalen met veel dramatiek. Soms kan dit echter wel een beetje vermoeiend zijn. Zodra je echter meer met deze persoon omgaat is het vaak heel vermoeiend om deze persoon continu de aandacht en bewondering te moeten geven die hij of zij nodig heeft.
Om ernstige conflicten zo veel mogelijk te voorkomen kun je het beste met charme met deze persoon omgaan en zo nu en dan voorzichtig wat suggesties aandragen. Soms kan dit laatste echter heel lastig zijn, omdat de persoon in kwestie ineens kan omslaan en heftig om wraak kan roepen. Het kan dan soms het beste lijken om maar gewoon toe te geven, zodat je geen heftige verwijten krijgt. Op die manier kan het een tijdlang goed gaan, maar dit kan voor jezelf wel heel lastig zijn.
Iemand met een theatrale persoonlijkheidsstoornis is vaak heel onzeker en angstig en het is belangrijk om hier rekening mee te houden. Ga echter niet continu mee in uitgebreide gesprekken over zijn of haar minderwaardigheidscomplex, omdat een deel hiervan aangedikt kan zijn. Het is mogelijk om iemand in je omgeving met deze aandoening te helpen, maar dit is een lange weg. Je zult dan dus veel tijd en geduld moeten hebben.
