Jicht is een aandoening die al eeuwenoud is, maar helaas is er nog steeds geen behandeling voor die leidt tot genezing. We spreken van jicht als iemand last heeft van gewrichtsontstekingen die door urinezuurkristallen worden veroorzaakt. Over het algemeen genezen de gewrichten weer vanzelf binnen één tot drie weken, maar de aanvallen kunnen na verloop van tijd weer terugkomen.
Een gewricht kunnen we eigenlijk zien als een scharnier tussen twee botten. Het bestaat uit kraakbeen en het zorgt ervoor dat de uiteinden van de botten gemakkelijk over elkaar heen kunnen glijden. Het gewricht beweegt soepel doordat het ook gewrichtsvloeistof aanmaakt en het wordt omringd door het zogenaamde gewrichtskapsel. Alle delen van het gewricht kunnen geïrriteerd raken, zoals het kraakbeen en het gewrichtkapsel. We spreken van een gewrichtsontsteking als (een deel van) het gewricht niet alleen geïrriteerd is, maar daarnaast ook dik en warm aanvoelt en er rood uitziet.
Wat is jicht nu precies? Jicht is een reumatische aandoening waarbij plotselinge aanvallen van gewrichtsontstekingen optreden. Dit is het gevolg van urinezuurkristallen die neerslaan in de gewrichten. Het kan zijn dat iemand slecht één aanval heeft, maar in de meeste gevallen gaat de jicht over in een chronische vorm. In dat geval krijgt de persoon in kwestie vaker last van aanvallen en de ontstekingen vinden plaats in meerdere gewrichten.
Er zijn bepaalde groepen mensen die een hoger risico lopen om jicht te krijgen. De kans is bijvoorbeeld hoger als jicht in de familie voorkomt of als je last hebt van een hoge bloeddruk of hart- en vaatziekten. De aandoening komt ook vaker voor bij mannen en op middelbare leeftijd is de kans groter om jicht te ontwikkelen. Daarnaast lopen ook mensen met een hoog lichaamsgewicht een hoger risico.
Als we kijken naar de chronische vorm van jicht, zijn er drie soorten mensen waarbij dit vaker voorkomt. Sommige mensen krijgen op jonge leeftijd al te maken met een acute jicht aanval. Als de jicht op dat moemnt niet goed genoeg is behandeld, is het risico hoger dat het urinezuurgehalte in het bloed te hoog blijft en de jicht overgaat in de chronische vorm. Ook mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan en ciclosporine gebruiken hebben een hogere kans op jicht, zeker als ze ook plaspillen gebruiken of als de nieren niet goed werken. Daarnaast komt de chronische vorm van jicht ook vaker voor bij oudere mensen waarbij de nieren minder goed werken of die plaspillen gebruiken.
De gewrichtsontstekingen bij jicht treden dus op als er urinezuurkristallen op de gewrichten neerslaan. De urinezuurkristallen ontstaan doordat het lichaam niet in staat is om voldoende urinezuur via de nieren af te voeren. Daardoor treedt er zogenaamde verzuring op, ook wel hyperuricemie genoemd.
Het urinezuur moet worden geneutraliseerd om de PH-waarde van het bloed constant te houden en het stofje natriumcarbonaat is hiervoor verantwoordelijk. Indien er ook niet voldoende natriumcarbonaat in het bloedplasma aanwezig is, kiest het lichaam ervoor om de urinezuren op een andere wijze te neuraliseren. Het lichaam zet de zuren om in urinezuurkristallen (vaste vorm), omdat deze stoffen geen invloed kunnen uitoefenen op de PH-waarde van het bloed. Nu kunnen deze kristallen echter neerslaan op de gewrichten en het lichaam reageert hierop met een ontstekingsreactie, oftewel een jichtaanval.
Het is niet helemaal duidelijk waardoor jicht precies wordt veroorzaakt. In ieder geval is wel duidelijk dat genetisch bepaald is hoe hoog de kans is om jicht te krijgen. Het ontwikkelen van de ziekte heeft dus te maken met een erfelijke aanleg. Als de kans op jicht hoog is, hoeft iemand echter niet altijd daadwerkelijk jicht te krijgen. Er zijn verschillende factoren die de productie van urinezuur in het bloed kunnen uitlokken en daar hangt uiteindelijk vanaf of iemand een jichtaanval krijgt.
Als iemand veel alcohol gebruikt of veel stress heeft, kan dit een jichtaanval uitlokken. Dit verhoogt namelijk de afbraak van purine. Daarnaast kan de aanwezigheid van teveel cytostatica ook de purine-afbraak verhogen. Verder kunnen zwaarlijvigheid, psoriasis en tumoren zorgen voor een verhoogde celafbraak, wat eveneens een jichtaanval tot gevolg kan hebben. Daarnaast kan voeding die rijk is aan purine de kans op jicht verhogen. Enkele voorbeelden van purinerijk voedsel zijn orgaanvlees, wild, gevogelte en bepaalde vissoorten (sardines, ansjovis).
We kunnen een onderscheid maken tussen drie vormen van chronische jicht, namelijk 'normale' chronische jicht, vliegende jicht en pseude jicht. Hieronder vertellen we je meer over deze drie chronische vormen van jicht.
Als er sprake is van chronisch jicht, zijn er massa's van urinezuurkristallen die zich neerslaan in diverse weke delen van het lichaam. Hierbij kan worden gedacht aan de uiteinden van de ellebogen, harde knobbeltjes tond de vingers, rond de grote teen en in de oren, maar in sommige gevallen slaan de urinezuurkristallen (ook) neer rondom het ruggenmerg of in de stembanden. Eigenlijk kan jicht zich voordoen in alle gewrichten in het lichaam. We spreken van 'normale' chronische jicht, als de ontstekingen steeds voorkomen in dezelfde gewrichten.
Een andere chronische vorm van jicht is vliegende jicht. Hierbij komen de jichtaanvallen afwisselend in verschillende gewrichten voor. Aangezien de jich als het ware van het ene naar het andere gewicht 'vliegt', wordt dit vliegende jicht genoemd.
Een jichtaanval bestaat dus uit ontstekingen in de gewrichten. De gewrichten worden rood en voelen dik en warm aan op het moment dat er een ontsteking optreedt. Daarnaast doet het ook veel pijn. In sommige gevallen heeft iemand ook last van kleine knobbeltjes onder de huid die we ook wel tophi noemen. Dit zijn ophopingen van de urinezuurkristallen en kunnen zich op de knieën, tenen, vingers, ellebogen, hielen of oorschelpen bevinden. Het is ook mogelijk dat de urinezuurkristallen nierstenen vormen.
Meestal duurt een jichtaanval ongeveer een tot drie weken en daarna herstelt het gewricht weer volledig. Meestal is er sprake van een chronische vorm van jicht en dit betekent dat de jichtaanvallen vaker terugkomen.
Als je wilt weten of je jicht hebt, zal de arts een bloedonderzoek doen. Hierbij kijkt hij of de bloedwaarden afwijkend zijn, zoals de urinezuurwaarde, het cholesterolgehalte en/of de bezinking in het bloed. Verder kijkt de arts in de meeste gevallen ook naar de nierfunctie en er kan kan voor worden gekozen om tevens een gewrichtspunctie uit te voeren.
Jicht kan op verschillende manieren worden behandeld. Helaas zorgt geen van deze manieren ervoor dat de jicht zal genezen, maar de symptomen kunnen op deze manier wel worden bestreden. Een nadeel van een behandeling met medicijnen is dat het soms vervelende bijwerkingen kan hebben. De arts kan bij een jichtaanval het medicijn colchicine voorschrijven. Eventueel kan er ook worden gekozen voor het medicijn allopurinol, als het urinezuurgehalte continu hoog blijft.
Het is ook mogelijk om te starten met het ontzuren van het lichaam. Deze behandelijk is beter voor het lichaam en hiermee kunnen jichtaanvallen worden voorkomen. Bij het ontzuren van het lichaam worden de urinezuurpieken op natuurlijke wijze verminderd en de urinezuurkristallen worden ook opgelost. Dit kan ervoor zorgen dat het lichaam na verloop van tijd vrij is van urinezuurkristallen, waardoor pieken van urinezuuur gemakkelijker kunnen worden geneutraliseerd. Op die manier kan ervoor worden gezorgd dat een jichtaanval uitblijft.
Als je zelf iets wilt doen om jichtaanvallen te voorkomen, is het voornamelijk belangrijk om op je voeding te letten. Je kunt het beste een eetpatroon hanteren waarbij maximaal twintig procent van je voeding uit zuurvormende voeding en dranken bestaat. Probeer purinerijke voeding en voornamelijk rood vlees zoveel mogelijk te vermijden.
Ook kun je je lichaam schoonspoelen door dagelijks minimaal twee tot drie liter water te drinken, waarvan één liter basisch water. Basisch water zorgt ervoor dat het natriumbicarbonaatgehalte in het lichaam wordt verhoofd. Verder kun je het beste frisdrank en vruchtensap vermijden en dagelijks ontzurende kruidenthee drinken. Als je overgewicht hebt, is het aan te raden om af te vallen tot een gezond gewicht. Als laatste kun je dagelijks basische tabletten en basische druppels innemen om het lichaam te ontzuren.
