De schildklier is een klier die aan de voorzijde van de hals ligt net onder de adamsappel. Deze klier bestaat uit een linker- en een rechterkwab en deze twee kwabben zijn met brug van schildklierweefsel met elkaar verbonden. De schildklier is verantwoordelijk voor de productie van twee verschillende schildklierhormonen, namelijk thyroxine (T4) en tri-jodothyronine (T3). Deze hormonen worden via de bloedbaan vervoerd naar de weefsels en heeft invloed op alle lichaamscellen en dan met name het hartritme en de stofwisseling. Ook zijn deze hormonen van belang voor de hersenontwikkeling van het kind tijdens de zwangerschap.
Samen met de hypofyse bepaalt de schildklier in welke hoeveelheden de schildklierhormonen geproduceerd moeten worden. De hypose is een klein orgaan dat hormonen produceert en gelegen is in de hersenen. De hypofyse zorgt voor een verlaging van de afgifte van het schildklier stimulerende hormoon TSH wanneer de schildklier teveel schildklierhormoon aanmaakt.
De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat het afweersysteem van het lichaam bepaalde antistoffen aanmaakt tegen (delen van) het lichaam. Als gevolg hiervan kunnen er verschillende klachten ontstaan. Bij de ziekte van Graves kunnen er zowel afwijkingen aan de schildklier, de huid op de scheenbenen en de oogkassen ontstaan. In de meeste gevallen is echter voornamelijk de schildklier aangedaan.
Meestal treden de eerste verschijnselen van de ziekte van Graves op na het twintigste levensjaar en de aandoening komt ongeveer vier tot acht keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Jaarlijks wordt de aandoening bij ongeveer 0,5 tot 1 op de 1000 personen geconstateerd. Het is echter niet helemaal duidelijk hoe vaak de ziekte precies voorkomt. Wel weten we dat jaarlijks ongeveer 300 tot 450 personen met matig ernstige of ernstige oogafwijkingen als gevolg van de ziekte van Graves worden behandeld in de academische centra in Nederland.
Normaal gesproken beschermt je afweersysteem je lichaam tegen vreemde stoffen die het lichaam binnenkomen. Hiervoor maakt het afweersysteem zogenaamde antilichamen aan. Deze stoffen vallen de vreemde stoffen aan, waardoor het lichaam de stoffen kan opruimen.
Als we spreken van een auto-immuunziekte, bedoelen we hiermee dat het lichaam antilichamen aanmaakt die de cellen of weefsels van het eigen lichaam aanvallen. Bij de ziekte van Graves maakt het afweersysteem antilichamen aan tegen de schildklier. Als gevolg hiervan gaat de schildklier meer schildklierhormonen produceren. Sommige patiënten met de ziekte van Graves hebben niet alleen last van de schildklier, maar krijgen eveneens een oogaandoening of de huid op de scheenbenen gaat opzwellen en ontsteken. Dit wordt naar alle waarschijnlijkheid ook veroorzaakt omdat de antilichamen het eigen lichaam aanvallen.
Het is vaak niet precies duidelijk wat de oorzaak is van het ontstaan van de ziekte van Graves, maar we weten wel dat er een aantal factoren zijn die het risico verhogen. Zo kunnen roken, het gebruik van jodium en stress een belangrijke rol spelen. Daarnaast zien we dat deze aandoening vaker voorkomt bij zwangere vrouwen. Ook erfelijkheid kan een mogelijke oorzaak zijn, want meestal komt de ziekte binnen een familie vaker voor. Als laatste is het ook mogelijk dat een bepaalde infectie een rol speelt bij het ontstaan van de ziekte.
Een te hoge productie van schildklierhormonen zorgt ervoor dat je te last krijgt van verschillende klachten. De ernst van deze symptomen hangt af van de snelheid waarmee de verhoogde productie is ontstaan en de mate van overactiviteit van de schildklier. Je kunt last krijgen van vermoeidheid, nervositeit, hartkloppingen en prikkelbaarheid. Daarnaast kun je ook vermageren en overmatig zweten. Diarree, warmte-intolerantie en menstruatiestoornissen zijn ook enkele bekende symptomen van de ziekte van Graves. Verder kun je te maken krijgen met gewrichtsklachten en spierzwakte. Ook kunnen er - als gevolg van vergroting van de schildklier - lokale verschijnselen optreden.
Het is tevens mogelijk dat er een ontsteking van de ogen ontstaat, hoewel hier slechts bij een deel van de patiënten sprake van is. Je kunt dan te maken krijgen met verschillende oogklachten, zoals een zwelling van de oogleden, roodheid, tranen en overgevoeligheid voor zonlicht. Daarnaast kunnen de ogen ook pijnlijk aanvoelen je kunt het gevoel hebben dat er zand in de ogen zit. Dubbelzien en uitpuilen van de ogen zijn eveneens twee symptomen die kunnen optreden.
De behandelend arts zal in eerste instantie vragen wat de klachten zijn en aan de hand hiervan kan hij vermoeden of het mogelijk om de ziekte van Graves gaat. Ook wordt er een bloedmeting uitgevoerd om te onderzoeken of bepaalde waarden in het bloed anders zijn dan normaal. Indien je ook last hebt van oogklachten, zal de behandelend arts eveneens een MRI-scan of een CT-scan van de ogen maken. Op deze scan kan de arts dan zien of het oogkasvet is toegenomen en of de oogspieren verdikt zijn. De dikte van de oogspieren kan eveneens worden gemeten met een echografie.
De behandeld arts zal je voor de behandeling van de ziekte van Graves doorverwijzen naar een internist. De behandeling zal vervolgens plaatsvinden in een academisch of een perifeer ziekenhuis, maar dit is afhankelijk van de ernst van de ziekte. In de meeste gevallen wordt er gekozen voor een behandeling met medicijnen (meestal strumazol). Deze medicijnen gaan de versnelde werking van de schildklier tegen.
Wel moet er bij een behandeling met medicijnen rekening worden gehouden met mogelijke bijwerkingen. Enkele bijwerkingen die zouden kunnen optreden zijn huiduitslag en functiestoornissen van de lever. Daarnaast kan er in zeer zeldzame gevallen 'agranulocytose' optreden, waarbij de afweercellen in het bloed zomaar kunnen verdwijnen. Als je strumazol gebruikt, moet je daarom bij het optreden van keelpijn of koorts direct een arts raadplegen om je bloed te laten testen.
Over het algemeen duurt de behandeling ongeveer twaalf tot achttien maanden en daarna wordt er gekeken of de ziekte niet terugkomt wanneer je geen medicijnen meer gebruikt. De kans dat de ziekte dan niet terugkomt is ongeveer vijftig procent.
Indien de ziekte van Graves terugkomt na de behandling met medicijnen, kan er worden gekozen voor een operatie of een behandeling met radioactief iodium. Hiervoor kan echter ook direct bij de start van de behandeling al worden gekozen, indien je allergisch bent voor de medicijnen of als je een zwangerschapswens hebt.
