Het samentrekken van de bloedvaten kan ontstaan door verschillende oorzaken. Zo kan het zijn dat de bloedvaten zich vernauwen door de koude.Je kunt dit zien als een soort beschermingsmechanisme van het lichaam. Op die manier zorgt het lichaam ervoor dat de doorstroming van het bloed naar grote organen in ieder geval door blijft gaan bij te grote koude. Het vernauwen van de bloedvaten als gevolg van de koude is vaak een krampachtige, acute reactie. Dit wordt ook wel een spasme genoemd.
Een andere mogelijke oorzaak van de ziekte van Raynauld is dat het probleem bij het bloedvat zelf ligt. Het zou bijvoorbeeld zo kunnen zijn dat het bloedvat nauwer is dan het normaal gesproken hoort te zijn, waardoor het sneller klachten geeft bij een milde reactie op koude (ook als andere personen niets van deze milde reactie merken). De bloedvaten zouden in dit geval vernauwd kunnen zijn door een onsteking van de bloedwand of aderverkalking.
Verder is het ook mogelijk dat het bloed zelf is veranderd en dat men daardoor last krijgt van de verschijnselen van de ziekte van Raynauld. Het is meer stroperig geworden, waardoor de stroomsnelheid van het bloed vertraagd. Indien er dan een milde vernauwing van de bloedvaten optreedt, kan dit al veranderingen in de bloeddoorstroming tot gevolg hebben. Dit kan ervoor zorgen dat de verschijnselen van de ziekte van Raynaud optreden. Deze aandoening treedt dan ook vaak op bij patiënten met het Sjögren syndroom, want bij hen stromen er meer eiwitten in het bloed dan bij andere mensen.
Meestal ontstaat de ziekte van Raynaud niet enkel door een van deze oorzaken. Over het algemeen zal het samentrekken van de bloedvaten het gevolg zijn van een combinatie van deze drie factoren.
Er zijn twee verschillende vormen van de ziekte van Raynaud. Allereerst is er de primaire vorm van deze aandoening die geheel op zichzelf staat. Dit betekent dat deze vorm niet wordt veroorzaakt als gevolg van een andere ziekte of aandoening, maar dat er een andere oorzaak aan ten grondslag ligt. In dit geval spreken we ook echt van de ziekte van Raynaud. Bij het ouder worden zullen de klachten bij deze vorm vanzelf verminderen en de ziekte zal geen verdere gevolgen hebben.
Daarnaast is er de secundaire vorm die wel wordt veroorzaakt door een andere aandoening. Hierbij spreken we dus eigenlijk niet van de ziekte van Raynaud; we noemen dit het syndroom van Raynauld. Enkele aandoeningen die deze vorm kunnen veroorzaken zijn vaatontstekingen, slaagaderverkalking, het syndroom van Sjögren, sclerodermie en reumatoïde artritis. Het beloop van deze vorm hangt af van de onderliggende aandoening en de ernst hiervan. Uiteraard is de ernst van de klachten ook per persoon verschillend. Het is mogelijk dat het syndroom een ernstigere vorm aanneemt, waardoor je last kunt krijgen van gevoelsstoornissen in de vingertoppen en soms zelfs wondjes.
Het eerste symptoom dat optreedt tijdens een aanval van de ziekte van Raynaud is een witte verkleuring van de vingers en/of tenen bij blootstelling aan koude of bij emotie. De bloedvaten trekken dan samen, waardoor het bloed niet goed wordt doorgelaten naar de huid en er een witte verkleuring ontstaat. Daarna kleuren de vingers en/of tenen paars tot donkerblauw. Dit komt doordat het bloed in de bloedvaten niet goed doorstroomt. Het lichaam maakt nu ook stoffen aan die de bloedvaten in de huid doen verwijden, omdat er in de eerste fase een tekort aan bloed was. Dit zorgt ervoor dat de paars/donkerblauwe kleur nog donkerder wordt.
Beide fasen gaan in veel gevallen gepaard met tinterlingen en pijn. Je krijgt dan het gevoel van dode vingers of tenen. Na het opwaren zullen de verkleurde lichaamsdelen door de versterkte doorbloeding opvallend rood worden. In sommige gevallen kunnen er echter ook wondjes aan de vingers en/of tenen ontstaan, als de bloedvaten voor langere tijd afgesloten waren. Het is dan ook mogelijk dat er een bloedvatontsteking optreedt.
In veel gevallen treden de verschijnselen bij de ziekte van Raynaud enkel op in de handen en/of voeten, ook al kan het ook zo zijn dat de klachten optreden in het puntje van de neus. Het is eveneens mogelijk dat inwendige bloedvaten zich vernauwen. Dit kan ernstigere gevolgen hebbben. Zo kan de hartspier tijdelijk minder bloed krijgen, wat je kunt herkennen aan pijn op de borst. Verder is het mogelijk dat de vaten in de longen zich vernauwen. In dat geval kan er kortademigheid optreden.
De diagnose ziekte van Raynaud wordt gesteld aan de hand van een lichamelijk en/of laboratoriumonderzoek. Ook zal de arts nagaan of er sprake is van een bindweefselziekte of bloedvatontsteking. Hierbij zal hij onderzoeken of er sprake is van verschijnselen die wijzen op deze aandoeningen, zoals een droge mond en ogen, spierzwakte en gewrichtsklachten en huidveranderingen of huiduitslag. Daarnaast kunnen ook slikstoornissen, benauwdheid en koorts wijzen op een bloedvatontsteking of een bindweefselziekte.
De beste behandeling tegen de ziekte van Raynaud is het vermijden van uitlokkende momenten. Dit kun je doen door je warm te kleden en koude aan de handen en voeten zoveel mogelijk te vermijden. Ook is het aan te raden om vochtige ruimtes zoveel mogelijk te vermijden. Denk eraan om buiten bij koude niet alleen handschoenen aan te trekken, maar ook een muts op en een sjaal om te doen.
Verder is het belangrijk om dagelijks voldoende lichaamsbeweging te krijgen. Probeer ook stress en uitlokkende medicijnen te vermijden, aangezien dit ook mogelijke oorzaken van een aanval kunnen zijn. Ben je een roker? Dan is het aan te raden om te stoppen te roken, omdat roken zorgt voor een verminderde bloeddoorstroming van de handen en voeten. Zorg er ook voor dat je niet te vaak in een rokerige omgeving bent, omdat dit ook een aanval van de ziekte van Raynauld zou kunnen uitlokken.
In sommige gevallen zal de arts vaatverwijdende middelen voorschrijven, zoals ketanserine (Ketansin) en nifedipine (Adelat). Dit gebeurt eigenlijk alleen als de klachten blijven aanhouden. Deze medicijnen kun je alleen halen op voorschrift van de behandeld arts. Heb je last van een zeer ernstige vorm van de ziekte van Raynaud? In dat geval kan er soms voor worden gekozen om met een injectie of operatie bepaalde zenuwbanen die naar de bloedvaten lopen te onderbreken. Deze behandeling zorgt ervoor dat er geen verkramping van de bloedvaten meer kan optreden.
